Οι ισχυρές οικονομίες της Ε.Ε. βλέπουν ότι εάν δεν στηρίξουν τις επιχειρήσεις τους με τεράστια ποσά και κρατικοποιήσεις πολλές θα καταρρεύσουν και ετοιμάζουν το νομοθετικό πλαίσιο ώστε οι κρατικές δαπάνες να είναι «νόμιμες»
Σε άλλο επίπεδο πέρασε η Ευρώπη την οικονομική μάχη κατά του κορωνοϊού με την απόφαση που ανακοίνωσε η Κομισιόν για αναστολή των δημοσιονομικών κανόνων της Ε.Ε. που απαγορεύουν τα υψηλά δημόσια ελλείμματα, προκειμένου οι χώρες να «ξοδέψουν όσο χρειάζεται» για να καταπολεμήσουν τον κορωνοϊό και τις οικονομικές επιπτώσεις.
Η ανακοίνωση που έγινε από την πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στην ουσία «νομιμοποιεί» τις ανακοινώσεις που έκαναν πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις για προγράμματα στήριξης των συστημάτων υγείας και της οικονομίας.
Επιπλέον, ανοίγει το δρόμο για κρατικοποιήσεις επιχειρήσεων και πρωτοφανείς κρατικές ενισχύσεις οι οποίες υπό «κανονικές συνθήκες» θα απαγορεύονταν βάσει των κανόνων ανταγωνισμού.
Κάποιες θα μπορούσαν να αντέξουν χωρίς έσοδα για ένα μήνα, αλλά ελάχιστες θα τα καταφέρουν ύστερα από ένα τρίμηνο και για αυτό το λόγο πολλοί ευρωπαϊκοί επιχειρηματικοί κολοσσοί θα αντιμετωπίσουν σύντομα το φάσμα της χρεοκοπίας, εάν δεν στηριχθούν με μεγάλα ποσά από τα κράτη.
Είναι σαφές ότι οι ισχυρές χώρες της Ευρώπης δεν είναι διατεθειμένες να αφήσουν τις επιχειρήσεις τους να καταρρεύσουν και για το λόγο αυτό δόθηκε το πράσινο φως για τη χαλάρωση. Σημαντικό ρόλο, βέβαια, έπαιξε και η δυνατή κίνηση των Αμερικανών με οικονομικές ενισχύσεις άνω του 1 τρις ευρώ, αλλά και το γεγονός ότι οι Κινέζοι βγαίνουν από το πρόβλημα και ετοιμάζονται να επανεκκινήσουν την οικονομία τους.
Ιταλία, Ισπανία, Γαλλία και άλλες χώρες έχουν ανακοινώσει κρατικά προγράμματα δεκάδων δισ. ευρώ και παροχή κρατικών εγγυήσεων ακόμα υψηλότερων, προκειμένου να στηρίξουν τις επιχειρήσεις που διακόπτουν τη λειτουργία τους λόγω των μέτρων ή βλέπουν τη λειτουργία τους να πέφτει κοντά στο μηδέν λόγω της επιδημίας. Η Γερμανία, που βλέπει την αξιοζήλευτη βιομηχανική της βάση να αντιμετωπίζει πιθανό πρόβλημα επιβίωσης έχει ήδη πει ότι υπάρχουν διαθέσιμα περί τα 500 δισ. ευρώ. Και πράγματι η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης είναι πλεονασματική και διαθέτει τα χρήματα, αλλά πρέπει να μπορεί και να τα δαπανήσει.
Είναι προφανές ότι με βάση τις προβλέψεις του Συμφώνου Σταθερότητας που «απαγορεύει» ελλείμματα υψηλότερα του 3%, αλλά και τους κανόνες περί κρατικών ενισχύσεων και ανταγωνισμού, τέτοιες δαπάνες θα ήταν απαγορευμένες, αλλά με την ενεργοποίηση της ρήτρας εξαίρεσης που ανακοίνωσε η πρόεδρος της Κομισιόν, τώρα θα επιτρέπονται.
Η ίδια εξαίρεση είχε χρησιμοποιηθεί το 2009, μετά το ξέσπασμα της κρίσης ύστερα από τρεις μήνες διαβουλεύσεων και διαπραγματεύσεων, αλλά τώρα ενεργοποιήθηκε μέσα σε λίγα 24ωρα, υπό την πρωτοφανή πίεση που φέρνει το «πάγωμα» της οικονομικής δραστηριότητας σε όλη την ευρωπαϊκή ήπειρο για απροσδιόριστο χρονικό διάστημα.
Βέβαια, με βάση τους κανόνες, η εξαίρεση από τους περιορισμούς για τα ελλείμματα πρέπει να γίνεται υπό τον όρο ότι δεν τίθεται σε κίνδυνο η «δημοσιονομική διατηρησιμότητα» που σημαίνει ότι το εύρος των δαπανών που μπορεί να κάνει κάθε κράτος μέλος εξαρτάται από την κατάσταση των οικονομικών του, το ύψος του δημοσίου χρέους και άλλους δημοσιονομικούς παράγοντες. Με άλλα λόγια, δεν έχουν την ίδια άνεση χώρες που διαθέτουν περιθώρια, όπως για παράδειγμα η Γερμανία με εκείνες που βρίσκονται υπό πίεση όπως υπερχρεωμένες χώρες όπως η Ελλάδα και η Ιταλία.
Το άλλο σκέλος των παρεμβάσεων που ανακοίνωσε η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν αφορά στη χαλάρωση «στο μέγιστο» των κανόνων περί κρατικής βοήθειας, με στόχο να διασφαλιστεί ότι οι επιχειρήσεις που πλήττονται και οι εργαζόμενοι σε αυτές θα μπορούν να δεχθούν κρατικούς πόρους χωρίς πρόβλημα.
Αυτό σημαίνει, βέβαια, ότι υπάρχει πλέον το «πράσινο φως» για να «κρατικοποιηθούν» στην ουσία επιχειρήσεις και ολόκληροι κλάδοι της ευρωπαϊκής οικονομίας, ιδίως στις πλέον ανεπτυγμένες χώρες, όπως π.χ. οι αερομεταφορές, η αυτοκινητοβιομηχανία και άλλοι κλάδοι που εισέρχονται σε ένα «πάγωμα δραστηριότητας» το οποίο ουδείς μπορεί να προβλέψει πόσο θα κρατήσει.
Η γαλλική κυβέρνηση ήδη είχε ανακοινώσει ένα πρόγραμμα κρατικής ενίσχυσης 45 δισ. ευρώ το οποίο περιλαμβάνει ξεκάθαρα και κρατικοποιήσεις, οι οποίες δεν θα ήταν «νόμιμες» χωρίς χαλάρωση των κανόνων περί κρατικής βοήθειας και ανταγωνισμού.