Την εποχή της παντοδυναμίας της, τα 1.700 στρέμματα της «Λιπασματοβιομηχανίας ΑΕΒΑΛ» έσφυζαν από ζωή. Πάνω από 1.000 εργαζόμενοι απασχολούνταν σε μία από τις πιο δυναμικές βιομηχανίες της χώρας, που μαζί με τα εργοστάσια της ΔΕΗ, έφεραν ανάπτυξη και ευημερία στην ευρύτερη περιοχή της Πτολεμαΐδας.
Η «Λιπασματοβιομηχανία ΑΕΒΑΛ» άνοιξε τις πύλες της το 1965, έπειτα από διετή περίοδο δοκιμών των επιβλητικών της εγκαταστάσεων, μοναδικών για την εποχή στην Ελλάδα, που ακόμα και σήμερα προκαλούν δέος στους επισκέπτες.
Για δεκαετίες, η ΑΕΒΑΛ υπήρξε ο βασικός τροφοδότης της ελληνικής αγροτικής παραγωγής, παρασκευάζοντας αζωτούχα λιπάσματα και αξιοποιώντας τον τοπικά παραγόμενο λιγνίτη µε την εξαέρωση του οποίου παραγόταν αµµωνία, η οποία αποτελούσε την κυριότερη ενδιάμεση πρώτη ύλη της λιπασµατοβιοµηχανίας λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς της σε άζωτο.
Η ΑΕΒΑΛ έφτασε στο ζενίθ τις δεκαετίες του 1960 και 1970, όταν οι αυξημένες ανάγκες της αναπτυσσόμενης ελληνικής οικονομίας οδήγησαν σε επέκταση και εκσυγχρονισμό των εγκαταστάσεών της.
Όμως, μερικά χρόνια αργότερα ξεκίνησε η αντίστροφη μέτρηση. Το Μάιο του 1992 η αγορά των λιπασμάτων «άνοιξε» και μαζί ο «ασκός του Αιόλου» για την μέχρι τότε ισχυρή βιομηχανία, που δεν μπορούσε να αντεπεξέλθει στον αυξανόμενο ανταγωνισμό εντός και εκτός συνόρων. Σύντομα η εταιρεία «πνίγηκε» στα χρέη.
Το 1985 μπήκε σε πρόγραμμα «εξυγίανσης», χωρίς κανένα ουσιαστικό αποτέλεσμα. Το 1997 απολύθηκαν οι τελευταίοι 240 εργαζόμενοι και στην εταιρεία μπήκε οριστικά «λουκέτο».
Εγκατάλειψη και λεηλασία
Ο χρόνος μοιάζει να σταμάτησε την ημέρα που έφυγε και ο τελευταίος εργαζόμενος. Οι δίδυμοι πύργοι ψύξης, οι πολυεπίπεδες γραμμές παραγωγής, τα επιβλητικά γραφεία της διοίκησης, ακόμα και προσωπικά αντικείμενα των εργαζομένων έμειναν να θυμίζουν την άλλοτε κραταιά βιομηχανία, που -όπως μαρτυρούν οι κάτοικοι της περιοχής- έδωσε «ψωμί» σε εκατοντάδες οικογένειες.
Τις τελευταίες σχεδόν τρεις δεκαετίες, οι εξαγγελίες και οι υποσχέσεις για την αξιοποίηση των εγκαταστάσεων – που περιλαμβάνουν 170 κτίρια και 13 αποθήκες και ανήκουν πλέον στο δήμο Εορδαίας- έχουν γεμίσει πολλές σελίδες σε τοπικά και εθνικά μέσα ενημέρωσης.
Εν τω μεταξύ, ο χώρος έχει εγκαταλειφθεί στην τύχη του. Ο καθένας- από ερασιτέχνες βιντεοσκόπους έως κακοποιούς – μπορεί να εισέλθει στον χώρο. Κατά καιρούς έχουν διαπιστωθεί κλοπές πολύτιμου εξοπλισμού, όπως κινητήρες, μηχανολογικός εξοπλισμός, τόνοι σιδήρου, ακόμα και πλατίνα από μηχανήματα του εργοστασίου. Ο χρόνος αποσυνθέτει ότι έχουν αφήσει πίσω τους οι λεηλασίες. Μαζί με τα πολύτιμα αντικείμενα χάνεται και ένα μοναδικό κομμάτι της βιομηχανικής ιστορίας της Ελλάδας.
Το Πάρκο Υδρογόνου
Το τελευταίο φιλόδοξο σχέδιο για την αναγέννηση της ΑΕΒΑΛ προβλέπει τη δημιουργία ενός Πάρκου Υδρογόνου. Στόχος των τοπικών αρχών, της κυβέρνησης και ερευνητικών φορέων είναι να εντάξουν την αξιοποίηση των εγκαταστάσεων της ΑΕΒΑΛ στο πρόγραμμα απολιγνιτοποίησης της Δυτικής Μακεδονίας και στην προσπάθεια να καταστεί η περιοχή κέντρο της ενεργειακής πράσινης μετάβασης στην Ελλάδα.
Σύμφωνα με σχετική μελέτη που έχει εκπονήσει το ΕΚΕΤΑ Πτολεμαΐδας, στον χώρο θα τοποθετηθούν φωτοβολταϊκά πάνελ και μία πιλοτική μονάδα Συμπαραγωγής Hλεκτρισμού-Θερμότητας Υψηλής Απόδοσης (ΣΗΘΥΑ) με στόχο την παραγωγή «πράσινου» υδρογόνου. Η ενέργεια που θα παράγεται θα τροφοδοτεί αρχικά το Μποδοσάκειο Νοσοκομείο Πτολεμαΐδας, τις τοπικές εγκαταστάσεις του ΕΚΕΤΑ και το Κέντρο Διημέρευσης του Δήμου Εορδαίας.
Στόχος είναι αυτό το Πάρκο Υδρογόνου να γίνει η ερευνητική βάση για την ανάπτυξη τεχνολογικών παραγωγής και χρήσης πράσινου υδρογόνου στο σύνολο της ελληνικής επικράτειας.
Για τα σχέδια αυτά ενημερώθηκε και ο επικεφαλής του τμήματος Ελλάδας – Κύπρου της Γενικής Διεύθυνσης Περιφερειακής Πολιτικής και Αστικής Ανάπτυξης (DG REGIO) της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Κάρστεν Ράσμουνσεν, σε επίσκεψή του στην περιοχή την προηγούμενη εβδομάδα.
Στην εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε παρουσία τοπικών φορέων και εκπροσώπων του ΕΚΕΤΑ παρουσιάστηκαν μακέτες του έργου και οι βασικοί άξονες ανάπτυξης του Πάρκου Υδρογόνου.
«Αυτή τη στιγμή είναι μια δοκιμαστική εγκατάσταση» δήλωσε ο Κάρστεν Ράσμουνσεν στο τοπικό e-ptolelmeos. «Στη συνέχεια θα διερευνήσουμε πώς μπορεί να γίνει βιώσιμη, ώστε να γίνει κυρίαρχη τάση τεχνολογίας.»
Διαβάστε ακόμη
Γιατί είναι σπουδαίος ο πίνακας “Les Joueurs de cartes” του Πολ Σεζάν, των 250 εκατ. δολαρίων
Τα «κλειδιά» του μπλόκου στο κόμμα Κασιδιάρη και η πλειοψηφία – μήνυμα στον Άρειο Πάγο
Πώς και γιατί το Ζάναξ έγινε το εθνικό μας αγχολυτικό – Μια ιστορία που έγινε φαινόμενο