Μετά από δυο μήνες όπου η χώρα προχωρούσε με τον «αυτόματο πιλότο» και ενώ οι Γάλλοι μετράνε πλέον ώρες για να ακούσουν τα ονόματα των νέων υπουργών της κυβέρνησης Μπαρνιέ, -ο διορισμός του οπoίου έχει ήδη ξεσηκώσει έντονες αντιδράσεις και κύμα αμφισβήτησης, ακόμη και νομιμοποίησής του-, οι ανησυχίες για την προοπτική της δεύτερης μεγαλύτερης ευρωπαϊκής οικονομίας εντείνονται.
Κάτι που δεν αφορά βεβαίως μόνο τη Γαλλία, αλλά δοκιμάζει την ευστάθεια του συστήματος σε ολόκληρη την Ευρωζώνη. Καθώς την ίδια ώρα και στην πιο ισχυρή οικονομία της, τη γερμανική, οι κλυδωνισμοί είναι συνεχείς και ισχυρότεροι μάλιστα, ενώ κυριαρχεί και η πολιτική αβεβαιότητα μετά τη συντριβή του τριμερούς κυβερνητικού συνασπισμού στις πρόσφατες εκλογές σε δυο ανατολικά κρατίδια.
Σε κρίση εδώ και μήνες
Η οικονομία της Γαλλίας βρίσκεται σε κρίσιμη καμπή εδώ και μήνες, τα ομόλογα και οι μετοχές πέρασαν από πρωτοφανείς κλυδωνισμούς στα τέλη Ιουνίου και τον Ιούλιο, απηχώντας τις ανησυχίες των αγορών αφενός για την επιδείνωση βασικών δεικτών αλλά και για τις αντοχές της, εν μέσω αμφίσημων κινήσεων του Προέδρου Μακρόν που παρέτειναν την αίσθηση ακυβερνησίας.
Και μπορεί η διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων, μέσα στο «βαθύ καλοκαίρι», όπως και των Παρα-ολυμπιακών που μόλις ολοκληρώθηκαν, να αποτέλεσαν ένα καλό επικοινωνιακό περιτύλιγμα για να υπάρξει μια φαινομενική κοινωνική ηρεμία, η επάνοδος όμως στην σκληρή πραγματικότητα επανέφερε στο προσκήνιο τα επικίνδυνα πολιτικά ζητήματα και οικονομικά διακυβεύματα με τα οποία βρίσκεται αντιμέτωπη η γαλλική πολιτική τάξη, πρωτίστως ο Πρόεδρος Μακρόν και ο πρωθυπουργός Μπαρνιέ.
Η κρίσιμη εβδομάδα
Ο Μπαρνιέ θα παρουσιάσει την κυβέρνησή του, η οποία υπενθυμίζεται ότι καθώς δεν διαθέτει πλειοψηφία στην Εθνοσυνέλευση θα λειτουργεί υπό τη διαρκή απειλή να «της τραβήξουν το χαλί» κάτω από τα πόδια ο συνασπισμός της αριστεράς του Νέου Λαϊκού Μετώπου (NFL) και ο Εθνικός Συναγερμός των Λεπέν – Μπαρντελά.
Το στοίχημα του Μπαρνιέ είναι δύσκολο και περίπλοκο. Καλείται στο επίπεδο της οικονομίας να ανακόψει την ήδη επικίνδυνη εκτόξευση του ελλείμματος αλλά και την απειλή παράλληλης αύξησης του χρέους, εν μέσω αυξημένων προσδοκιών των Γάλλων πολιτών, -που τις πυροδότησαν και οι ανεξέλεγκτες προεκλογικές υποσχέσεις και του NFL, αλλά και της ακροδεξιάς-, για αυξήσεις εισοδημάτων, μειώσεις φόρων κλπ., άρα ισχυρών απαιτήσεων για περισσότερες δημόσιες δαπάνες.
Η ικανότητα του Μπαρνιέ να αντιμετωπίσει αυτή την πρόκληση χωρίς να έχει πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο θα είναι καθοριστική, για να μπορέσει η γαλλική οικονομία να κρατήσει σε απόσταση τις κερδοσκοπικές επιθέσεις των αγορών, οι οποίες καραδοκούν. Όπως αποδείχτηκε περίτρανα με την μεγάλη αναταραχή που ακολούθησε την απόφαση του Μακρόν να προκηρύξει πρόωρες εκλογές, μετά τη συντριβή του κόμματός του στις Ευρωεκλογές του περασμένου Ιουνίου. Κάτι που προοικονομεί τους υψηλούς κινδύνους που θα αντιμετωπίσει η Γαλλία στην περίπτωση αποτυχίας της νέας κυβέρνησης να διατηρήσει την οικονομία εντός αναπτυξιακών πλαισίων.
«Στα ίχνη» του Λεμέρ, με τον Φουρνιέ
Αν και πολλά θα αποκρυσταλλωθούν, με την ανακοίνωση και του ονόματος του νέου υπουργού Οικονομικών, οι πρώτες ενδείξεις συνηγορούν υπέρ της συνέχισης της σημερινής πολιτικής, που έχει υπαγορευθεί από τον Μακρόν και εφαρμόστηκε από τον απερχόμενο υπουργό Μπρούνο Λεμέρ.
Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και μια από τις πρώτες σημαντικές επιλογές του νέου πρωθυπουργού, να εντάξει στο Ματινιόν (σ.σ. το γαλλικό Μέγαρο Μαξίμου, όπου στεγάζεται το πρωθυπουργικό επιτελείο), τον 57χρονο Ζερόμ Φουρνιέ, επικεφαλής του γραφείου του Λεμέρ στο υπουργείο Οικονομικών. Πρόκειται για ανώτατο δημόσιο στέλεχος καριέρας, με εξειδίκευση σε δημοσιονομικά, άνθρωπο που έβαλε τη σφραγίδα του στο παρασκήνιο, στις μεγάλες αποφάσεις της προηγούμενης περιόδου για την οικονομία. Θεωρείται ως απόλυτος γνώστης των συνθηκών που βιώνει η γαλλική οικονομία και των προβλημάτων που αντιμετωπίζει, συνακόλουθα ιδανικός συνεχιστής των πολιτικών Μακρόν – Λεμέρ, με πλήρη εικόνα της επιδείνωσης των δημοσιονομικών μεγεθών και της πολιτικής περικοπών που πρέπει να επιβληθεί.
Ο Μπαρνιέ αναμένεται να κινηθεί εντός των συντεταγμένων Μακρόν για την οικονομική πολιτική που απαιτείται για την αντιμετώπιση των αδυναμιών της γαλλικής οικονομίας, με βάση την ενίσχυση των φορολογικών ελαφρύνσεων για τις επιχειρήσεις, την περικοπή των κοινωνικών δαπανών, καθώς και την ολοκλήρωση της ασφαλιστικής – συνταξιοδοτικής μεταρρύθμισης, κάτι όμως που αποτελεί casus belli για την αριστερή αντιπολίτευση. «Δεν θα θέσουμε τα πάντα υπό αμφισβήτηση», δήλωσε στην πρώτη δημόσια τοποθέτησή του ως πρωθυπουργός αναφορικά με τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος. «Θα ανοίξω τη συζήτηση για τη βελτίωση αυτού του νόμου για τους πιο ευάλωτους ανθρώπους», πρόσθεσε.
Ο εφιάλτης του ελλείμματος
Το σπουδαιότερο στοίχημα όμως, του Μπαρνιέ και του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησής του θα είναι η αναχαίτιση του αυξανόμενου ελλείμματος. Κάτι που εμφανίστηκε προτού η πρόσφατη πολιτική αναταραχή ωθήσει τους επενδυτές να εγκαταλείψουν τα γαλλικά assets, ανεβάζοντας το κόστος δανεισμού σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Ήδη τα σχέδια της κυβέρνησης Ατάλ για τη μείωση του ελλείμματος είχαν εκτροχιασθεί.
Η πρώτη καλή είδηση εδώ είναι βεβαίως, ότι τα τελευταία τρία τρίμηνα η γαλλική οικονομία επιταχύνθηκε απρόσμενα. Με βάση τα επίσημα στοιχεία, τόσο το τελευταίο τρίμηνο του 2023 όσο και τα δύο πρώτα του 2024, τα δεδομένα για την ανάκαμψη αναθεωρήθηκαν επί τα βελτίω. Και είναι σχεδόν «κλειδωμένη» η επίτευξη του στόχου μεγέθυνσης 1% της γαλλικής οικονομίας στο σύνολο του 2024, όπως προβλέπει ο τρέχων προϋπολογισμός για ανάπτυξη 1%.
Η δεύτερη θετική εξέλιξη αφορά το μέτωπο του πληθωρισμού, που υποχώρησε στο χαμηλότερο επίπεδό του από τον Ιούλιο του 2021, στο 2,2% μετά από αύξηση 2,7% τον Ιούλιο.
Η ανάγκη για μέτρα λιτότητας 110 δισ. ευρώ
Οι αναλυτές των διεθνών οίκων ωστόσο, αμφιβάλλουν αν τα δυο αυτά θετικά νέα αρκούν για την αποφυγή επώδυνων μέτρων λιτότητας προκειμένου να σταθεροποιηθεί η οικονομία. Με το εύρος τους να αγγίζει ακόμη και τα 110 δισ. ευρώ σε ορίζοντα τετραετίας, που πάντως υπερβαίνει και το μέγιστο δυνατό της επιβίωσης αυτής της κυβέρνησης, που στην ιδανικότερη των περιπτώσεων θα μπορούσε να είναι τα 2,5 έτη. Όσα δηλαδή, απομένουν στον Μακρόν για να ολοκληρώσει τη δεύτερη (και τελευταία) θητεία του στο Ελιζέ.
Ήδη θεωρείται δεδομένο ότι τα πρώτα θα περιληφθούν στον προϋπολογισμό του 2025, με τις πληροφορίες να αναφέρουν ότι ήδη έχουν εισαχθεί από τον Λεμέρ στο σχέδιο που έχει ετοιμάσει. Με τις όποιες αλλαγές υπάρξουν, η συζήτηση το σχεδίου θα ξεκινήσει στην Εθνοσυνέλευση την 1η Οκτωβρίου. Ήδη ο Λεμέρ έχει ανακοινώσει ένα πρώτο σχέδιο εξοικονόμησης 10 δισ. ευρώ μετά την απρόσμενη αναθεώρηση των οικονομικών στοιχείων που ανέβασε το δημοσιονομικό έλλειμμα του 2023 στο 5,5% του ΑΕΠ από 4,9%, που ήταν η αρχική εκτίμηση.
Σε επιστολή του δε, για τα στοιχεία εκτέλεσης του προϋπολογισμού, που απέστειλε την περασμένη εβδομάδα στις αρμόδιες οικονομικές επιτροπές της Εθνοσυνέλευσης και της Γερουσίας περιγράφει μια δυσοίωνη εικόνα των δημοσιονομικών.
Έγγραφο της γενικής διεύθυνσης Προϋπολογισμού, που ήρθε σε γνώση της εφημερίδας «Les Echos» αναφέρει πως το έλλειμμα κινδυνεύει να αυξηθεί εφέτος στο 5,6% του ΑΕΠ (αντί για 5,1% που έχει προϋπολογιστεί), αλλά και στο 6,2% το 2025 αν δεν ληφθούν πρόσθετα μέτρα, στο 6,7% το 2026 και 6,5% το 2027.
Αυτά, ενώ στο πλαίσιο της νέας δημοσιονομικής ευρωπαϊκής συμφωνίας, η Γαλλία δεσμεύεται να περιορίσει το έλλειμμα στο 3% του ΑΕΠ στα τέλη του 2027, κάτι που ακόμη κι αν ενισχυθεί από την ικανή ανάπτυξη πάλι θα απαιτήσει τα πιο εκτεταμένα μέτρα λιτότητας εδώ και 65 χρόνια.
Ποια προτείνονται
Στο ίδιο έγγραφο προτείνεται περιορισμός επιδοτήσεων στις επιχειρήσεις κατά 3 δισ. ευρώ ετησίως έως το 2027, εκ των οποίων 450 εκατ. στις δαπάνες για την έρευνα, εξοικονόμηση 700 εκατ. από την κατάργηση των μειωμένων φόρων κατανάλωσης στα βιοκαύσιμα και άλλων 700 εκατ. από περικοπές ενισχύσεων στα Εμπορικά και Βιομηχανικά Επιμελητήρια της χώρας, ακόμη 4 δισ. ευρώ μέσω κατάργησης των χαμηλών συντελεστές ΦΠΑ σε διάφορες υπηρεσίες και αγαθά, όπως στα catering, στις τηλεοπτικές υπηρεσίες και το εμφιαλωμένο νερό, αλλά και 1,5 δισ. μέσω περικοπών στις επιδοτήσεις επιμορφωτικών προγραμμάτων. Ενώ ανοιχτό είναι το θέμα μείωσης δαπανών για τα συστήματα υγείας, εκπαίδευσης, δικαιοσύνης, ακόμη και στον τομέα της ασφάλειας, όχι όμως στις στρατιωτικές δαπάνες.
Πολιτική αβεβαιότητα
Την ίδια ώρα, η πολιτική ρευστότητα παραμένει. Ένας στους δυο ψηφοφόρους, σύμφωνα με δημοσκόπηση της Elabe, δεν πιστεύει ότι η κυβέρνηση Μπαρνιέ θα πετύχει την έγκριση του προϋπολογισμού του 2025. Υπόψη πως της κατάθεσης του τελικού σχεδίου ακολουθούν δυο προγραμματισμένες αξιολογήσεις: από την Fitch (11 Οκτωβρίου) και τη Moody’s (25 Οκτωβρίου).
Αμφότερες προειδοποίησαν για αρνητική αξιολόγηση, με βάση κριτήρια που περιλαμβάνουν τα ελλείμματα, το κόστος χρηματοδότησης του χρέους και τις δεσμεύσεις για την αποκατάσταση των δημόσιων οικονομικών.
Η Εθνοσυνέλευση έχει προθεσμία μέχρι το τέλος του έτους για να εγκρίνει τον προϋπολογισμό. Σε περίπτωση υψηλού κινδύνου καταψήφισης, ο Μπαρνιέ έχει τη δυνατότητα χρησιμοποίησης μιας συνταγματικής ρήτρας για να επικυρωθεί χωρίς την ψήφο της Εθνοσυνέλευσης, κάτι όμως που ενδέχεται να πυροδοτήσει κοινοβουλευτικές κινήσεις ανατροπής του.
Σε κάθε περίπτωση η κυβέρνησή του θα κινείται συνεχώς σε τεντωμένο σχοινί, ανάμεσα σε συμπληγάδες. Της ανάγκης αποφυγής της δημοσιονομικής εκτροπής από τη μια και της διατήρησης της πολιτικής σταθερότητας από την άλλη. Μια «άσκηση» δισεπίλυτη, αλλά η Λεπέν δήλωσε στη «La Tribune», ότι δεν σκοπεύει να δημιουργήσει πρόβλημα στη νέα κυβέρνηση. Προϋπόθεση, να ακολουθήσει σκληρή πολιτική στο μεταναστευτικό, π.χ. να προχωρήσει σε απαγόρευση της μη ευρωπαϊκής μετανάστευσης για τρία έως πέντε χρόνια. Σταυρόλεξο για πολύ δυνατούς λύτες.
Διαβάστε ακόμη
Στα 650 εκατ. ευρώ η έκδοση της Τράπεζας Πειραιώς
Fourlis: Υπερδιπλασιασμός στο ΕΒΙΤ στα €24,8 εκατ. το α’ εξάμηνο 2024
Ντίμον (JPMorgan): Το ζήτημα της διαδοχής του στην κορυφή των στόχων του
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο ΘΕΜΑ