Ερευνα: Πώς η πανδημία εκτόξευσε το ηλεκτρονικό εμπόριο

Σημαντική αύξηση της χρήσης του ηλεκτρονικού εμπορίου από τους καταναλωτές, λόγω της πανδημίας του κορονοϊού, η οποία εκτιμάται ότι θα συνεχισθεί σε μεγάλο βαθμό και μετά την κρίση, καταδεικνύει έρευνα που πραγματοποίησαν το ΙΕΛΚΑ (Ινστιτούτο Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών) και το Εργαστήριο Ηλεκτρονικού Εμπορίου (ELTRUN) του Οικονομικού Πανεπιστήμιο Αθηνών με δείγμα 1.050 ατόμων την περίοδο Μάρτιος-Μάιος 2020.

Συγκεκριμένα σε σχέση με πέρυσι έχει υπερδιπλασιαστεί η συστηματική τάση αγορών από ηλεκτρονικά καταστήματα γενικά (από το 21% των χρηστών διαδικτύου που είχε κάνει τουλάχιστον μία διαδικτυακή αγορά το τελευταίο δεκαήμερο το 2019) σε 51% τον Μάιο 2020 (με το ποσοστό μάλιστα να είναι σταθερό και στις δύο μετρήσεις του Μαΐου).

Η ηλεκτρονική υπηρεσία παράδοσης έτοιμου φαγητού παρουσιάζει αύξηση από 13% στο 33%, με σημαντική αύξηση να καταγράφεται την περίοδο μετά την παύση του Lockdown και την χαλάρωση των μέτρων. Όσον αφορά στις παραγγελίες από ηλεκτρονικό σούπερ μάρκετ η αύξηση των καταναλωτών ξεπερνά το 1.000%, αφού 12% των χρηστών διαδικτύου έχει παραγγείλει online συστηματικά τον Μάιο σε σχέση με κάτω του 1% που ήταν το 2019 με το ποσοστό να παγιοποιείται και στις δύο μετρήσεις του Μαΐου. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι παραγγελίες εξ αποστάσεως δεν περιορίζονται μόνο στο κανάλι του διαδικτύου. Σημαντικά ποσοστά των καταναλωτών παραγγέλνουν και μέσω τηλεφώνου τρόφιμα, delivery ή και άλλα ήδη, με τα ποσοστά να εκτιμώνται στην περιοχή του 15% για το delivery φαγητού και στο 10% για τα τρόφιμα γενικά.

Χαρακτηριστική για την απότομη διείσδυση του διαδικτύου στην καθημερινότητα των καταναλωτών είναι ότι εκτός των ηλεκτρονικών αγορών, το συγκεκριμένο κανάλι χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο για την ενημέρωση των καταναλωτών. Συγκεκριμένα σε σχέση με τον Δεκέμβριο του 2019 καταγράφεται μία απότομη αύξηση στην επιλογή του διαδικτύου για την ενημέρωση για τις προσφορές και εκπτώσεις των σουπερμάρκετ από το 25% στο 52% και του κινητού (εφαρμογές) από το 13% στο 15%. Όλα τα υπόλοιπα κανάλια παρουσιάζουν μείωση. Το φυλλάδιο του σουπερμάρκετ από 72% σε 68%, η τηλεόραση από 48% σε 43%, οι αφίσες στο 27% χωρίς μεταβολή, και η ενημέρωση από φίλους γνωστούς λόγω και του social distancing από το 24% στο 14%.

Όσον αφορά τις μελλοντικές τάσεις, φαίνεται ότι ανάλογα με την κατηγορία είδους υπάρχουν διαφορετικές προοπτικές. Σε σχέση με την παραγγελία έτοιμου φαγητού από απόσταση, το 45% παραγγέλνει ήδη (διαδίκτυο και τηλέφωνο) και μόνο ένα 10% αναμένεται να ξεκινήσει μέσα στο επόμενο δίμηνο. Οι προοπτικές για τα είδη τροφίμων είναι ακόμα μικρότερες, με το 18% να παραγγέλνει σήμερα (διαδίκτυο και τηλέφωνο) και μόλις ένα επιπλέον 4% να δηλώνει ότι προτίθεται να παραγγείλει το επόμενο δίμηνο, ενώ το 64% είναι κάθετα αντίθετο με αυτή την προοπτική. Όσον αφορά το λοιπό λιανεμπόριο, και πάλι ανά κατηγορία υπάρχουν διαφορετικές προοπτικές, αλλά χαρακτηριστική είναι η αγορά ειδών ένδυσης/υπόδησης με το 22% αν έχει ξεκινήσει να επισκέπτεται φυσικό κατάστημα, το 31% να δηλώνει ότι θα ξεκινήσει το επόμενο δίμηνο, το 18% αργότερα μέσα στη χρονιά και το 26% αργότερα.

Παράλληλα στο υποθετικό ερώτημα για το τι θα έκαναν οι καταναλωτές εφόσον εξαφανιζόταν η κρίση του κορονοϊού σε σχέση με τις εξ αποστάσεως αγορές προϊόντων σουπερμάρκετ το 50% θα σταματήσει αμέσως ή σχεδόν αμέσως (έως 1 μήνα) τις αγορές εξ αποστάσεως, το 8% λίγο αργότερα, αλλά το 43% θα διατηρήσει αυτή τη συνήθεια τουλάχιστον ως το τέλος του χρόνου ή αργότερα. Το στοιχείο αυτό δείχνει ότι η νέα βάση του αγοραστικού κοινού για τις διαδικτυακές αγορές τροφίμων είναι περίπου 6-7%.

Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι η μετά-covid19 εποχή θα είναι εντελώς διαφορετική στο μείγμα πωλήσεων για το λιανεμπόριο γενικά με υψηλότερη διείσδυση των διαδικτυακών αγορών. Φαίνεται όμως ότι η δυναμική του κοινού είναι ακόμα αρκετά εύπλαστη και οι εξελίξεις σε σχέση με τα μέτρα προστασίας από τον κορονοϊο επηρεάζουν σημαντικά τις εξελίξεις. Ειδικότερα:

– οι ηλεκτρονικές αγορές τροφίμων από σχεδόν ανύπαρκτα ποσοστά αποκτούν σημαντική πελατειακή βάση,

– η ήδη ώριμη αγορά της ηλεκτρονικής παραγγελίας έτοιμου φαγητού αναπτύσσεται και φτάνει κοντά στις μέγιστες προοπτικές της

– το υπόλοιπο λιανεμπόριο, ανάλογα την επιμέρους αγορά, παρουσιάζει επίσης μεγάλη ανάπτυξη. Οι προοπτικές διατήρησης της υπολογίζονται ιδιαίτερα υψηλές, όμως εξαρτώνται από τις εξελίξεις σε σχέση με το άνοιγμα των φυσικών καταστημάτων.

Την επιστημονική επιμέλεια της μελέτης είχαν οι Δρ. Λευτέρης Κιοσές (Ινστιτούτο Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών) και ο Καθ. Γεώργιος Δουκίδης (Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Εργαστήριο Ηλεκτρονικού Εμπορίου – ELTRUN).