«Ανάγκα και θεοί πείθονται» έλεγαν οι αρχαίοι. Και μπροστά στο τσουνάμι που ξεκινούσε στην έναρξη της δεκαετούς περιπέτειας της χώρας με την κατάρρευση της οικοδομής και συνολικά της αγοράς ακινήτων, η εγχώρια βιομηχανία αλουμινίου, που επιπρόσθετα είχε να αντιμετωπίσει τα μεγάλα δάνεια στα οποία είχε βασίσει την επέκτασή της στην εποχή της ευμάρειας αλλά και το δυσβάσταχτο κόστος ενέργειας, είχε να στραφεί μόνο σε μία διέξοδο: στις εξαγωγές.
Κάποιες εταιρείες διέλασης αλουμινίου δεν τα κατάφεραν και έβαλαν λουκέτο ερημώνοντας εργοστάσια, όπως η ΑΛΚΟ ΕΛΛΑΣ ΑΒΕΕ της οικογένειας Τζώρτζη με τις θυγατρικές της, γνωστή στο ευρύ κοινό για τα συστήματα αλουμινίου Alousystem.
Αλλες έφτασαν στο όριο του λουκέτου ή των κατασχέσεων, προχωρώντας σε βαθιές περικοπές και αναδιάρθρωση της δομής τους.
Οσες όμως μεθόδευσαν την ανάπτυξη των πωλήσεών τους στο εξωτερικό γλίτωσαν την ασφυξία και πλέον απολαμβάνουν μια αναπτυξιακή πορεία. Κάπως έτσι έχουμε φτάσει δέκα χρόνια μετά να έχει συντελεστεί ένας μεγάλος μετασχηματισμός στην εγχώρια βιομηχανία, με το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής πλέον να εξάγεται και τη βιομηχανία αλουμινίου να θεωρείται πλέον ο αδιαμφισβήτητος «βασιλιάς των εξαγωγών».
Τρεις φορές πάνω οι εξαγωγές
Είναι ενδεικτικό πως από το 2009 οι εξαγωγές της βιομηχανίας αλουμινίου έχουν υπερτριπλασιαστεί. Από τα περίπου 600 εκατ. ευρώ έφτασαν το 2018 τα 1,8 δισ. ευρώ, ενώ το 2019 συνέχισαν την ανοδική τους πορεία υπερβαίνοντας, σύμφωνα με ανθρώπους του χώρου, τα 1,9 δισ. ευρώ, κάτι που σημαίνει πως πλέον αντιπροσωπεύουν πάνω από το 5% των συνολικών εξαγωγών της χώρας.
Σύμφωνα δε με τα τελευταία επίσημα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, στο α’ εξάμηνο του 2019 οι εξαγωγές, συμπεριλαμβανομένων του βωξίτη και της αλουμίνας, είχαν φτάσει τα 952 εκατ. ευρώ σε αξία όταν οι εισαγωγές ήταν 540 εκατ. ευρώ.
Κοινώς, ο κλάδος διαθέτει το καλύτερο εμπορικό ισοζύγιο (412 εκατ. ευρώ) σε σχέση με οποιονδήποτε άλλο, γεγονός που επιβεβαιώνει την υψηλή προστιθέμενη αξία του από τα πολλαπλά στάδια μεταποίησης που λαμβάνουν χώρα στην Ελλάδα.
Διάρθρωση του κλάδου
Συνολικά ο κλάδος αποτελείται από 3.000 μεγάλες, μεσαίες και μικρές επιχειρήσεις, σε όλα τα στάδια μεταποίησης και εμπορίου. Απασχολεί άμεσα ή έμμεσα 30.000 άτομα, με συνολικές πωλήσεις που ξεπερνούν τα 2,5 δισ. ευρώ και παραγωγικές μονάδες, ιδιόκτητα δίκτυα διανομών και εμπορική παρουσία σε πάνω από 50 χώρες.
Μεγαλύτερος παίκτης είναι η Αλουμίνιον της Ελλάδος του ομίλου Μυτιληναίος, που απασχολεί άμεσα 1.500 άτομα και 4.500 έμμεσα. Πρόκειται για τη μοναδική παραγωγό αλουμινίου στη χώρα και ταυτόχρονα τη μόνη πλήρως καθετοποιημένη στην Ευρώπη (διαθέτει και βωξίτη, πρώτη ύλη παραγωγής αλουμινίου).
Παράγει το 8% της συνολικής παραγωγής αλουμινίου πανευρωπαϊκά, όταν ολόκληρη η Ιταλία παράγει το 5%, η δε Γερμανία (η μεγαλύτερη δύναμη) το 18%.
Από εκεί και έπειτα οι υπόλοιποι παίκτες είναι στον τομέα της μεταποίησης του αλουμινίου, όπου ξεχωρίζει η ElvalHalcor του ομίλου ΒΙΟΧΑΛΚΟ της οικογένειας Στασινόπουλου. Ακολουθούν η εισηγμένη στο Χ.Α. Alumil του Γιώργου Μυλωνά, η Exalco και η Cosmos Aluminium της οικογένειας Καντώνια, η ELVIAL του Δημήτρη Τζίκα, η Aluminco της οικογένειας Καρρά, καθώς και η Europa του ομίλου Τζιρακιάν.
Σήμερα, τα ελληνικά προϊόντα των υποκλάδων διέλασης και έλασης εξάγονται τόσο ως επώνυμα προϊόντα για αρχιτεκτονικές -κυρίως- εφαρμογές όσο και ως ειδικά προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας σε κορυφαίες αυτοκινητοβιομηχανίες της Βόρειας Ευρώπης, αλλά και σε πρωτοπόρες ναυπηγικές βιομηχανίες παγκοσμίως, καλύπτοντας ακόμη και τις πιο υψηλές προδιαγραφές σε θέματα ασφαλείας και ποιότητας.
Παρακάτω ακολουθούν οι βασικοί παίκτες στον χώρο της μεταποίησης του αλουμινίου.
Μιχάλης Στασινόπουλος, Elval
Πρωταγωνιστής σε έλαση και διέλαση
Η Elval αποτελεί τον τομέα έλασης αλουμινίου της ElvalHalcor Α.Ε. και είναι μία από τις κορυφαίες εταιρείες του κλάδου σε παγκόσμιο επίπεδο και η μοναδική στην Ελλάδα. Παράλληλα κατέχει πρωταγωνιστικό ρόλο και στον χώρο της διέλασης μέσω της ΕΤΕΜ, την οποία απορρόφησε πριν από λίγα χρόνια.
Για περισσότερο από 40 χρόνια, η Elval αναγνωρίζεται ως πρωτοπόρος παραγωγός προϊόντων αλουμινίου, με ευρύ χαρτοφυλάκιο προϊόντων υψηλής ποιότητας, για αγορές όπως η συσκευασία, οι κατασκευές, η ναυπηγική, η αυτοκινητοβιομηχανία, η ενέργεια, οι βιομηχανικές εφαρμογές και η θέρμανση – εξαερισμός – κλιματισμός (HVAC).
Μέσω ενός παγκόσμιου εμπορικού δικτύου σε 21 χώρες, η Elval εξάγει περίπου το 80% της παραγωγής της σε περισσότερες από 60 χώρες.
Στον χώρο της διέλασης, μέσω της ΕΤΕΜ, η εταιρεία παραμένει πρωτοπόρος και μεταξύ των πολλά υποσχόμενων στη ΝΑ Ευρώπη. Υπενθυμίζεται ότι η ΕΤΕΜ είχε ιδρυθεί το 1971 και ήταν η πρώτη εταιρεία σχεδιασμού και παραγωγής ολοκληρωμένων αρχιτεκτονικών συστημάτων και προφίλ αλουμινίου για βιομηχανικές εφαρμογές στην Ελλάδα.
Από το 2018, όταν θεωρήθηκε ότι κλείνει ο κύκλος της κρίσης στη χώρα, επαναλειτούργησε και το εργοστάσιο της Μαγούλας.
Σύμφωνα με τις οικονομικές καταστάσεις του 2018, οι πωλήσεις του κλάδου αλουμινίου της ElvalHalcor (μαζί με τις θυγατρικές ΣΥΜΕΤΑΛ A.E., Elval Colour A.E., ΒΕΠΑΛ A.E.) παρουσίασαν αύξηση στον όγκο κατά 7% και στην αξία κατά 14,6%, με τον κύκλο εργασιών να διαμορφώνεται σε 1,08 δισ. ευρώ, συνεπεία της ισχυρής ζήτησης πρωτίστως στις αγορές των ΗΠΑ και δευτερευόντως της Ευρώπης. Τα κέρδη του κλάδου πριν από φόρους ανήλθαν σε 62 εκατ. ευρώ έναντι 53,8 το 2017, ενώ
το a-EBITDA ανήλθε στα 95,8 εκατ. ευρώ το 2018 έναντι 87 εκατ. στην αντίστοιχη περσινή χρήση.
Tο 88% του όγκου των πωλήσεων πραγματοποιείται στις διεθνείς αγορές, με 59% συμμετοχή της Ευρωπαϊκής Ενωσης και 13% των ΗΠΑ. Επίσης, το 48% των πωλήσεων κατευθύνθηκαν στον κλάδο της συσκευασίας τροφίμων (άκαμπτη και εύκαμπτη), το 24% στον κλάδο των μεταφορών και το 23% στον κλάδο κατασκευών και βιομηχανικών εφαρμογών.
Η εταιρεία θα έχει ολοκληρώσει μέχρι τον Απρίλιο επενδυτικό πρόγραμμα 150 εκατ. ευρώ για την εγκατάσταση του τετραπλού θερμού ελάστρου στην παραγωγική της μονάδας στα Οινόφυτα Βοιωτίας, κάτι που αναμένεται να αυξήσει την παραγωγική δυναμικότητα των τελικών προϊόντων κατά 20% και των ενδιάμεσων κατά 50% (σήμερα η μονάδα δουλεύει στο 100% φτάνοντας τους 290.000 τόνους). Την πενταετία που προηγήθηκε (2014-2018) ο τομέας έλασης αλουμινίου της ElvalHalcor υλοποίησε επενδύσεις ύψους άνω των 181 εκατ. ευρώ.
Γιώργος Μυλωνάς, Αlumil
Το comeback στην επέτειο των 30 ετών
Στα 20 χρόνια ζωής της, ώσπου ξέσπασε η κρίση, η Alumil ήταν η πιο δυναμικά αναπτυσσόμενη εταιρεία στον χώρο της διέλασης αλουμινίου. Μάλιστα η εταιρεία που ίδρυσε στο Κιλκίς ο Γιώργος Μυλωνάς έκανε σημαντικές κινήσεις επέκτασης στις γειτονικές αγορές. Με το ξέσπασμα της κρίσης όμως και καθώς όλος ο κλάδος κλυδωνιζόταν, πολλοί θεωρούσαν ότι η εισηγμένη στο Χ.Α. εταιρεία, που στο μεταξύ τη βάρυναν τα δάνεια στα οποία στήριξε την επέκταση των προηγούμενων ετών, θα κατέληγε ένα από τα μεγάλα θύματα.
Για τον ιδρυτή και μεγαλομέτοχο Γιώργο Μυλωνά το στοίχημα ήταν μεγάλο. Η αναδιάρθρωση με στόχο τη μείωση του λειτουργικού κόστους, η διαρκής διαπραγμάτευση με τις τράπεζες και η απόλυτη στόχευση στις αγορές του εξωτερικού ήταν οι κύριοι άξονες της μεγάλης προσπάθειάς του. Μόνο οι βαλκανικές αγορές, όπου είχε φροντίσει να επεκταθεί τα προηγούμενα χρόνια η Alumil με θυγατρικές και παραγωγικές μονάδες, δεν έφταναν.
Η μεγαλύτερη εξωστρέφεια ήταν απαραίτητη και χρόνο τον χρόνο γινόταν και ένα σημαντικό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση, τονώνοντας τα ταμεία της εταιρείας, που απέφυγε τελικά την ασφυξία. Πλέον η «χαμένη δεκαετία» πέρασε και η Alumil, εξάγοντας πάνω από το 90% της παραγωγής της σε περισσότερες από 60 χώρες παγκοσμίως, κατάφερε το 2018 να επιστρέψει σε τροχιά κερδοφορίας (143.700 ευρώ περίπου), κάτι που φαίνεται, με βάση τα στοιχεία α’ εξαμήνου, ότι συνεχίστηκε το 2019.
To 2018 oι εξαγωγές του ομίλου ξεπερνούν πλέον το 90% του συνολικού κύκλου εργασιών, ο οποίος ανέρχεται στα 257,5 εκατ. ευρώ από 226,2 έναν χρόνο πριν.
Εξάλλου το 2019 ήταν μια χρονιά-ορόσημο για την Alumil, καθώς, πέραν των 30 ετών που συμπλήρωσε, φαίνεται ότι κατάφερε να κλείσει τη μεγάλη εκκρεμότητα με τους πιστωτές της για την αναχρηματοδότηση του ομολογιακού δανείου ύψους 154 εκατ. ευρώ. Συνολικά ο δανεισμός του ομίλου στις 31 Δεκεμβρίου 2018 ήταν 179,5 εκατ. ευρώ.
Σήμερα ο όμιλος Alumil διαθέτει 32 θυγατρικές και αριθμεί συνολικά 2.200 εργαζομένους, εκ των οποίων 900 εργάζονται στην Ελλάδα. Διαθέτει τις μεγαλύτερες παραγωγικές εγκαταστάσεις διέλασης αλουμινίου στην Ελλάδα και τη ΝΑ Ευρώπη και μία από τις μεγαλύτερες παραγωγικές δυναμικότητες διεθνώς. Συνολικά διαθέτει 12 εργοστάσια σε 6 χώρες: Ελλάδα, Βουλγαρία, Ρουμανία, Αλβανία, Σερβία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη και ισχυρές ομάδες μηχανικών σε Ελλάδα, ΗΠΑ, Ρουμανία, Σερβία, Ντουμπάι και Ινδία.
Ξενοφών Καντώνιας, Cosmos Aluminium
Ένα νέο ξεκίνημα που πέτυχε
Οταν το 2006 ο Ξενοφών Καντώνιας, της γνωστής οικογενείας πίσω από τον όμιλο ΒΙΟΚΑΡΠΕΤ και την εταιρεία διέλασης αλουμινίου Exalco, αποφάσισε να αυτονομηθεί και να ξεκινήσει δύο χρόνια μετά την παραγωγική λειτουργία της Cosmos Aluminium στη Λάρισα δεν πίστευε ότι ερχόταν η τέλεια καταιγίδα στον κλάδο. Ο ίδιος, όμως, μαζί με τους γιους του Γιάννη και Θεόδωρο κινήθηκαν αποφασιστικά πάνω σε ένα μοντέλο λειτουργίας που είχε ως μοναδικό σκοπό τις εξαγωγές.
Παράλληλα δεν εστίασαν μόνο στην οικοδομή, αλλά σε πολλούς κλάδους.
Με όπλα την επιμονή, τη χρήση της τεχνολογίας και την αδιαπραγμάτευτη έμφαση στην ποιότητα και την πελατοκεντρική προσέγγιση, η Cosmos Aluminium στα 12 χρόνια λειτουργίας της έχει φτάσει να θεωρείται ένας από τους μεγάλους παίκτες του χώρου, χωρίς βάρη από το παρελθόν και με πωλήσεις στο εξωτερικό που ξεπερνούν το 99% της συνολικής παραγωγής!
Τα προϊόντα της, που κατευθύνονται σε 20 χώρες στην Ευρώπη και στο Ισραήλ, έχουν χρησιμοποιηθεί από μεγάλες εταιρείες του εξωτερικού στην αυτοκινητοβιομηχανία, στη ναυπηγική και στις κατασκευές μηχανολογικού εξοπλισμού και αυτοματισμών.
Σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσιευμένες οικονομικές καταστάσεις, η Cosmos Aluminium είχε το 2018 κύκλο εργασιών περίπου 105 εκατ. ευρώ από 78 εκατ. έναν χρόνο πριν, κάτι που εν πολλοίς οφείλεται στην ενεργοποίηση μιας νέας γραμμής παραγωγής που κατασκευάστηκε στο υπερσύγχρονο εργοστάσιο της Λάρισας ώστε να καλυφθεί η αυξημένη ζήτηση. Τα δε κέρδη μετά τους φόρους έφτασαν στο ρεκόρ -για την εταιρεία- των 4,8 εκατ. ευρώ. Οι απασχολούμενοι έχουν ξεπεράσει τους 160.
Δημήτρης Τζίκας, ELVIAL
Θέλει να κατακτήσει την Ευρώπη
Στον χώρο της αγοράς αλουμινίου τη χαρακτηρίζουν φαινόμενο. Και αυτό διότι η ELVIAL όχι μόνο δεν κλυδωνίστηκε από την κρίση, την ώρα μάλιστα που οι ανταγωνιστές έκλειναν ο ένας μετά τον άλλον, αλλά έχει καταφέρει σχεδόν να διπλασιάσει το μέγεθός της την τελευταία δεκαετία. Ένα κατόρθωμα που επιτεύχθηκε αφενός κερδίζοντας μερίδια στην κατά τα άλλα συρρικνωμένη ελληνική αγορά και αφετέρου κάνοντας ένα τεράστιο άνοιγμα σε ξένες.
Ένα άνοιγμα που στηρίχθηκε όχι μόνο στο παραδοσιακό αρχιτεκτονικό προφίλ αλουμινίου, αυτό που συνδέεται άμεσα με την οικοδομή, αλλά και στο λεγόμενο βιομηχανικό προφίλ, αυτό δηλαδή που πωλείται σε άλλες βιομηχανίες για να το μεταποιήσουν με τη σειρά τους. Οπως κάνουν, για παράδειγμα, οι αυτοκινητοβιομηχανίες. Μάλιστα τα τελευταία χρόνια η ELVIAL αποτελεί προμηθεύτρια της Fiat, της BMW αλλά και της Schmitz Cargobull, του παγκόσμιου leader κατασκευής ρυμουλκούμενων.
Κάπως έτσι, η μακεδονική εταιρεία αλουμινίου, που ξεκίνησε το 1990 με 1 εκατ. δραχμές, όσες και οι οικογενειακές οικονομίες του ιδρυτή της Δημήτρη Τζίκα, έφτασε το 2018, σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσιευμένες οικονομικές καταστάσεις, να κάνει τζίρο περίπου 74,5 εκατ. ευρώ, ενώ για το 2019 η πρόβλεψη της διοίκησης ήταν για 85 εκατ. ευρώ.
Το 60% αυτού προήλθε από τις 29 ξένες αγορές στις οποίες δραστηριοποιείται η εταιρεία και το υπόλοιπο 40% από την ελληνική αγορά. Σημειωτέον ότι προ κρίσης η ελληνική αγορά απέφερε το 75% του τζίρου. Σημαντικό στοιχείο επίσης είναι το γεγονός ότι η ELVIAL παραμένει σταθερά σε κερδοφόρα τροχιά (3,28 εκατ. ευρώ τα μετά φόρων κέρδη το 2018).
Και το στοίχημα είναι ακόμα μεγαλύτερο, αφού η εταιρεία διαρκώς τρέχει επενδυτικά προγράμματα, επεκτείνοντας τη Ρομποτική και τους αυτοματισμούς στη μονάδα-πρότυπο που διατηρεί στον Αγιο Παντελεήμονα του Νομού Κιλκίς. Εκεί όπου απασχολούνται πάνω από 300 εργαζόμενοι.