Πολυεπίπεδους ελέγχους σε περισσότερους κλάδους της οικονομίας και με όπλο τα νέα ψηφιακά εργαλεία που έχει στη διάθεσή της η Επιτροπή Ανταγωνισμού προαναγγέλλει ο πρόεδρός της Ιωάννης Λιανός, σημειώνοντας ότι τον επόμενο μήνα θα υπάρξουν καίριες εξελίξεις στις μεγάλες υποθέσεις των τραπεζών, των εταιρειών πετρελαιοειδών και των κατασκευαστικών. Παράλληλα θα υπάρξουν τα αποτελέσματα της χαρτογράφησης της αγοράς που ήδη έχει ξεκινήσει η Επιτροπή στο βρεφικό γάλα, στα απορρυπαντικά, στο γιαούρτι και το γάλα.
Σε μια συνέντευξη που γίνεται στον απόηχο των διαμαρτυριών για τα φαινόμενα ακρίβειας και των παράλογων χρεώσεων από τα τρόφιμα έως τα ακτοπλοϊκά εισιτήρια, ο κ. Λιανός διαβεβαιώνει ότι, παρά τις βαριές και χρονοβόρες διαδικασίες που πρέπει να ακολουθεί η Επιτροπή Ανταγωνισμού, υπάρχουν εργαλεία για πιο άμεσες παρεμβάσεις στην κατεύθυνση του εντοπισμού φαινομένων καρτέλ ή κατάχρησης δεσπόζουσας θέσης σε κάθε αγορά.
Στο πλαίσιο αυτό, μετά τις ακτοπλοϊκές συνδέσεις, που θα τεθούν σε στενό κλοιό ελέγχου με την ενεργοποίηση ειδικής πλατφόρμας που ετοίμασε το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, ο κ. Λιανός προαναγγέλλει ελέγχους και στις αεροπορικές εταιρείες αναφορικά με τις χρεώσεις που επιβάλλουν σε περιοχές όπου επικρατούν μονοπωλιακές συνθήκες.
Παράλληλα, στο μικροσκόπιο της Επιτροπής Ανταγωνισμού έχουν μπει δέκα κατηγορίες προϊόντων σούπερ μάρκετ που εμφανίζονται να έχουν μεγαλύτερες αυξήσεις σε σχέση με τις αντίστοιχες σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Ο κ. Λιανός, ωστόσο, σπεύδει να διευκρινίσει ότι ο ρόλος της Επιτροπής δεν είναι να κρίνει αν μια αύξηση τιμών είναι υπερβολική, αλλά αν είναι αποτέλεσμα προσυνεννόησης διάφορων παραγόντων της αγοράς, κάτι που συνιστά καρτέλ ή αποτελεί κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης.
Ειδικά στον χώρο της ακτοπλοΐας, και κυρίως στις περιπτώσεις γραμμών όπου υπάρχει μονοπώλιο, το νέο ψηφιακό εργαλείο της Επιτροπής τής δίνει πλέον τη βάση προκειμένου τα real time στοιχεία που λαμβάνει να οδηγήσουν σε μια μελέτη που μπορεί να διαπιστώσει αν υπάρχει υπερβολική τιμολόγηση και άρα κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης και να κινηθεί αναλόγως.
«Τον χώρο της ακτοπλοΐας τον ελέγχουμε συστηματικά ήδη από το 2020, οπότε και η αντίδρασή μας δεν έρχεται ως συνέπεια των πρόσφατων διαμαρτυριών. Αν θυμάστε έχουμε επιβάλει πρόστιμα πέρσι και προπέρσι σε δύο πορθμειακές συνδέσεις, στην Ηγουμενίτσα και την Κέρκυρα.
Στο πλαίσιο αυτό, το 2021 υπογράψαμε και το μνημόνιο συνεργασίας με το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, με τη βοήθεια του οποίου τελικά συγκεντρώσαμε όλο το υλικό και φτιάξαμε τη νέα πλατφόρμα που τέθηκε από την περασμένη εβδομάδα σε εφαρμογή και με την οποία μπορούμε να ελέγξουμε άμεσα την κατάσταση του ανταγωνισμού στο σύνολο των ακτοπλοϊκών γραμμών και φυσικά να εντοπίσουμε πού υπάρχει μια μονοπωλιακή κατάσταση.
Σε αυτές τις περιπτώσεις, λοιπόν, το δεύτερο στάδιο θα είναι να διαπιστώσουμε αν υπάρχει υπερβολική τιμολόγηση, κάτι που συνδέεται άμεσα με την κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης. Αυτό θα γίνει αφενός μέσω της real time παρακολούθησης των τιμών, που πλέον είναι εφικτό, αλλά και μιας νέας εφαρμογής που επίσης έφτιαξε το Πανεπιστήμιο Αιγαίου απ’ όπου μπορούμε να απευθυνθούμε στους κατοίκους των νησιών ώστε να γίνεται εκτίμηση της ποιότητας της υπηρεσίας. Εφόσον έχεις αυτά τα δύο πράγματα, την τιμή και την ποιότητα της υπηρεσίας, τότε πλέον γίνεται πολύ εύκολος ο συστηματικός και αυτοματοποιημένος έλεγχος της αγοράς», υπογραμμίζει.
Διευκρινίζει ωστόσο ότι οι επιχειρήσεις είναι ελεύθερες να καθορίσουν την εμπορική τους πολιτική στο πλαίσιο του ελεύθερου ανταγωνισμού. «Αυτό στο οποίο παρεμβαίνουμε και περιορίζουμε είναι στην περίπτωση όπου αυτή η εμπορική πολιτική προκαλεί προβλήματα στον ίδιο τον ανταγωνισμό. Είτε με παρεμποδιστικές πολιτικές για να αποκλείσουν ανταγωνιστές από κάποιες αγορές, είτε αν χρεώνουν υπερβολικές τιμές και επιβάλλουν μη εύλογους όρους συναλλαγής ακολουθώντας τις λεγόμενες “εκμεταλλευτικές πρακτικές”. Αυτές δηλαδή που εκμεταλλεύονται τη δεσπόζουσα θέση, από τη μια, και την εξάρτηση που έχει ο καταναλωτής, ενδιάμεσος ή τελικός, από την άλλη, σε περιπτώσεις δεσπόζουσας θέσης/μονοπωλίου χρεώνοντας πολύ υψηλότερη τιμή από την ίδια την αξία του προϊόντος. Εκεί λοιπόν η Επιτροπή Ανταγωνισμού μπορεί να επέμβει και να είστε σίγουρος ότι θα το κάνουμε», τονίζει.
Και αυτό δεν είναι κάτι που αφορά μόνο τις ακτοπλοϊκές συνδέσεις, αφού μονοπώλιο υπάρχει και σε αρκετές αεροπορικές συνδέσεις εντός της χώρας. «Τα αεροπορικά εισιτήρια είναι σίγουρα κάτι που θα κοιτάξουμε. Είναι κάτι που μας ενδιαφέρει να ελέγξουμε και θα το κάνουμε», απαντά ο κ. Λιανός.
Σύμφωνα με τον ίδιο, η Αρχή επενδύει στο κομμάτι της συμμόρφωσης των επιχειρήσεων με δημοσίευση οδηγών και κλαδικών ερευνών, δομικές παρεμβάσεις στην αγορά, πολιτικές προώθησης ανταγωνισμού και επιβολή μέτρων. Μάλιστα, όπως υπογραμμίζει, για πρώτη φορά στην ιστορία της η Επιτροπή Ανταγωνισμού χρησιμοποιεί όλο το οπλοστάσιο που έχει στη διάθεσή της και δημιουργεί νέα εργαλεία (δημοσίευση μελετών σύγκρισης τιμών, πλατφόρμα competition check για την ακτοπλοΐα, κατευθυντήριες γραμμές για price signalling κ.λπ.).
Ύποπτες υποθέσεις
«Αυτή τη στιγμή έχουμε μια πλατφόρμα όπου παρακολουθούμε σε ζωντανό χρόνο την εξέλιξη των τιμών σε πάνω από 60.000 κωδικούς προϊόντων, κυρίως ταχυκίνητων, απ’ όπου λαμβάνουμε ενδείξεις αν κάτι πρέπει να ερευνηθεί πιο επισταμένα. Είναι κάτι που προετοιμάζαμε μεθοδικά τα τελευταία χρόνια και μάλιστα έχουμε φτάσει να διαθέτουμε στοιχεία για ορισμένα προϊόντα που πηγαίνουν πίσω ως το 2020. Και αυτό θα δώσει σε βάθος χρόνου ένα τεράστιο πλεονέκτημα στην Επιτροπή Ανταγωνισμού, αφού θα μπορεί να εντοπίζει συμπτώσεις τιμών ή ίδιες συμπεριφορές και να καλούνται οι εταιρείες για εξηγήσεις».
Σύμφωνα με τον κ. Λιανό, το τελευταίο διάστημα η Επιτροπή Ανταγωνισμού διεξάγει πολλές έρευνες στους κλάδους των τροφίμων που πρωτοστατούν στο κύμα του πληθωρισμού. «Καταρχάς, αυτεπάγγελτα κινηθήκαμε για τα προϊόντα πρωινού, το γάλα, τον καφέ, τη μαρμελάδα κ.ο.κ. Επίσης, έχουν γίνει έρευνες για τα ζυμαρικά και τη σίτιση. Είναι σε εξέλιξη οι χαρτογραφήσεις συγκεκριμένων προϊόντων που θα δείξουν αν υπάρχουν προβλήματα. Ερευνούμε όλη την αλυσίδα γύρω από το τυρί, το γιαούρτι, το βρεφικό γάλα, τα απορρυπαντικά. Το αποτέλεσμα αυτών των ερευνών θα βγει τον Σεπτέμβριο».
Η Επιτροπή επίσης παρακολουθεί και τις διαφορές στις τιμές των ίδιων προϊόντων εντός και εκτός συνόρων. «Με βάση τα στοιχεία της Eurostat παρακολουθούμε την εξέλιξη των αυξήσεων τιμών στις ίδιες κατηγορίες προϊόντων. Στην περίπτωση που υπάρχει μεγάλη διαφορά ζητάμε από τις εταιρείες διευκρινίσεις για τον λόγο που συμβαίνει αυτό», τονίζει ο κ. Λιανός αποκαλύπτοντας μάλιστα πως έως σήμερα έχουν εντοπιστεί δέκα τέτοιες κατηγορίες προϊόντων, οι οποίες έχουν τεθεί υπό διερεύνηση. «Ολες αφορούν προϊόντα ευρείας κατανάλωσης», διευκρινίζει.
Τον Σεπτέμβριο όμως, όπως ισχυρίζεται, θα υπάρξουν σημαντικές εξελίξεις σε ό,τι αφορά τις μεγάλες υποθέσεις που ερευνά η Επιτροπή εδώ και χρόνια.
«Καταρχάς, θα υπάρξουν τα αποτελέσματα της μεγάλης έρευνας για τις τράπεζες. Τον Σεπτέμβριο, πιστεύω, θα έχουμε τελειώσει. Είναι μια υπόθεση που τέσσερα χρόνια την ψάξαμε από παντού. Μόνο τα email που έπρεπε να ψάξουμε ήταν πάνω από 1 εκατομμύριο! Αρα, αν δεν είχαμε και τη δυνατότητα των αλγόριθμων και της Τεχνητής Νοημοσύνης, ακόμα θα ήμασταν στην αρχή», αναφέρει χωρίς όμως να εισέρχεται σε λεπτομέρειες.
Η δεύτερη μεγάλη εκκρεμότητα που αναμένεται να κλείσει τον Σεπτέμβριο είναι η κανονιστική για τον κλάδο των κατασκευών. Σημειωτέον ότι με τις κανονιστικές έρευνες η Επιτροπή επιχειρεί ανάλυση και παρέμβαση σε αγορές στις οποίες λείπει ο μεγάλος ανταγωνισμός. Κάτι που σημαίνει ότι μπορεί να συνοδευτούν με μέτρα που θα επιβληθούν στον τρόπο λειτουργίας της αγοράς ώστε να γίνει πιο διαφανής αλλά και να αντιμετωπιστούν σοβαρές αρρυθμίες. «Η κανονιστική δεν λέει ότι “α, μια επιχείρηση παραβαίνει τον νόμο”. Δεν υπάρχει παράβαση του νόμου. Η κανονιστική βλέπει ότι υπάρχει ένα πρόβλημα και επιβάλλει μια λύση γι’ αυτό. Δεν λέει ότι υπάρχει υπαιτιότητα. Δυστυχώς, έχουν δημιουργηθεί συγκεκριμένες συνθήκες σε μια αγορά και προσπαθείς να τις αντιμετωπίσεις για χάρη του δημοσίου συμφέροντος».
Τον επόμενο μήνα αναμένονται και τα αποτελέσματα της κανονιστικής για τα πετρελαιοειδή, όπως εκτιμά ο κ. Λιανός. «Ηταν ένα τεράστιο έργο που έπρεπε να κάνουμε. Αναλογιστείτε ότι μόνο 1 εκατομμύριο ήταν οι παρατηρήσεις που τέθηκαν και τις οποίες έπρεπε να λάβουμε υπόψη μας ώστε να δούμε πώς αυτή η αγορά μπορεί να λειτουργήσει καλύτερα», σημειώνει διευκρινίζοντας ότι αυτή θα είναι η ενδιάμεση έκθεση που θα σηματοδοτήσει την τελική ευθεία της έρευνας. «Εως το τέλος της χρονιάς αυτό θα έχει ολοκληρωθεί», διαβεβαιώνει.
Χρονοβόρες διαδικασίες
Πάντως, η κριτική που κατά καιρούς δέχεται η Επιτροπή Ανταγωνισμού έχει να κάνει με τους χρόνους ολοκλήρωσης μιας έρευνας. Ειδικά στο παρελθόν υπήρχαν υποθέσεις που για 8-9 χρόνια παρέμεναν στα συρτάρια! «Αυτά όλα έχουν αλλάξει τα τελευταία χρόνια με τη μεγάλη προσπάθεια που έχουμε καταβάλει και συνεχίζουμε να καταβάλλουμε. Εως το 2019 ο μέσος όρος ολοκλήρωσης μιας έρευνας από την Επιτροπή Ανταγωνισμού ήταν τα 8 χρόνια! Αυτό πλέον έχει πέσει σε λιγότερο από δύο. Επίσης, είμαστε η πιο δραστήρια Επιτροπή Ανταγωνισμού στην Ευρώπη τόσο από πλευράς ελέγχων όσο και προστίμων.
Ως μέτρο σύγκρισης να σας πω ότι το 2022 επιβάλαμε περισσότερα πρόστιμα απ’ ό,τι επέβαλε η Επιτροπή Ανταγωνισμού της Γερμανίας. Εμείς επιβάλαμε 31 εκατ. ευρώ πρόστιμα, με περίπου 80 άτομα στο προσωπικό μας, εκ των οποίων τα 50 επιστημονικό προσωπικό, η γερμανική 24 εκατ. πρόστιμα με 360 άτομα! Η επιβολή προστίμων δεν είναι όμως το μόνο που μετράει. Υπάρχουν και τα στοιχεία για το πλεόνασμα καταναλωτή που φέρει η Επιτροπή Ανταγωνισμού. Το 2022 η Επιτροπή έφερε για κάθε 1 ευρώ λειτουργικών της εξόδων τουλάχιστον 12 ευρώ πλεόνασμα καταναλωτή. Ενα ποσό που συνυπολογίζει και την αποτροπή των αυξήσεων τιμών που πετύχαμε με διάφορες παρεμβάσεις μας».
«Δεν είμαστε ΔΙΜΕΑ»
Ολα αυτά βέβαια ίσως να μη φαντάζουν πολλά μέσα στο χάος της καθημερινότητας, ιδίως σε μια εποχή όπου ο πληθωρισμός προκαλεί σημαντικές απώλειες στο διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών. «Καταλαβαίνω ότι ο κόσμος μπορεί να θέλει άμεσες και εντυπωσιακές αντιδράσεις, ιδίως καθώς πιέζεται από την ακρίβεια. Ωστόσο η Επιτροπή Ανταγωνισμού δεν είναι Διυπηρεσιακή Μονάδα Ελέγχου Αγοράς (ΔΙΜΕΑ) ή Αγορανομία, να πάει να κάνει έναν έλεγχο περιθωρίου κέρδους σε σχέση με μια προηγούμενη περίοδο και να καταλογίσει, π.χ., ένα πρόστιμο. Εδώ, όπως συμβαίνει εξάλλου σε όλη την Ευρώπη, ακολουθούμε μια συγκεκριμένη μεθοδολογία και μεθοδική διαδικασία που είναι χρονοβόρα και έχει αρκετά στάδια προκειμένου να διασφαλιστεί αφενός ότι δεν καταπατούνται τα δικαιώματα των ελεγχόμενων και αφετέρου ότι θα φτάσουμε στα σωστά συμπεράσματα για να λάβουμε και τις σωστές αποφάσεις. Δυστυχώς, το γεγονός ότι η Επιτροπή Ανταγωνισμού ακόμα δεν έχει ενισχυθεί με το προσωπικό το οποίο προ διετίας εγκρίθηκε να λάβουμε δεν βοηθάει.
Με πίεση και ιδιαίτερα μεγάλο φόρτο όλο το προσωπικό φτάνει στα όριά του. Πριν από τις εκλογές υπήρξε η σχετική νομοθετική διάταξη από το υπουργείο Εσωτερικών ώστε να προχωρήσουν οι διαδικασίες. Ελπίζω να κινηθούν τα πράγματα πιο γρήγορα πλέον», επισημαίνει.
Τονίζει ωστόσο ότι παράλληλα θα πρέπει οι θέσεις στην Επιτροπή Ανταγωνισμού να γίνουν πιο ελκυστικές για το ειδικό επιστημονικό προσωπικό. «Στον ιδιωτικό τομέα κάποιος θα έβγαζε 4-5 φορές παραπάνω χρήματα. Οπότε αυτοί οι άνθρωποι πρέπει να έχουν κάτι αξιοπρεπές παρά την πίεση που υφίστανται».
Διαβάστε ακόμη
ΒΙΑΝΕΞ: Στόχος να γίνει η μεγαλύτερη εταιρεία υγείας στα Βαλκάνια (pic)
Το Δημόσιο θα επιδοτεί για το 100% της κάλυψης ζημιών σε ασφαλισμένα σπίτια και επιχειρήσεις
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο ΘΕΜΑ