Ο Λαρς Μπάουμπγκερτελ, 58 ετών, διευθύνων σύμβουλος μιας από τις τελευταίες εναπομείνασες βιομηχανικές μονάδες στο Γκελζενκίρχεν της Γερμανίας, βλέπει το μέλλον της επιχείρησής του να απειλείται. Η εταιρεία του, όπως πολλές άλλες στη μεσαία τάξη των μικρομεσαίων κατασκευαστών που αποτελούν τον κορμό της γερμανικής οικονομίας, παλεύει με το υψηλό ενεργειακό κόστος.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία και η διακοπή του φθηνού ρωσικού φυσικού αερίου έχουν πλήξει ανεπανόρθωτα τη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης, η οποία το 2024 συρρικνώθηκε για δεύτερη συνεχή χρονιά – το χειρότερο οικονομικό αποτέλεσμα των τελευταίων δύο δεκαετιών.

Το Γκελζενκίρχεν, μια πόλη με βαριά βιομηχανική παράδοση, συγκαταλέγεται στις πιο πληγείσες περιοχές της χώρας. Με το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας στη Γερμανία, η οικονομική στασιμότητα έχει πυροδοτήσει τη ραγδαία άνοδο της ακροδεξιάς.

Τι θα συμβεί με την οικονομία

Oι Γερμανοί ψηφίζουν σήμερα ενώ η συζήτηση  περιστρέφεται γύρω από το πώς μπορεί να ανακάμψει η οικονομία. Ο Μπάουμπγκερτελ ελπίζει ότι μια νέα κυβέρνηση θα επενδύσει επιτέλους στις υποδομές και θα αναμορφώσει το ενεργειακό σύστημα της χώρας, στηρίζοντας τη μετάβαση προς μια πράσινη και σύγχρονη οικονομία. Η Γερμανία έχει δεσμευτεί να γίνει κλιματικά ουδέτερη έως το 2045, αλλά το ερώτημα παραμένει: Πώς θα χρηματοδοτηθεί αυτό το σχέδιο;

Η απάντηση βρίσκεται στον λεγόμενο φρένο χρέους (Schuldenbremse), έναν δημοσιονομικό περιορισμό που έχει αποτρέψει τις διαδοχικές κυβερνήσεις από το να πραγματοποιήσουν κρίσιμες επενδύσεις. Το μέτρο, που θεσπίστηκε το 2009 από την Άνγκελα Μέρκελ ως απάντηση στην παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, περιορίζει το έλλειμμα της ομοσπονδιακής κυβέρνησης στο 0,35% του ΑΕΠ – τη στιγμή που, για παράδειγμα, το αντίστοιχο έλλειμμα των ΗΠΑ ξεπερνά το 6%.

Ο Φρίντριχ Μερτς, ηγέτης των Χριστιανοδημοκρατών (CDU) και φαβορί για τη θέση του Καγκελάριου σε μια ενδεχόμενη κυβερνητική συμμαχία, δεν αποκλείει μεταρρυθμίσεις. Επισήμως, υποστηρίζει τη διατήρηση του φρένου χρέους, ωστόσο στελέχη του κόμματός του επισημαίνουν ότι έχει αποδεχθεί σιωπηρά την ανάγκη αλλαγών, δεδομένων των αυξημένων οικονομικών και αμυντικών αναγκών της χώρας.

Οι πολίτες του Γκελζενκίρχεν ζητούν αλλαγή

Οι επιπτώσεις της οικονομικής κάμψης είναι ορατές παντού στο Γκελζενκίρχεν. Ενώ άλλοτε αποτελούσε ακρογωνιαίο λίθο του γερμανικού οικονομικού «θαύματος» της μεταπολεμικής περιόδου, η σταδιακή αποβιομηχάνιση της περιοχής από τη δεκαετία του 1960 οδήγησε σε δραματική μείωση του πληθυσμού – από 390.000 κατοίκους τότε, σε μόλις 260.000 σήμερα. Σύμφωνα με το reuters, η πόλη καταγράφει ένα από τα χαμηλότερα κατά κεφαλήν εισοδήματα και το υψηλότερο ποσοστό παιδικής φτώχειας στη Γερμανία.

Ο Κλάους Χερτζμανάτους, πρώην ανθρακωρύχος τέταρτης γενιάς, αναγκάστηκε να συνταξιοδοτηθεί πρόωρα το 2000, όταν το τελευταίο ορυχείο της περιοχής έκλεισε. «Η Γερμανία είναι βιομηχανικό κράτος. Δεν μπορούμε να προκαλούμε χάος στη βιομηχανία μας», δηλώνει εκφράζοντας την οργή του για την πολιτική ηγεσία που, όπως λέει, έχει αποτύχει να προστατεύσει την οικονομία.

Η απογοήτευση αυτή έχει τροφοδοτήσει την ενίσχυση ακραίων πολιτικών δυνάμεων. Η Ρηνανία-Βεστφαλία, άλλοτε προπύργιο των Σοσιαλδημοκρατών (SPD), βλέπει την AfD να καταγράφει πρωτοφανή ποσοστά. Στις Ευρωεκλογές του Ιουνίου, η AfD συγκέντρωσε 22% των ψήφων στο Γκελζενκίρχεν – το υψηλότερο ποσοστό της σε ολόκληρη τη Γερμανία.

Η ενεργειακή πολιτική έχει μετατραπεί σε σημείο τριβής. Η AfD κατηγορεί τα παραδοσιακά κόμματα για το κλείσιμο των γερμανικών πυρηνικών σταθμών, το οποίο ξεκίνησε τη δεκαετία του 2000 και ολοκληρώθηκε τον Απρίλιο του 2023. Παρότι η Γερμανία πλέον εισάγει ηλεκτρική ενέργεια από τη Γαλλία – όπου το 70% της παραγωγής βασίζεται στην πυρηνική ενέργεια – οι εισαγωγές αυτές καλύπτουν μόλις το 3% της συνολικής κατανάλωσης της χώρας. Ο Μερτς έχει αφήσει ανοιχτό το ενδεχόμενο επανεκκίνησης των πυρηνικών σταθμών, χαρακτηρίζοντας το κλείσιμό τους «μοιραία απόφαση».

Χρειάζονται 600 δισ. ευρώ επενδύσεων

Σύμφωνα με το οικονομικό ινστιτούτο IW, η αντιμετώπιση των διαρθρωτικών προκλήσεων της Γερμανίας – από την ενεργειακή μετάβαση και τις υποδομές έως τη στέγαση και την εκπαίδευση – απαιτεί επενδύσεις ύψους 600 δισ. ευρώ την επόμενη δεκαετία.

Μια πιθανή λύση θα ήταν η χαλάρωση των δημοσιονομικών κανόνων για τις 16 ομόσπονδες κρατίδια της Γερμανίας, τα οποία σήμερα δεν επιτρέπεται να έχουν ετήσιο έλλειμμα. Ωστόσο, για μια ουσιαστική αλλαγή, ίσως απαιτηθεί μια ευρύτερη συμφωνία μεταξύ Χριστιανοδημοκρατών, Σοσιαλδημοκρατών και Πρασίνων.

Πολλά λάθη, λίγες μεταρρυθμίσεις

Στο Γκελζενκίρχεν, πολλοί πιστεύουν ότι τα διαχρονικά λάθη της πόλης αντικατοπτρίζουν μια γενικότερη απροθυμία των ηγετών της Γερμανίας να προσαρμοστούν στις σύγχρονες οικονομικές εξελίξεις. Καθώς οι ανεπτυγμένες οικονομίες του πλανήτη κινούνται σταδιακά από τη βαριά βιομηχανία προς το μοντέλο της γνώσης και της καινοτομίας, η Γερμανία φαίνεται να μένει πίσω.

Μια χαρακτηριστική σύγκριση είναι με την πόλη Μπόχουμ, επίσης πρώην κέντρο εξόρυξης άνθρακα και χαλυβουργίας. Οι ηγέτες της Μπόχουμ κατάλαβαν έγκαιρα τη μετατόπιση αυτή και ίδρυσαν το πρώτο πανεπιστήμιο της περιοχής του Ρουρ ήδη από το 1965. Αντίθετα, στο Γκελζενκίρχεν, οι τοπικοί αξιωματούχοι αγνόησαν τη σημασία της εκπαίδευσης και της τεχνολογικής εξέλιξης, με αποτέλεσμα να αποκτήσει πανεπιστήμιο σχεδόν τρεις δεκαετίες αργότερα, μόλις το 1992.

Το αποτέλεσμα αυτής της διαφοράς στρατηγικής είναι εμφανές σήμερα: το ποσοστό ανεργίας στη Μπόχουμ ανέρχεται στο 10%, ενώ στο Γκελζενκίρχεν ξεπερνά το 13%, καταγράφοντας μια από τις χειρότερες οικονομικές επιδόσεις στη Γερμανία.

Το στοίχημα των εκλογών

Η έκταση των μεταρρυθμίσεων θα εξαρτηθεί από το εκλογικό αποτέλεσμα. Πολλοί ειδικοί, ωστόσο, προειδοποιούν ότι δεν αναμένεται άμεση στροφή της γερμανικής πολιτικής. Η οικονομική ύφεση ίσως συνεχιστεί και το 2025, καταγράφοντας τη μεγαλύτερη περίοδο αδυναμίας στη γερμανική οικονομία από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Στο Γκελζενκίρχεν, ο πρώην ανθρακωρύχος Χερτζμανάτους διατηρεί την ελπίδα: «Μπορούμε να ξαναβγούμε στην επιφάνεια».

Διαβάστε ακόμη

Έρχονται σαρωτικές αλλαγές και νέα κριτήρια για την παροχή επιδομάτων

ΔΕΗ και Μυτιληναίος έτοιμοι για παραγωγή ενέργειας από σκουπίδια

Στενεύει ο φορολογικός κλοιός για τους influencers

Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα