Την άποψη ότι το φυσικό αέριο θα συνεχίσει να παίζει έναν πολύ σημαντικό ρόλο στο ενεργειακό μείγμα της χώρας και τα επόμενα χρόνια και ότι δεν ευθύνεται για τις υψηλές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας των τελευταίων ημερών εκφράζει με συνέντευξή της η διευθύνουσα σύμβουλος του ΔΕΣΦΑ Μαρία-Ρίτα Γκάλι.
Οπως αναφέρει, οι τρέχουσες τιμές του φυσικού αερίου είναι τρεις φορές χαμηλότερα από το καλοκαίρι του 2022 και 30% κάτω από πέρυσι, ενώ έχουν παραμείνει σταθερές τους τελευταίους τρεις μήνες. Η επικεφαλής του ΔΕΣΦΑ αναφέρει ότι οι τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό από τις εξαγωγές σε γειτονικές αγορές, όπου η ηλεκτρική ενέργεια είναι πιο ακριβή. Μιλώντας ειδικότερα για τον ρόλο του καυσίμου στο ενεργειακό μείγμα, υπογραμμίζει ότι τον βλέπουμε αυτές τις μέρες με τα όσα διαδραματίζονται στην ελληνική αγορά ηλεκτρισμού. «Χωρίς μονάδες ηλεκτροπαραγωγής με φυσικό αέριο δεν θα είχε καταστεί εφικτή η διασφάλιση της απαιτούμενης ενέργειας και θα είχε τεθεί σε κίνδυνο η σταθερότητα του συστήματος», λέει η κυρία Γκάλι, η οποία εκτιμά ότι η επιβολή εισφοράς που αποφάσισε η κυβέρνηση στους ηλεκτροπαραγωγούς που καταναλώνουν φυσικό αέριο θα επιβαρύνει ακόμη περισσότερο τους τελικούς καταναλωτές.
Σαφή θέση παίρνει και ως προς το αποτέλεσμα του πρόσφατου market test για τη δέσμευση χωρητικότητας αναφορικά με τον Κάθετο Διάδρομο, όπου το αποτέλεσμα ήταν εξαιρετικά αρνητικό καθώς δεν υπήρξε καμία εταιρεία που να θελήσει να κλείσει ποσότητα για μια 15ετία όπως προέβλεπε η διαδικασία. Για το φιλόδοξο σχέδιο που επιδιώκει τη δημιουργία ενός αγωγού 1.000 χιλιομέτρων για την απεξάρτηση από το αέριο της Μόσχας που θα μεταφέρει αέριο από την Ελλάδα μέσω Βουλγαρίας, Ρουμανίας έως την Ουκρανία, τονίζει ότι η αγορά είναι πολύ διστακτική για να δεσμεύσει μακροπρόθεσμη δυναμικότητα σε νέους αγωγούς ή τερματικούς σταθμούς. Αυτό, όπως λέει, οφείλεται στην αυξανόμενη αστάθεια όσον αφορά τις τιμές και την εξέλιξη της ζήτησης, αλλά και στα αντικρουόμενα μηνύματα για τον ρόλο του φυσικού αερίου στο ενεργειακό μείγμα. Οφείλεται επίσης στο γεγονός ότι το ρωσικό αέριο κυριαρχεί στην περιοχή της ΝΑ Ευρώπης μέσω της Τουρκίας, με ιδιαίτερα χαμηλή τιμή ως «αποτέλεσμα σκόπιμης χειραγώγησης της αγοράς».
Ποια είναι τα μηνύματα που στέλνει το πρόσφατο market test για τον Κάθετο Διάδρομο φυσικού αερίου (Vertical Vorridor).
Τα αποτελέσματα του market test δεν προκαλούν έκπληξη για πολλούς λόγους. Οι παράγοντες της αγοράς, οι εισαγωγείς και οι έμποροι φυσικού αερίου -οι χρήστες των υποδομών- είναι πολύ διστακτικοί εδώ και χρόνια να δεσμεύσουν μακροπρόθεσμη δυναμικότητα σε νέους αγωγούς ή τερματικούς σταθμούς. Αυτό οφείλεται στην αυξανόμενη αστάθεια της αγοράς σε ό,τι αφορά τις τιμές, τις πηγές εφοδιασμού φυσικού αερίου και την εξέλιξη της ζήτησης. Αυτή η τάση δε έχει ενισχυθεί από τα αντικρουόμενα μηνύματα για τον μελλοντικό ρόλο του φυσικού αερίου στο ενεργειακό μείγμα της Ε.Ε. και πρόσφατα από τη μεγάλη ποσότητα ρωσικού φυσικού αερίου που εισέρχεται στην αγορά της ΝΑ Ευρώπης μέσω της Τουρκίας. Αυτό δημιουργεί, βραχυπρόθεσμα, τεχνητά χαμηλές τιμές στην περιοχή, δυσκολεύοντας την είσοδο εισαγωγέων LNG στην αγορά και τη μακροχρόνια δέσμευσή δυναμικότητας από πλευράς τους. Ακόμα ένα αντιφατικό στοιχείο είναι ότι οι παράγοντες της αγοράς γνωρίζουν ότι τα περισσότερα έργα για την ενίσχυση της δυναμικότητας του Κάθετου Διαδρόμου, τόσο στην Ελλάδα όσο και πιο πρόσφατα στη Βουλγαρία, είναι ήδη υπό κατασκευή και η δυναμικότητα θα είναι διαθέσιμη για κράτηση σε μία πιο βραχυπρόθεσμη, ευκαιριακή βάση.
Ο Κάθετος Διάδρομος λειτουργεί ήδη. Ποσότητα LNG από την Ελλάδα έχει παραδοθεί στη Μολδαβία ήδη από το προηγούμενο έτος. Ωστόσο, είναι σημαντικό η νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή να κατανοήσει την ανάγκη να εξαλειφθούν ορισμένα εναπομείναντα σημεία συμφόρησης στο βόρειο σκέλος του Διαδρόμου, εν μέρει στη Βουλγαρία και μεταξύ Ρουμανίας και Ουγγαρίας. Αυτό θα ενισχύσει την πραγματική πρόσβαση σε διαφοροποιημένες πηγές εφοδιασμού μεγάλων αγορών όπως η Κεντρική Ευρώπη και η Ουκρανία, αποφεύγοντας τον κίνδυνο τεράστιων αυξήσεων των τιμών όταν ένας Ρώσος προμηθευτής φυσικού αερίου θα αποφασίσει να εκμεταλλευτεί ξανά τη δεσπόζουσα θέση του μειώνοντας τις ποσότητες.
Μαζί με τους εταίρους μας στον Κάθετο Διάδρομο θα συναντηθούμε με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Οκτώβριο, στην επόμενη συνεδρίαση της CESEC στη Βουδαπέστη, και θα κάνουμε τις προτάσεις μας για το πώς μπορεί και πρέπει να παρέμβει η Ε.Ε. για να διασφαλίσει την πλήρη ανάπτυξη του Διαδρόμου. Δεν αναμένουμε αλλαγές στα σχέδιά μας, καθώς τα έργα μας αποτελούν μέρος ενός ήδη εγκεκριμένου Δεκαετούς Προγράμματος Ανάπτυξης. Τα έργα αυτά, τα οποία είναι σε μεγάλο βαθμό υπό κατασκευή, είναι μακροπρόθεσμα και δεν έχουν αποφασιστεί με βάση τη βραχυπρόθεσμη αστάθεια της αγοράς, σε πολλές περιπτώσεις δε είναι αποτέλεσμα της έλλειψης των ίδιων των υποδομών.
Τις τελευταίες μέρες του καύσωνα οι τιμές της χονδρεμπορικής τις βραδινές ώρες εκτινάσσονται λόγω της ένταξης στο σύστημα των μονάδων φυσικού αερίου. Την ίδια στιγμή το ΥΠΕΝ αποφάσισε να επιβάλει φόρο στο φυσικό αέριο. Πώς το σχολιάζετε;
Πιστεύουμε ακράδαντα ότι το φυσικό αέριο δεν ευθύνεται για τις υψηλές τιμές που αντιμετωπίζουμε στην ηλεκτρική ενέργεια κατά τη διάρκεια αυτού του καύσωνα. Αντίθετα, οι τιμές του φυσικού αερίου είναι σημαντικά χαμηλότερες – τρεις φορές χαμηλότερα από το καλοκαίρι του 2022 και 30% χαμηλότερες από πέρυσι. Μάλιστα έχουν παραμείνει σταθερές τους τελευταίους τρεις μήνες (βλ. γράφημα). Από την άλλη πλευρά, η Ελλάδα αντιμετωπίζει μια μοναδική πρόκληση σε σύγκριση με άλλες χώρες. Οι τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό από τις εξαγωγές σε γειτονικές αγορές, όπου η ηλεκτρική ενέργεια είναι πιο ακριβή. Δυστυχώς, η επιβολή εισφοράς θα επιβαρύνει πιθανότατα ακόμη περισσότερο τους τελικούς καταναλωτές, καθώς θα αυξήσει το κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.
Η κυβέρνηση από τη μια διακηρύσσει τη σπουδαιότητα του φυσικού αερίου για την ενεργειακή μετάβαση, από την άλλη στον Εθνικό Σχεδιασμό (ΕΣΕΚ) φαίνεται να περιορίζει την κατανάλωση του καυσίμου στην εγχώρια αγορά. Σε ποιον βαθμό επηρεάζουν το επενδυτικό πρόγραμμα του ΔΕΣΦΑ οι εξελίξεις αυτές;
Οπως έχουμε σημειώσει κατά τις εποικοδομητικές συζητήσεις μας με το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, χρειαζόμαστε μια νέα ευρωπαϊκή πολιτική απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές της Ε.Ε. που να είναι τεχνολογικά ουδέτερη και ρεαλιστική ώστε να οδηγήσει σε μια συντεταγμένη και οικονομικά βιώσιμη μετάβαση. Ετσι, μπορούμε να αποφύγουμε κινδύνους για τη σταθερότητα των ενεργειακών μας συστημάτων και την αποδυνάμωση της ασφάλειας του εφοδιασμού. Κανείς δεν θέλει ένα μπλακ άουτ στη μέση ενός καύσωνα και ανεπιθύμητες αυξήσεις τιμών όπως αυτές που βλέπουμε αυτές τις ημέρες. Σε αυτό το πλαίσιο, σύμφωνα με όσα δημοσίως ανακοινώνει η ελληνική κυβέρνηση, πιστεύουμε ότι το φυσικό αέριο θα συνεχίσει να παίζει έναν πολύ σημαντικό ρόλο στο ενεργειακό μας μείγμα για τα επόμενα χρόνια.
Βλέπουμε ένα ξεκάθαρο παράδειγμα του ρόλου που διαδραματίζει αυτές τις εβδομάδες: εν μέσω επαναλαμβανόμενων κυμάτων καύσωνα, χωρίς τις μονάδες ηλεκτροπαραγωγής με φυσικό αέριο δεν θα είχε καταστεί εφικτή η διασφάλιση της απαιτούμενης ενέργειας και θα είχε τεθεί σε κίνδυνο η σταθερότητα του συστήματος. Οταν ο ήλιος δύει και ο άνεμος πέφτει και κατά τη διάρκεια των κυμάτων καύσωνα, χρειαζόμαστε σταθμούς παραγωγής ενέργειας που μπορούν να παράγουν γρήγορα καθαρή ενέργεια έχοντας πρόσβαση σε ένα καύσιμο που είναι άμεσα διαθέσιμο και μπορεί να αποθηκευτεί, όπως το φυσικό αέριο.
Τον Ιούνιο οι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής με λιγνίτη στην Ελλάδα χρησιμοποιήθηκαν για διάστημα άνω των 22 ημερών, με τον άνεμο να φτάνει το 25% της συνολικής παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας σε λιγότερο από δέκα ημέρες. Το φυσικό αέριο αντιπροσώπευσε το μεγαλύτερο μερίδιο της ενέργειας που παρήχθη μέσα σε αυτόν τον μήνα. Για να αυξήσουμε το μερίδιο της ηλιακής και αιολικής παραγωγής ανανεώσιμης ενέργειας, η ηλεκτροπαραγωγή με φυσικό αέριο πρέπει να είναι διαθέσιμη κατόπιν ζήτησης και να παρέχει καθαρή ενεργειακή ασφάλεια σε προσιτή τιμή. Η υψηλή αστάθεια των τιμών που βλέπουμε αυτές τις μέρες οφείλεται στην ανεπαρκή παραγωγή βασικού φορτίου φυσικού αερίου στη χώρα, ένα πρόβλημα που ελπίζουμε ότι θα μετριαστεί από τις νέες μονάδες ηλεκτροπαραγωγής με φυσικό αέριο που κατασκευάζονται στην Κομοτηνή και την Αλεξανδρούπολη.
Πρόσφατα η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ δήλωσε ότι οι τεχνολογίες του υδρογόνου δεν είναι ώριμες, και συνεπώς οι εθνικοί πόροι θα κατευθυνθούν μόνο για πιλοτικά έργα ώστε να υπάρξει η προετοιμασία για μια μελλοντική ανάπτυξη. Ωστόσο, ο ΔΕΣΦΑ έχει εξαγγείλει σημαντικές επενδύσεις στο πράσινο υδρογόνο και τα ανανεώσιμα καύσιμα. Πώς σας επηρεάζει ο σχεδιασμός της κυβέρνησης;
Ο ρόλος του υδρογόνου στο μελλοντικό ενεργειακό μείγμα της Ε.Ε. είναι αδιαμφισβήτητος. Καταβάλλεται τεράστια προσπάθεια σε ευρωπαϊκό επίπεδο για να διασφαλιστεί η έγκαιρη ανάπτυξη μιας αγοράς εισαγωγής, παραγωγής, μεταφοράς και κατανάλωσης υδρογόνου. Είναι αλήθεια ότι πρέπει να γίνουν πολλά για να φτάσουμε στο επίπεδο ωριμότητας που έχουν φτάσει σήμερα οι τεχνολογίες των φωτοβολταϊκών πάρκων και της αιολικής ενέργειας. Φυσικά, αυτό το επίπεδο ωριμότητας έχει επιτευχθεί χάρη στις σαφείς πολιτικές της Ε.Ε. και τα τρισεκατομμύρια ευρώ που χρησιμοποιήθηκαν για οικονομική στήριξη όταν -και μερικές φορές ακόμα σήμερα- αυτές οι τεχνολογίες δεν ήταν εμπορικά βιώσιμες. Η Ελλάδα έχει ένα πολύ ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για την παραγωγή υδρογόνου: η ίδια αφθονία ήλιου και ανέμου μπορεί να αξιοποιηθεί και για την παραγωγή υδρογόνου ικανού -σε μεγάλο βαθμό- να εξαχθεί σε άλλες χώρες της Ε.Ε. όπου η ζήτηση είναι μεγαλύτερη, όπως η Γερμανία. Ομως αυτό που πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας είναι ότι η επένδυση δεν θα γίνει αύριο και ότι η οικονομική στήριξη θα έρθει. Για να μπορέσουμε να έχουμε έτοιμες τις υποδομές στο πρώτο μισό της επόμενης δεκαετίας πρέπει να αρχίσουμε να εργαζόμαστε σήμερα.
Στην Ελλάδα το ρωσικό αέριο έχει πλέον μερίδιο πάνω από 60% ενώ σε άλλες χώρες-μέλη του Κάθετου Διαδρόμου η τροφοδοσία από την Gazprom πρόκειται να ενισχυθεί δίνοντας την εντύπωση ότι η Ευρώπη έχει ξεχάσει τις διακηρύξεις της μετά την ουκρανική κρίση κατά του αερίου της Μόσχας. Αυτή η μεταστροφή της Ευρώπης τι επιπτώσεις έχει στη Ρεβυθούσα και στον εξαγωγικό χαρακτήρα που θέλει να επιτελέσει η χώρα μας στην ευρύτερη περιοχή;
Πράγματι, το μερίδιο του ρωσικού φυσικού αερίου στην Ελλάδα είναι αρκετά υψηλό, αλλά αυτό είναι αποτέλεσμα σκόπιμης χειραγώγησης της αγοράς, μια τακτική που έχουμε δει πολλές φορές κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών. Δεν είναι τυχαίο ότι το ρωσικό φυσικό αέριο πωλείται κάτω από την οριακή τιμή ακριβώς τη στιγμή που η Ελλάδα και η υπόλοιπη Νοτιοανατολική Ευρώπη εργάζονται ενεργά για τη δημιουργία εναλλακτικών οδών προμήθειας φυσικού αερίου. Ούτε είναι τυχαίο ότι αυτό συμβαίνει ακριβώς όταν οι προσπάθειές μας είναι έτοιμες να αποδώσουν καρπούς, όπως με την έναρξη του market test για τον Κάθετο Διάδρομο και την έναρξη λειτουργίας του FSRU στην Αλεξανδρούπολη. Τόσο οι ΗΠΑ όσο και η Ε.Ε. παρακολουθούν στενά την κατάσταση. Είμαι σίγουρη ότι αντιλαμβάνονται πως η διασφάλιση της ενεργειακής ασφάλειας απαιτεί μακροπρόθεσμο σχεδιασμό και όχι αποφάσεις που βασίζονται σε βραχυπρόθεσμες διακυμάνσεις της αγοράς.
Οι περικοπές ενέργειας, οι αρνητικές τιμές, οι διακυμάνσεις στις τιμές του φυσικού αερίου είναι μερικές από τις μεγάλες προκλήσεις της αγοράς που δημιουργούν νέα δεδομένα για την ενεργειακή μετάβαση. Πώς τοποθετείται ο ΔΕΣΦΑ σε αυτό το περιβάλλον;
Η αστάθεια και η γεωπολιτική αβεβαιότητα έχουν γίνει η νέα κανονικότητα στην αγορά ενέργειας. Χρειάζονται ξεκάθαρες και σταθερές πολιτικές που θα επιτρέπουν στη βιομηχανία να εντοπίζει τις καλύτερες τεχνολογίες για την επίτευξη των στόχων με τον πλέον οικονομικά βιώσιμο τρόπο. Σε ό,τι αφορά την ερώτησή σας για τις ΑΠΕ, όχι, δεν πιστεύω ότι έχουμε πιάσει ταβάνι στη διείσδυση της παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Ωστόσο, η περαιτέρω διείσδυση των ΑΠΕ πρέπει να εξελίσσεται παράλληλα με την ανάπτυξη άλλων τεχνολογιών, όπως οι μονάδες ηλεκτροπαραγωγής με φυσικό αέριο, το υδρογόνο, οι υδροηλεκτρικές αντλίες κ.λπ. Αν βασιστούμε μόνο σε μια τεχνολογία και παραμελήσουμε τις άλλες, θα καταλήξουμε να έχουμε ένα μη ισορροπημένο σύστημα, με μια σειρά από συνέπειες.
Ποιοι είναι οι λόγοι που καθυστερεί η εμπορική λειτουργία στον τερματικό σταθμό LNG στην Αλεξανδρούπολη στον οποίο συμμετέχετε; Πιστεύετε ότι η ελληνική αγορά χρειάζεται άλλα αντίστοιχα πρότζεκτ;
Είμαστε βέβαιοι ότι τα τεχνικά προβλήματα που προέκυψαν όταν τέθηκε σε λειτουργία ο υπεράκτιος αγωγός θα επιλυθούν πολύ σύντομα ώστε το FSRU της Αλεξανδρούπολης να τεθεί σε πλήρη λειτουργία την 1η Οκτωβρίου. Αποτελεί κοινή παραδοχή ότι η ελληνική αγορά δεν χρειάζεται άλλο ένα FSRU για να εξασφαλίσει την κάλυψη των αναγκών εφοδιασμού της χώρας. Ωστόσο, εάν η Ε.Ε. επιθυμεί σοβαρά τη διαφοροποίηση των πηγών εφοδιασμού με φυσικό αέριο στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, θα χρειαστούν επιπλέον FSRUs. Ομως για να γίνουν χρειάζονται πολιτικές αποφάσεις και όχι μόνο αποφάσεις της αγοράς.
Διαβάστε ακόμη
Ερχεται από τον Σεπτέμβριο το ψηφιακό πελατολόγιο – Τι αλλάζει
Νέα ουκρανική επίθεση τη νύχτα στο Κουρσκ με 13 τραυματίες
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο ΘΕΜΑ