Σκωτσέζικο ντους αρχίζουν να θυμίζουν οι ανακοινώσεις των κεντρικών τραπεζών, καθώς μέσα σε λιγότερο από ένα μήνα η ρητορική τους πέρασε από το «ζεστό» στο «κρύο» και προϊδεάζουν πλέον για μεγαλύτερες αυξήσεις επιτοκίων οι οποίες θα πλήξουν την οικονομική δραστηριότητα.
Τα στοιχεία δείχνουν ότι ο πληθωρισμός επιμένει, τόσο στην Ευρώπη όσο και στις ΗΠΑ και τελικά, οι δύο μεγάλες κεντρικές τράπεζες ίσως αναγκαστούν να οδηγήσουν τα επιτόκια σε ακόμα υψηλότερο επίπεδο από την εκτίμηση που υπήρχε μερικές εβδομάδες πριν. Για το θέμα υπάρχουν διαφωνίες ανάμεσα στα «γεράκια» και τα «περιστέρια», εκείνους δηλαδή που τάσσονται υπέρ της σκληρής νομισματικής πολιτικής και όσους υποστηρίζουν το αντίθετο.
Εάν επικρατήσουν τα «γεράκια» αυτό θα σημάνει ότι οι κεντρικοί τραπεζίτες ετοιμάζονται να αυξήσουν περαιτέρω το κόστος χρήματος για να «δώσουν ακόμα περισσότερο πόνο» στην οικονομία, ενισχύοντας την πίεση στην οικονομική δραστηριότητα και την απασχόληση, με στόχο να «χτυπήσουν» την κατανάλωση και τις επενδύσεις, προκειμένου να περιορίσουν τη ζήτηση αγαθών για να μην ανεβαίνουν οι τιμές.
Με άλλα λόγια, η ΕΚΤ εμφανίζεται διατεθειμένη να θυσιάσει την οικονομική ανάπτυξη και την απασχόληση, προκαλώντας ύφεση και ανεργία, προκειμένου να σταματήσει την άνοδο των τιμών.
Την ίδια στιγμή, οι κεντρικοί τραπεζίτες απευθύνουν προειδοποιήσεις ότι δεν πρέπει να αυξηθούν οι μισθοί, διότι εάν συμβεί κάτι τέτοιο οι μισθωτοί θα συνεχίσουν να καταναλώνουν, ανατροφοδοτώντας τη ζήτηση και τον πληθωρισμό, όπως είχε συμβεί τη δεκαετία του 1970 και του 1980. Σχετικές παραινέσεις κάνει συχνά η ίδια η πρόεδρος της ΕΚΤ Κριστίν Λαγκάρντ.
Με άλλα λόγια, η στρατηγική των κεντρικών τραπεζών βασίζεται στο να δημιουργηθούν συνθήκες «ασφυξίας» στην οικονομία, κυρίως για τους μισθωτούς, αλλά και για τις επιχειρήσεις οι οποίες δεν έχουν τη δυνατότητα να περάσουν τις αυξήσεις του κόστους στις τιμές με τις οποίες πωλούν τα αγαθά και τις υπηρεσίες.
Την ίδια στιγμή όμως έρχονται στο φως στοιχεία που δείχνουν ότι μια από τις βασικές αιτίες του πληθωρισμού είναι το γεγονός ότι μεγάλες εταιρείς στην Ευρώπη αυξάνουν τα περιθώρια κέρδους και τις τιμές.
Σύμφωνα με το δημοσίευμα του έγκυρου πρακτορείου ειδήσεων, τα περιθώρια κέρδους των επιχειρήσεων που διαθέτουν αγαθά ευρείας κατανάλωσης αυξήθηκαν το 2022 στο 10,7% και ήταν υψηλότερα κατά 25% σχέση με το 2019, όταν δεν είχε εκδηλωθεί ακόμα το πληθωριστικό κύμα. Αναφέρεται επίσης ότι σύμφωνα με υπολογισμούς που έχει κάνει η ΕΚΤ με βάση τα στοιχεία της Eurostat τις μεγαλύτερες πληθωριστικές πιέσεις ασκούν τα κέρδη των επιχειρήσεων και λιγότερο οι φόροι και το κόστος εργασίας.
Διάγραμμα: Πόσο συμβάλλουν στον πληθωρισμό τα κέρδη, οι φόροι και το κόστος εργασίας
Διάρθρωση του αποπληθωριστή του ΑΕΠ, ετήσια μεταβολή ανάμεσα στο 1ο τρίμηνο του 2021 και το τρίτο τρίμηνο του 2022 – Αριστερή στήλη: Η συμβολή των εταιρικών κερδών, Μεσαία στήλη: Η συμβολή των φόρων, Δεξιά στήλη: Η συμβολή του κόστους εργασίας)
Σύμφωνα με πηγές της ΕΚΤ που μίλησαν στο Reuters, οι κεντρικοί τραπεζίτες ενημερώθηκαν ότι οι μεγάλες επιχειρήσεις στην Ευρωζώνη αύξησαν τα περιθώρια κέρδους τους, αντί να τα μειώσουν, όπως θα ήταν λογικό να συμβεί όταν αυξάνονται τα κόστη.
Τα στοιχεία αυτά δεν αναδεικνύουν μόνο την «αδικία» που προκαλούν οι πολιτικές της ΕΚΤ σε βάρος των καταναλωτών, αλλά και το γεγονός ότι χρειάζεται αλλαγή πολιτικής, δεδομένου ότι ο πληθωρισμός που οφείλεται στα κέρδη των επιχειρήσεων έχει την τάση να «αυτοδιορθώνεται».
Και τούτο διότι σε δεύτερο χρόνο οι εταιρείες αναγκάζονται να περιορίσουν ξανά τα περιθώρια κέρδους για να μη χάσουν μερίδιο αγοράς λόγω του ανταγωνισμού. Κάτι τέτοιο φαίνεται ότι έχει ήδη συμβεί στις ΗΠΑ, όπου ο κύκλος έγινε νωρίτερα.
Το γεγονός αυτό χρησιμοποιείται ως επιχείρημα από τα μέλη της ΕΚΤ τα οποία διαφωνούν με την επιθετική αύξηση των επιτοκίων, την οποία υποστηρίζουν τα λεγόμενα «γεράκια».
Ήδη τα μέλη της ΕΚΤ εμφανίζονται διχασμένα, με το Γερμανό κεντρικό τραπεζίτη Γιοακίμ Νάγκελ να υποστηρίζει επιθετική αύξηση των επιτοκίων, ενώ ο Γάλλος ομόλογός του Φρανσουά Βιλρουά ντε Γκαλό αντιθέτως τάσσεται υπέρ πιο ήπιας και σταδιακής προσέγγισης, όπως και ο Ιταλός κεντρικός τραπεζίτης Ιγκνάσιο Βίσκο.
Εάν επικρατήσουν τα «γεράκια», η πιθανή κορύφωση για το επιτόκιο «βαρόμετρο» της ΕΚΤ με το οποίο δέχεται καταθέσεις από τις εμπορικές τράπεζες, τοποθετείται πλέον στο 4%, ενώ προ μηνός ο «στόχος» ήταν στο 3%. Αυτό σημαίνει ότι θα χρειαστούν νέες αυξήσεις μιάμισης μονάδας από την ΕΚΤ, δεδομένου ότι το επιτόκιο αυτό είναι σήμερα στο 2,5%.
Ομοίως και στις ΗΠΑ ενώ η εκτίμηση ήταν προ μηνός ότι το βασικό επιτόκιο που είναι σήμερα στο 4,50-4,75% θα έφτανε μέχρι το 5% και στη συνέχεια θα άρχιζε η αποκλιμάκωση, τώρα πλέον ο στόχος ανεβαίνει και γίνεται λόγος για υψηλότερα επίπεδα, ίσως και μέχρι το 6%.