Τις μεγάλες κατασκευαστικές εταιρείες της χώρας με 4 έως 5 διαφορετικές εργολαβίες που θα αναλάβουν ξεχωριστά τα σιδηροδρομικά και οδικά έργα, τεχνικό σύμβουλο που θα ασχοληθεί με τον σχεδιασμό και τα έργα αποκατάστασης, αλλά και την τεχνογνωσία μιας ολλανδικής εταιρείας που θεωρείται γκουρού στον τομέα των φυσικών καταστροφών επιστρατεύει η κυβέρνηση για να οργανώσει την ανασυγκρότηση της Θεσσαλίας και να ξαναχτίσει σε γερά θεμέλια την περιοχή που σφυροκόπησε η θεομηνία «Daniel».
Με τους «σκελετούς» να παραμένουν ακόμη κρυμμένοι κάτω από τη λάσπη και τα φερτά υλικά και τα συνεργεία να επιχειρούν να ξαναδώσουν ζωή στον ρημαγμένο τόπο, η επόμενη μέρα φαντάζει μια δύσκολη άσκηση για τον Θεσσαλικό κάμπο, για τον οποίο η πολιτεία θα χρειαστεί να συνεργαστεί με επιστήμονες και εξειδικευμένους συμβούλους για να εξασφαλίσει ένα βιώσιμο μέλλον που δεν θα ξαναπνιγεί στους επόμενους κατακλυσμούς.
Ήδη στην πληγείσα περιοχή βρίσκεται τις τελευταίες ημέρες ομάδα ειδικών της ολλανδικής συμβουλευτικής εταιρείας σε θέματα αγροτικής οικονομίας και περιβαλλοντικής διαχείρισης HVA International, η οποία έχει αναλάβει την εκπόνηση ενός στρατηγικού σχεδίου για τη Θεσσαλία (και όχι το master plan), το οποίο στη συνέχεια θα επεξεργαστούν οι κρατικές υπηρεσίες και τα συναρμόδια υπουργεία.
Η ολλανδική εταιρεία, με ιστορία πάνω από έναν αιώνα στην αντιμετώπιση ακραίων καιρικών φαινομένων, ιδρύθηκε το 1879 και έχει στο τιμόνι της Έλληνα μάνατζερ. Πρόκειται για τον Αλκιβιάδη Γκουζούρη, μέτοχο και διευθύνοντα σύμβουλο, ο οποίος έχει θητεύσει ως σύμβουλος στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, αλλά και σύμβουλος του ενιαίου φορέα εξαγωγών του υπουργείου Ανάπτυξης και του ΟΑΣΑ (αστικές συγκοινωνίες). Επίσης είναι ιδρυτής και μέτοχος της εταιρείας κοστολόγησης Costwise αλλά και μέλος του φόρουμ για την οικονομική ανάπτυξη σε αναπτυσσόμενες χώρες υπό την αιγίδα της Παγκόσμιας Τράπεζας. Αξιοσημείωτο είναι ότι στην ίδια εταιρεία βρέθηκε στο παρελθόν στη θέση του εκτελεστικού αντιπροέδρου και ο Γρηγόρης Δημητριάδης, νυν επικεφαλής του Υπερταμείου.
Στην ολλανδική εταιρεία, της οποίας η δράση επικεντρώνεται σε τρίτες χώρες, έχει ανατεθεί η εκπόνηση μιας πρώτης αποτύπωσης και καταγραφής της περιοχής ακολουθώντας πρωτόκολλα και μεθοδολογίες άλλων κρατών προσαρμοσμένες όμως στις ιδιαιτερότητες και τα χαρακτηριστικά της χώρας μας, λένε αρμόδιες κυβερνητικές πηγές.
Οι ξαφνικές καταστροφές και τα ακραία καιρικά φαινόμενα είναι παράγοντες παράλυσης και αποσταθεροποίησης για τους πληγέντες πληθυσμούς. Για να ελαχιστοποιηθούν οι ζημιές στη γεωργική γη, είναι επιτακτική ανάγκη οι εθνικές αρχές να μπορούν να ενεργούν έγκαιρα και να λαμβάνουν συστάσεις από έμπειρους αναλυτές, με βάση αξιόπιστες και διασταυρωμένες πληροφορίες. Οι ομάδες ανάπτυξης της HVA μπορούν να παράσχουν στις Αρχές ακριβείς αξιολογήσεις και συστάσεις για συγκεκριμένα προβλήματα. Σε περιοχές που έχουν πληγεί από καταστροφές οι πληροφορίες συγκεντρώνονται γρήγορα, αναλύονται επιτόπου από έμπειρους επαγγελματίες και διαχέονται στους υπευθύνους λήψης αποφάσεων. Η μεθοδολογία της ομάδας της HVA στηρίζεται στην αξιολόγηση και την έκταση της ζημιάς, στους πιθανούς κινδύνους και την κατάσταση των υποδομών.
Μοντέλο «Ιανού»
Στον τομέα των έργων υποδομής, η κυβέρνηση σκοπεύει να ακολουθήσει το μοντέλο του «Ιανού», με τη διαφορά ότι στον νέο σχεδιασμό δεν θα υπάρχει μόνο μία εργολαβία, αλλά περισσότερες. Για παράδειγμα, στον «Ιανό» όλα τα έργα αποκατάστασης είχε αναλάβει η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, τα οποία έχει σχεδόν ολοκληρώσει. Τα αντιπλημμυρικά, που επίσης θα κατασκευάσει, γίνονται στο πλαίσιο της υλοποίησης του αυτοκινητόδρομου Ε65. Η εταιρεία έχει αναλάβει την εκπόνηση μελετών ύψους 98 εκατ. ευρώ και μία σύμβαση περίπου 70 εκατ. ευρώ (με ΦΠΑ) για εκτέλεση αντιπλημμυρικών, για τα οποία έχει υποβάλει μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων στο υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, καθώς τα έργα αυτά δεν εντάσσονται στα έργα αποκατάστασης που εξαιρούνται από την υποχρέωση της περιβαλλοντικής αδειοδότησης.
Το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών από την πρώτη στιγμή που συνέβη η πρωτοφανής θεομηνία ζήτησε από όλες τις τεχνικές εταιρείες (ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, ΑΒΑΞ, ΑΚΤΩΡ, ΙΝΤΡΑΚΑΤ, Μυτιληναίος) να συντρέξουν το δύσκολο έργο της κυβέρνησης, με μηχανικούς στις αυτοψίες και με μηχανολογικό εξοπλισμό για τον καθαρισμό της περιοχής, τη μεταφορά των νεκρών ζώων και άλλων συναφών έργων. Το υπουργείο Υποδομών έχει ήδη στα χέρια του μια πρώτη αποτύπωση της περιοχής του Πηλίου, με προτάσεις και συμπεράσματα που έχει κάνει η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, καθώς στόχος σε αυτές τις αυτοψίες ήταν να συμμετέχουν και έμπειροι μηχανικοί με γνώση του πεδίου και της κατασκευής.
Στο υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών εκτιμούν ότι οι αναθέσεις των έργων αυτών θα χρειαστούν ένα πεντάμηνο καθώς αφορούν μόνιμες κατασκευές και μάλιστα βαριές, εν αντιθέσει με τον «Ιανό» που έγιναν σημειακές παρεμβάσεις ακόμη και σε σημεία που χτυπήθηκαν από την κακοκαιρία. Σήμερα, επειδή οι υποδομές δοκιμάστηκαν πολλαπλώς, θα χρειαστεί να γίνουν μεγάλης κλίμακας επεμβάσεις και ενδιάμεσα να ολοκληρωθεί και η εκτίμηση από τον τεχνικό σύμβουλο των ζημιών και του κόστους αποκατάστασης. Αξίζει να σημειωθεί ότι ακόμη και σήμερα, 15 ημέρες από την καταστροφή, παρατηρείται έλλειψη οδικής πρόσβασης στο χωριό Πουρί της Ζαγοράς, στο Πήλιο, λόγω κατάρρευσης του οδοστρώματος.
Η χρηματοδότηση και η αναζήτηση των πόρων για τα έργα είναι ο δεύτερος μεγάλος πονοκέφαλος για την κυβέρνηση. Ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών Χρήστος Σταϊκούρας έχει επισημάνει ότι με την αναθεώρηση του Εθνικού Σχεδίου Ανθεκτικότητας και Ανάκαμψης θα συμπεριληφθούν έργα υποδομών ύψους 600 εκατ. ευρώ.
Ενάμισι δισεκατομμύριο θα προέλθει από τη νέα προγραμματική περίοδο μέσω του ΕΣΠΑ, ενώ στη φαρέτρα της κυβέρνησης υπάρχουν και άλλα χρηματοδοτικά εργαλεία όπως η έκδοση πράσινου ομολόγου αλλά και η πρόβλεψη για σύναψη δανείου ύψους 750 εκατ. ευρώ αποκλειστικά για αποκατάσταση υποδομών από φυσικές καταστροφές, με την προϋπόθεση όμως ότι θα εξαντληθούν οι πόροι από τις υπόλοιπες πηγές.
Οι εργολαβίες
Με τον νέο προγραμματισμό, το υπουργείο προσανατολίζεται σε διαχωρισμό των σιδηροδρομικών από τα οδικά έργα και τα έργα αποκατάστασης, ενώ δεν αποκλείεται -κάτι που μελετάται- οι εργολαβίες του σιδηροδρόμου να σπάσουν σε δύο έργα, καθώς στις υποδομές του δικτύου συμπεριλαμβάνονται και τα δυσεύρετα, λόγω καθυστερήσεων στις προμήθειες, συστήματα σηματοδότησης. Η κυβέρνηση σκοπεύει να κάνει ανάθεση με τη διαδικασία της κλειστής πρόσκλησης για διαπραγμάτευση, ωστόσο στόχος είναι, επειδή πρέπει να τρέξουν γρήγορα οι διαδικασίες, ο μονοψήφιος αριθμός εργολαβιών. Οι εργολάβοι θα αναλάβουν και τις μελέτες των έργων και πάσης φύσης απρόβλεπτες δαπάνες. Η κυβέρνηση προχωρεί επίσης στην υλοποίηση του ενιαίου φορέα διαχείρισης υδάτων, που εξήγγειλε ο πρωθυπουργός στη ΔΕΘ, από τα υπουργεία Περιβάλλοντος και Ενέργειας και Υποδομών. Ο εν λόγω φορέας θα αναλάβει τον στρατηγικό σχεδιασμό και την υλοποίηση έργων (αντιπλημμυρικά και αρδευτικά).
«Το κλειδί είναι ότι στη διαχείριση των υδάτων της Θεσσαλίας, είτε μιλάμε για την άρδευση, είτε για τα υδροηλεκτρικά έργα που μπορούν να συνδυαστούν, είτε για την αντιπλημμυρική προστασία, πρέπει να υπάρξει μια ολιστική τοποθέτηση», δήλωσε τις προηγούμενες ημέρες στη Βουλή ο υφυπουργός Υποδομών Νίκος Ταχιάος.
Οπως είπε, ήδη έχει συσταθεί επιτροπή, με επικεφαλής τους δύο γενικούς γραμματείς των υπουργείων Περιβάλλοντος και Υποδομών, για την επεξεργασία νομοθετικού πλαισίου που θα διέπει την ίδρυση και λειτουργία του νέου φορέα, ο οποίος θα μπορεί να διαχειριστεί στρατηγικά τα νερά της Θεσσαλίας και να εκτελέσει έργα. Ενα από τα θέματα που θα κληθεί να αντιμετωπίσει ο νέος φορέας είναι και η λίμνη Κάρλα, η οποία μετά τις πρόσφατες πλημμύρες καταλαμβάνει πολύ μεγαλύτερη επιφάνεια από τα περίπου 190.000 στρέμματα που είχε προτού αποξηρανθεί το 1962. Ο λόγος είναι ότι ο όγκος του νερού πλημμύρισε την περιοχή και δημιούργησε μια νέα λίμνη στη Θεσσαλία, για την οποία θα πρέπει να ληφθούν άμεσες αποφάσεις, γιατί τα νερά δεν ανανεώνονται. Αν η λίμνη συνεχίσει να είναι έλος συνιστά υγειονομικό κίνδυνο και θα πρέπει να μεταφερθούν -αν δεν εξατμιστούν- τα νερά της στον Πηνειό. Πρόκειται για ένα σύνθετο πρόβλημα, για το οποίο θα χρειαστεί να αναζητηθούν οι βέλτιστες τεχνικές λύσεις.
Τα διόδια
Η καταστροφή στη Θεσσαλία δημιουργεί όμως τις συνθήκες για προσωρινό πάγωμα των αυξήσεων στα διόδια. Οι παραχωρησιούχοι βάζουν επί του παρόντος στη «συντήρηση» (αλλά όχι στην «κατάψυξη») τις διεκδικήσεις για τις αυξήσεις, συναισθανόμενοι ότι η συγκυρία που έχουν προκαλέσει οι πλημμύρες δεν είναι η κατάλληλη για να προχωρήσουν σε ανατιμήσεις. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι οι εργολάβοι αναπροσαρμόζουν τη στρατηγική τους ή βάζουν τα αιτήματα στο συρτάρι. Σημαίνει ότι θα δώσουν χρόνο στην κυβέρνηση να αντιμετωπίσει τη βιβλική καταστροφή που προκάλεσε στο πέρασμά της η θεομηνία «Daniel» και θα επανέλθουν με την πρώτη ευκαιρία. Το μήνυμα ότι οι εταιρείες πρέπει να μοιράζονται τις ζημιές σε περιόδους κρίσης επανέλαβε με έμφαση τις προηγούμενες ημέρες ο κ. Σταϊκούρας, αναφερόμενος και στα έργα για τη Θεσσαλία, σε μια περίοδο όπου οι μεγάλες τεχνικές εταιρείες της χώρας, οι οποίες διαχειρίζονται και λειτουργούν τους αυτοκινητόδρομους, άρα και τα διόδια, καλούνται να συμβάλουν στη συνολική ανασυγκρότηση της περιοχής. Πού όμως κόπηκε το νήμα των διαπραγματεύσεων;
Οι παραχωρησιούχοι συμφώνησαν και κατέθεσαν προ 15 ημερών στην πολιτική ηγεσία μια επικαιροποιημένη πρόταση που προέβλεπε, κατά πληροφορίες, κούρεμα της ονομαστικής αύξησης των διοδίων κατά 2% (δηλαδή αύξηση 10% από 12%), για την οποία το 6% θα ξεκινούσε να εφαρμόζεται από το 2024 και το υπόλοιπο να μετακυληθεί στις υπόλοιπες χρονιές (από 2% ετησίως, συν τον ετήσιο πληθωρισμό). Πρόκειται όμως για μια πρόταση μακριά από τις απαιτήσεις του Δημοσίου, που ζητά γενναίο κούρεμα κατά 50% της αύξησης και μετακύλιση των αυξήσεων τις επόμενες τρεις χρονιές (από 2% έως το 2026). Η κουβέντα πάντως δεν έχει τελειώσει, αφού τα δραματικά γεγονότα της Θεσσαλίας έχουν αλλάξει την ατζέντα και τις προτεραιότητες της κυβέρνησης. Επί του παρόντος, τα μαχαίρια έχουν μπει στις θήκες τους και ίσως ο χρόνος που μεσολαβεί για μια συμφωνία κοινής αποδοχής να γεφυρώσει και τις όποιες διαφορές υπάρχουν.
Διαβάστε ακόμη
Ανοιχτό το ενδεχόμενο παράτασης των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ
Καλτσοβιομηχανία Πουρνάρα: Από την Ελλάδα στα… πόδια όλου του κόσμου (pics)
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο ΘΕΜΑ