Ήταν μια αναφορά που κανείς δεν περίμενε, και όλοι αναρωτιούνται για τη σημασία της.
Η επικεφαλής της Eπιτροπής στην ομιλία της για την Κατάσταση της Ένωσης, μεταξύ των αναφορών για τους στρατηγικούς στόχους της Ευρώπης στην πορεία της περαιτέρω ενοποίησης της ανέφερε:
«Θα ξεκινήσουμε ένα νέο Ευρωπαϊκό bauhaus, ένα χώρο συνδημιουργίας όπου αρχιτέκτονες, καλλιτέχνες, φοιτητές, μηχανικοί και σχεδιαστές θα εργάζονται μαζί για να το κάνουν πραγματικότητα», είπε. Το σχέδιό μας δεν είναι μόνο περιβαλλοντικό ή οικονομικό: Χρειάζεται ένα νέο πολιτιστική πρωτοβουλία για την Ευρώπη. Κάθε κίνημα έχει τη δική του αίσθηση και αισθητική. Χρειάζεται να δώσουμε στην συστημική αλλαγή τη δική της διακριτή αισθητική, να συνταιριάξουμε τη βιωσιμότητα με το στιλ”.
We will set up a new European Bauhaus – a co-creation space where architects, artists, students, engineers, designers work together to make that happen.#NextGenerationEU #EUGreenDeal #SOTEU pic.twitter.com/djXlWlO3Kq
— European Commission ?? – Follow #SOTEU (@EU_Commission) September 16, 2020
Η αναφορά προκάλεσε πλείστα σχόλια από αναλυτές στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αρκετά από αυτά σκωπτικά, αλλά πάντως πολύ περισσότερα από άλλες αποστροφές της ομιλίας της, πράγμα που δείχνει ότι ο πρώτος στόχος επετεύχθη: Γέννησε πολλά ερωτήματα.
Ερώτηση πρώτη: Τι σημαίνει Bauhaus;
Bauhaus ήταν μία καλλιτεχνική και αρχιτεκτονική σχολή που ιδρύθηκε από τον Βάλτερ Γκρόπιους και λειτούργησε κατά την περίοδο 1919-1933 στη Γερμανία, και έγινε διάσημη για την προσέγγιση του σχεδιασμού που δημοσιοποίησε και δίδασκε. Ονομάστηκε κρατικό Bauhaus ή απλώς Bauhaus. Ανάμεσα στις κεντρικές ιδέες που προώθησε η σχολή, ήταν η χρήση της τεχνολογίας για καλλιτεχνικούς σκοπούς, η απουσία διάκρισης μεταξύ καλών και εφαρμοσμένων τεχνών, καθώς, και η αναγκαιότητα της σφαιρικής διδασκαλίας όλων των μορφών τέχνης. Επανέφερε τη διδασκαλία σε εργαστήρια, σε αντίθεση με τον τρόπο λειτουργίας των ακαδημιών.
Οι ιστορικές ρίζες του Μπαουχάους τοποθετούνται, συχνά, στα μέσα του 19ου αιώνα και το βρετανικό κίνημα Arts and Crafts του Γουίλιαμ Μόρις και συνδέεται με τις ευρύτερες προσπάθειες ενοποίησης της καλλιτεχνικής έκφρασης, με τη δημιουργία πρακτικών κατασκευών, οι οποίες σημειώθηκαν μετά τη βιομηχανική επανάσταση.
Βασικά χαρακτηριστικά του Μπαουχάους ήταν η απλότητα, η λειτουργικότητα και η χρηστικότητα, με ιδιαίτερη έμφαση σε γεωμετρικές φόρμες και στο χρώμα. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα της σχολής στην Αθήνα, με διάσημα παραδείγματα όπως το ωδείο η αμερικανική πρεσβεία .
Η σχολή Μπαουχάους απέρριπτε κάθε περιττό διακοσμητικό στοιχείο, θεωρώντας πως η ίδια η πρώτη ύλη περιέχει ένα είδος φυσικής και εγγενούς διακοσμητικής ικανότητας. Στόχος της σχολής Μπαουχάους ήταν η αναβάθμιση των προϊόντων μαζικής παραγωγής, όπως τα έπιπλα, αλλά και ολόκληρης της έννοιας της κατοικίας, αν και τάχθηκε απέναντι στην τάση πλήρους εμπορευματοποίησης, κρατώντας τους καθηγητές που δίδασκαν έξω από τα στενά πλαίσια της παραγωγής, προτρέποντάς τους να θεωρούν το έργο τους ως έκφραση δημιουργικότητας και τέχνης. Η βαθύτερη θεωρία πάνω στην οποία στηρίχθηκε και η εκπαιδευτική δομή της σχολής Μπάουχαους ήταν πως ο τελικός στόχος είναι ένα ολοκληρωμένο και ενιαίο κτίσμα. Με αυτό τον τρόπο, το κίνημα του Μπαουχάους προσπάθησε να ενοποιήσει την έννοια της τέχνης με τη διαδικασία της παραγωγής, υποτάσσοντας, παράλληλα, τα τεχνικά μηχανικά μέσα στην ανθρώπινη δημιουργικότητα. Η σχολή αξιοποίησε την ανθρώπινη ατομική προσπάθεια στο πλαίσιο μιας βιομηχανικής παραγωγής, που στο παρελθόν ήταν απόλυτα τυποποιημένη.
Ερώτηση δεύτερη: Γιατί η πρόεδρος της Κομισιόν αναφέρθηκε σε αυτό;
Στην διαδικασία της ευρωπαϊκής ενοποίησης ένας κοινός παρονομαστής αισθητικής μπορεί να γίνει στοιχείο της κοινής ταυτότητας σε ένα κόσμο που αλλάζει. Οι αρχές του bauhaus είναι συμβατές με τις πολιτικές προτεραιότητες της ευρωπαϊκής ένωσης, και θα μπορούσαν να σφυρηλατήσουν μια διακριτή ευρωπαϊκή ταυτότητα.
Ερώτηση τρίτη: Τι πρακτικές εφαρμογές μπορεί να έχει η πρόταση;
Η φον ντερ Λέϊεν επιθυμεί να σφυρηλατηθεί μια κοινή συνισταμένη της ευρωπαϊκής ταυτότητας πέρα από τις εθνικές ιδιαιτερότητες των κρατών μελών. Ένα ρεύμα κοινής αισθητικής, η συνεργασία διαφορετικών ειδικοτήτων από διαφορετικές χώρες πάνω σε ένα φιλοσοφικό-αισθητικό πρότζεκτ θα μπορούσε να δημιουργήσει μια αίσθηση κοινής ταυτότητας στους πολίτες της Ευρώπης.
Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχουν πολλές περισσότερες ενδείξεις καθώς η ανακοίνωση αιφνιδίασε τους περισσότερους
Ρομαντικό ή φιλόδοξο, στρατηγική ή πυροτέχνημα, η αναφορά της προέδρου της Κομισιόν στο bauhaus είναι μια απόπειρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης να δηλώσει ότι είναι κάτι περισσότερο από ένα στενά οικονομικό πρότζεκτ. Μένει να φανεί αν θα το επιτύχει.