Επιχειρήσεις

Η επόμενη μέρα των malls

Τα εμπορικά κέντρα αναζητούν τον βηματισμό τους, προσεγγίζουν νέες αλυσίδες, ενώ δεν λείπουν οι νέες συμφωνίες και επενδύσεις για νέα εμπορικά πάρκα

Στεφανία Σούκη

7 Φεβρουαρίου 2021 - 16:00

Έχοντας υποστεί τεράστιες απώλειες εσόδων λόγω της πανδημίας, τα εμπορικά κέντρα ανά την Ελλάδα αναζητούν τώρα τον βηματισμό τους.

Η επανεκκίνηση του λιανεμπορίου, ναι μεν συνοδεύτηκε με συγκρατημένα χαμόγελα από τους τζίρους των τελευταίων δύο εβδομάδων, ωστόσο το περιβάλλον σε όλα τα επίπεδα παραμένει παντελώς αβέβαιο, από την ανησυχία με την επιβολή νέων περιοριστικών μέτρων όσο αυξάνονται τα κρούσματα μέχρι τον δικαιολογημένο φόβο για μείωση εισοδημάτων των καταναλωτών, την ίδια στιγμή που η πανδημία έχει βάλει διεθνώς στο τραπέζι τη συζήτηση για την επόμενη μέρα των malls, όπως αυτή θα διαμορφωθεί με βάση τις νέες τάσεις και την ενίσχυση του μεριδίου του ηλεκτρονικού εμπορίου που έχει αυξηθεί κατακόρυφα εν μέσω COVID-19.

Προς το παρόν, πάντως, για τις πρώτες δύο εβδομάδες μετά τις αποφάσεις για την άρση των περιορισμών στο λιανεμπόριο, τα στοιχεία έδειξαν ικανοποιητικούς τζίρους στα εμπορικά κέντρα, καλύτερους μάλιστα και από αυτούς της προηγούμενης επανεκκίνησης της αγοράς μετά το πρώτο lockdown. Υπό τον φόβο του συνωστισμού, μάλιστα, με τις ουρές που παρατηρήθηκαν τις προηγούμενες ημέρες έξω από τα καταστήματα σε μεγάλους εμπορικούς δρόμους, τα malls προτάσσουν από την πλευρά τους, «το απόλυτα οργανωμένο περιβάλλον με θερμομετρήσεις των καταναλωτών στις εισόδους, ελεγχόμενες ροές, αυστηρή τήρηση των κανόνων ως προς την αναλογία πελατών ανά τ.μ., τακτικούς καθαρισμούς των κοινόχρηστων χώρων, ηχητικά μηνύματα με ευγενικές υπενθυμίσεις των συστάσεων προστασίας προς το κοινό κ.λπ.».

Παράλληλα, ακόμη και μέσα στην πανδημία οι εξελίξεις δεν σταματάνε στον χώρο των εμπορικών κέντρων σε πολλαπλά μέτωπα. Καταρχάς, σε εκείνο των πιέσεων στους ιδιοκτήτες από μεγάλες και μικρότερες αλυσίδες για μια πιο μόνιμη μείωση ενοικίων, πέραν φυσικά αυτής που προβλέπεται κάθε μήνα με βάση τις κυβερνητικές ρυθμίσεις και εφαρμόζεται, ούτως ή άλλως, κατά γράμμα. Η άλλη πλευρά ανθίσταται ακόμη σθεναρά στην προοπτική της γενικευμένης μείωσης, υποστηρίζοντας πάντως ότι παραμένει δίπλα στους καταστηματάρχες με μεμονωμένα μέτρα και ενισχυμένες πρωτοβουλίες σε επίπεδο προώθησης και μάρκετινγκ, ενώ θα πρέπει πρώτα να κατακάτσει ο… κουρνιαχτός ώστε να εξεταστούν τα πραγματικά δεδομένα σε κάθε κατηγορία καταστημάτων· για παράδειγμα, εστίαση και ψυχαγωγία είναι κοινώς αποδεκτό ότι έχουν υποστεί πλήρη κατάρρευση.

Μία ακόμη σημαντική και ενθαρρυντική, όπως την εκλαμβάνει η αγορά, εξέλιξη έχει να κάνει με το γεγονός ότι τα malls στην Ελλάδα εξακολουθούν να προσεγγίζουν νέες αλυσίδες, ακόμη και νεοεισερχόμενες στην αγορά. Γιατί; Το γεγονός ότι η Eλλάδα, σε αντίθεση με άλλες ευρωπαϊκές αγορές, βρίσκεται ακόμη πολύ χαμηλά στην κατάταξη όσον αφορά στην αναλογία τετραγωνικών μέτρων ανά κάτοικο στα εμπορικά κέντρα και με βάση τα τελευταία επίσημα στοιχεία (2019), το απόθεμα της ελληνικής αγοράς αντιστοιχεί σε 665.000 τ.μ. εμπορικών κέντρων.

Η χώρα μας, όπως προαναφέρθηκε, έχει τη χαμηλότερη κάλυψη σε σχέση με τον πληθυσμό πανευρωπαϊκά με μόλις 61 τ.μ. για κάθε 1.000 κατοίκους και σημαντική αύξηση στην Αττική από το 2015 στα 99 τ.μ./ 1.000 κατοίκους.
Ετσι, λοιπόν, στο μέτωπο των επενδύσεων, από τη μία υπάρχουν πισωγυρίσματα και επανασχεδιασμός, από την άλλη δεν λείπουν οι νέες συμφωνίες και επενδύσεις για εμπορικά πάρκα και νέα malls. Η μεγαλύτερη φυσικά αφορά το project που δρομολογείται εντός του Ελληνικού προς την πλευρά της λεωφόρου Βουλιαγμένης από τη Lamda Development και εντάσσεται στα πρώτα έργα που θα υλοποιηθούν εντός της έκτασης ώστε να φέρει και έσοδα με ορίζοντα ολοκλήρωσης το 2024-2025.

Τα malls της Lamda

Η εισηγμένη, συμφερόντων του Σπύρου Λάτση, πέραν της προετοιμασίας που κάνει τους τελευταίους μήνες για την εκκίνηση του project του Ελληνικού, έχει επικεντρωθεί στο restart των τριών εμπορικών κέντρων της σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη («Τhe Mall Athens», «Golden Hall» και Mediterranean Cosmos»), όπου οι πληροτότητες είναι στο 99% όπως και προ COVID-19. Το ενδιαφέρον τόσο για ανανεώσεις συμβάσεων όσο και για νέα διεθνή σήματα παραμένει και εντός του 2020 υπεγράφησαν και νέες συνεργασίες, ενώ ξεκίνησαν τη λειτουργία τους εμπορικά σήματα που για πρώτη φορά έκαναν την εμφάνισή τους στην ελληνική αγορά, όπως το Scotch & Soda και τα Sandro και Maje στο «Golden Hall», αλλά και το Tommy Hilfiger Shoes & Accessories στο «The Mall Athens».

Μέσα στους επόμενους μήνες, στο «Golden Hall» αναμένεται να ξεκινήσει, κατά τις πληροφορίες, τη λειτουργία του και το διεθνές σήμα COS, το brand με έδρα το Λονδίνο, που λάνσαρε αρχικά τα online καταστήματα σε Ελλάδα και Κύπρο μέσα στην πανδημία, ενώ τώρα ανοίγει κατάστημα στο mall του Αμαρουσίου. Mε το εκ νέου άνοιγμα του εμπορικού άνοιξε και το νέο κατάστημα της διεθνούς αλυσίδας καλλυντικών Lush, που είχε κάνει ήδη την αρχή στη Θεσσαλονίκη, ενώ με την αποχώρηση του ΝotosHome, η αλυσίδα Public αναμένεται να δημιουργήσει κατά πολύ μεγαλύτερο κατάστημα στο «Golden Hall». Eπίσης, έτοιμο να κάνει το ντεμπούτο του μόλις αρθούν τα μέτρα, είναι το Ολυμπιακό Μουσείο στο πίσω τμήμα του κτιρίου, όπου επίσης είχαν λειτουργήσει από πέρυσι οι χώροι ψυχαγωγίας για τα παιδιά, το ενυδρείο κ.λπ. στο πλαίσιο της επένδυσης επέκτασης των 25 εκατ. ευρώ που ολοκληρώθηκε από τη Lamda.

Στην παρούσα φάση, κατά τις πληροφορίες, συνολικά στα malls της θυγατρικής του Σπύρου Λάτση, πέραν των προγραμμάτων στήριξης των καταστηματαρχών που παρέχονται στη διάρκεια της πανδημίας, οι συμφωνίες ενοικίων είναι σε επίπεδα προ COVID-19. Επισημαίνεται εδώ ότι η Lamda έχει στα επόμενα βήματα και την εισαγωγή στο Χρηματιστήριο της Μalls Co, της εταιρείας που έχει στην ομπρέλα της το «Golden Hall» και το «Mediterranean Cosmos», μόλις οι συνθήκες το επιτρέψουν. Στην εν λόγω εταιρεία, στην οποία θα εισφερθεί και το «The Mall Athens» στο Μαρούσι, συμμετέχει και η Varde Partners.

Επανασχεδιασμός και νέες επενδύσεις

Νέα δεδομένα καταγράφονται στο μέτωπο των εμπορικών που συνδέονται με τράπεζες, λόγω των προβλημάτων ρευστότητας των προηγούμενων ιδιοκτητών τους.

Ενδεικτικά, οι Αμερικανοί της Ηines, από τους μεγαλοεπενδυτές ακινήτων πλέον και στη χώρα μας, φαίνεται ότι τελικά δεν τα βρίσκουν με την Εθνική Τράπεζα για το «Athens Heart» της οδού Πειραιώς (το εμπορικό κέντρο που ήταν στα βασικά περιουσιακά στοιχεία της Pasal Development της οικογένειας Θεοδωρίδη και εντάχθηκε στο σχέδιο εξυγίανσης της τελευταίας). Για το συγκεκριμένο ακίνητο, οι επίσημες ανακοινώσεις του 2019 ανέφεραν ότι οι δύο πλευρές σε κοινοπραξία θα προχωρούσαν στην ανακατασκευή του εμπορικού κέντρου και τη μετατροπή του σε premium εκπτωτικό εμπορικό 22.000 τ.μ., το «Gazi Outlets», το οποίο θα διαθέτει κινηματογράφο με προοπτική η ανακατασκευή να ολοκληρωθεί στις αρχές του 2021. Ενάμιση χρόνο μετά, η Εθνική Τράπεζα, κατά τις πληροφορίες, πραγματοποιεί επαφές με έτερο γνωστό παίκτη της αγοράς.

Σημειωτέον ότι η Hines, που ολοκλήρωσε σε χρόνο-ρεκόρ το νέο εμπορικό πάρκο της λεωφόρου Κηφισού, με κεντρικό χρήστη τη Leroy Merlin, είχε υπογράψει προσύμφωνο με τις Alpha Bank και Πειραιώς και για το πολυσυζητημένο mall του Βοτανικού. Η συμφωνία ωστόσο έχει εκπνεύσει και όλα είναι ανοιχτά για τις χρήσεις στο project που πρόκειται να ενταχθεί, με βάση τις επίσημες ανακοινώσεις, στο εγχείρημα της Διπλής Ανάπλασης του Δήμου Αθηναίων. Για ένα άλλο «τραπεζικό» και γνωστό ακίνητο που ανήκε στο παρελθόν επίσης στον όμιλο Βωβού και πέρασε εν συνεχεία στην Alpha, οι εξελίξεις έχουν να κάνουν με τις επίσημες υπογραφές που θα μπουν οσονούπω. Ο λόγος για το εμπορικό κέντρο «South Polis» με μισθωτές τα Village και τα Jumbo, που θα περάσει στην επενδυτική εταιρεία Brook Lane, που έχει πλειoδοτήσει ήδη από πέρυσι στη σχετική διαγωνιστική διαδικασία, ενώ αμίσθωτοι χώροι του κέντρου θα διατεθούν για γραφεία.

Αντίστοιχα, γραφεία θα στεγάσει και το Athens Capitol στις οδούς 3ης Σεπτεμβρίου και Ιουλιανού, στο πλαίσιο του σχεδίου εξυγίανσης του ομίλου Χαραγκιώνη, που στεγάζει εκεί και το Μουσείο Αυτοκινήτου. Μία από τις προτάσεις για τον ανασχεδιασμό του πρώην εμπορικού που δεν είχε όμως την ανάλογη ανταπόκριση ήταν και η δημιουργία εκπτωτικού κέντρου. Τώρα, το πλάνο για τη στέγαση των γραφείων της αμερικανικής Sitel με δραστηριότητα στα call centers έχει πάει πίσω ως προς το χρονοδιάγραμμα λόγω της πανδημίας, ωστόσο βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη.
Σε εξέλιξη βρίσκεται και το πλάνο επέκτασης του «River West» στη λεωφόρο Κηφισού από τον όμιλο Viohalco, όπου η πληρότητα είναι στο 100%.

Τώρα, το πρόσθετο κτίριο με χρήσεις εμπορίου και ψυχαγωγίας, που προβλέπεται να ανοίξει το 2021, θα έχει μεικτή δομημένη επιφάνεια περίπου 25.000 τ.μ. με δυνατά ονόματα, μεταξύ των οποίων και αυτό της γαλλικής αλυσίδας αθλητικών ειδών Decathlon, η οποία συνεχίζει το πλάνο επέκτασής της στην ελληνική αγορά μετά το «Mare West» (επίσης του ομίλου Viohalco στην Κόρινθο) και τo «Smart Park» της REDS του ομίλου Ελλάκτωρ. Το εμπορικό πάρκο των Σπάτων καταγράφει τις τελευταίες δύο εβδομάδες, όπως και την προηγούμενη φορά μετά το πρώτο lockdown, υψηλή επισκεψιμότητα λόγω των μεγάλων υπαίθριων χώρων του, ενώ συνεχίζεται και η υπογραφή νέων συμφωνιών με πιο πρόσφατες αυτές με τη Nef Nef, εταιρεία ειδών σπιτιού με διεθνή παρουσία στον τομέα της λιανικής και πάνω από 60 σημεία πώλησης σε 6 χώρες, και με τη Ηunter από τον κλάδο των αξεσουάρ.

Στο στάδιο του σχεδιασμού και των μελετών βρίσκεται και το νέο εμπορικό – ψυχαγωγικό κέντρο που σχεδιάζει ο όμιλος Κωνσταντίνου, ύψους άνω των 90 εκατ. ευρώ, στην περιοχή της Μεταμόρφωσης, που έχει λάβει τις πρώτες εγκρίσεις ως στρατηγική επένδυση από τη Διυπουργική. «Ο σχεδιασμός δεν αλλάζει λόγω της πανδημίας», δηλώνουν οι επιτελείς του ομίλου που έγινε ευρύτερα γνωστός στη χώρα μας όταν ο Παναγιώτης Κωνσταντίνου από τη Βενεζουέλα, στις αρχές της περασμένης δεκαετίας, άνοιξε το «Athens Metro Mall» στον Αγιο Δημήτριο, μία από τις πλέον επιτυχημένες επενδύσεις λόγω της εύκολης πρόσβασης, που συνεχίζει με ικανοποιητικούς τζίρους και τώρα, στο restart του λιανεμπορίου.

Η συμφωνία Ten Brinke – Fourlis

Ειδικά στο κομμάτι των εμπορικών πάρκων, και δη των νέων επενδύσεων, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν και οι κινήσεις των Ολλανδών της Ten Brinke, από τις πλέον δραστήριες εταιρείες καθ’ όλη τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας, ακόμη και εν μέσω της οικονομικής κρίσης με την κατάρρευση του εγχώριου real estate, όπου πρωταγωνίστησαν με ουκ ολίγες συμφωνίες με μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ κ.λp.. Η θυγατρική Ten Brinke Ελλάς έχει δρομολογήσει τέσσερα συνολικά εμπορικά πάρκα σε Αθήνα, Πάτρα και Ηράκλειο της Κρήτης στο διάστημα της διετίας 2021- 2022, με το σκεπτικό ότι γι’ αυτού του είδους τις επενδύσεις «υπάρχει ζήτηση ακόμη και εν μέσω πανδημίας από μεγάλους χρήστες-αλυσίδες, από τη στιγμή που η είσοδος στα καταστήματα είναι αυτόνομη», όπως επισημαίνεται χαρακτηριστικά.

Για το νέο εμπορικό πάρκο 15.000 τ.μ. της οδού Πειραιώς, σε μια επένδυση ύψους 25 εκατ. ευρώ, οι εργασίες είναι σε πλήρη εξέλιξη με στόχο να ολοκληρωθεί εντός του έτους, το τελευταίο τρίμηνο του 2021. Για τα δύο επόμενα εμπορικά πάρκα αυτή τη φορά στην Περιφέρεια (Πάτρα και Ηράκλειο) η Ten Brinke έχει προχωρήσει, κατά τις πληροφορίες, σε συμφωνία με τον όμιλο Fourlis για δύο νέα μικρότερα σε μέγεθος ΙΚΕΑ. Το ένα θα υλοποιηθεί στην έκταση της πρώην ΑΒΕΞ (στέγαζε την πτωχευμένη βιομηχανία τυποποιημένης ξυλείας) 21,5 στρεμμάτων στην Ακτή Δυμαίων της Πάτρας, που αγοράστηκε μέσα από διαδικασία πλειστηριασμού το περασμένο καλοκαίρι σε τιμή κατά πολύ χαμηλότερη, στα 3,3 εκατ. ευρώ, σε σχέση με το τίμημα που είχε καθοριστεί στους πρώτους πλειστηριασμούς (9 εκατ. ευρώ) και τώρα προγραμματίζεται επένδυση άνω των 20 εκατ. ευρώ. Το νέο εμπορικό πάρκο στο Ηράκλειο Κρήτης θα υλοποιηθεί, κοντά στο αεροδρόμιο σε έκταση 42 στρεμμάτων, ενώ έπεται και η νέα επένδυση στην Αττική που επίσης σχεδιάζουν οι Ολλανδοί.