Ηχηρό «καμπανάκι» κρούει η Επιτροπή Ανταγωνισμού για τους κινδύνους που ελλοχεύουν απ’ τα οριζόντια lockdowns και την απαγόρευση διάθεσης προϊόντων στο πλαίσιο των μέτρων που έχουν ληφθεί έναντι της πανδημίας . Παράλληλα, στην άνω των 550 σελίδων κλαδική έρευνα για το οργανωμένο λιανεμπόριο, υπογραμμίζει τη συγκέντρωση που συντελείται στο χώρο των σούπερ μάρκετ και τις συνέπειες της. Για να καταλήξει στην παραδοχή ότι απαιτείται μεγαλύτερος και πιο άμεσος έλεγχος της Επιτροπής Ανταγωνισμού για να αποφεύγονται αντιανταγωνιστικές πρακτικές που στο τέλος πλήττουν τον καταναλωτή.
Στο πλαίσιο αυτό γνωστοποιεί ότι η ίδια προχωρά σε καλύτερη οργάνωση με τη σύσταση ειδικής «ομάδας κρούσης», Task Force, επιφορτισμένης να παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις στα σούπερ μάρκετ.
Η ομάδα θα συντάσσει κάθε δώδεκα μήνες αναφορά στον Πρόεδρο της Επιτροπής για την κατάσταση ανταγωνισμού στον κλάδο του λιανεμπορίου και θα προχωρά σε μετρήσεις της διαπραγματευτικής ισχύος των αλυσίδων σουπερ μάρκετ και προμηθευτών.
Κανόνες ανταγωνισμού ως το α’ εξάμηνο του 2022
Παράλληλα η Task Force, σε συνεργασία με άλλες διευθύνσεις και τμήματα της Επιτροπής, θα πρέπει να εκπονήσει ειδικές Κατευθυντήριες γραμμές, που θα ολοκληρωθούν το πρώτο εξάμηνο του 2022, για την εφαρμογή των κανόνων του ανταγωνισμού στον κλάδο των σούπερ μάρκετ.
Η Επιτροπή υπογραμμίζει πως είναι απαραίτητο να ενισχυθεί ο ελεγκτικός της μηχανισμός προκειμένου να αντιμετωπίσει τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές από επιχειρήσεις με σημαντική διαπραγματευτική ισχύ. Προτάσσει δε τη χρήση ψηφιακών τεχνολογιών «που θα επιτρέπουν την άμεση πληροφόρηση της Επιτροπής μέσω καταγγελιών ή μέσω μίας συστηματικής παρακολούθησης της αγοράς».
Πλατφόρμα για whistlblowers
Στο πλαίσιο αυτό προχωρεί στη δημιουργία ενός συστήματος ανώνυμης παροχής πληροφοριών (whistleblowing) το οποίο θα παρέχει τη δυνατότητα σε κάποιον να δώσει πληροφορίες χωρίς να φοβάται ότι θα γνωστοποιηθεί με οποιονδήποτε τρόπο η ταυτότητά του. Το σύστημα αυτό θα λειτουργήσει πριν το τέλος του τρέχοντος μήνα και θα επιτρέψει την πιο άμεση συλλογή πληροφοριών για την εκκίνηση κυρίως αυτεπάγγελτων ερευνών. Σύμφωνα με την Επιτροπή «η παροχή πληροφοριών από ανώνυμους πληροφοριοδότες δημοσίου συμφέροντος («whistleblowers») μπορεί να παρέχει στην Επιτροπή Ανταγωνισμού σημαντικές ικανότητες για την συλλογή κρίσιμων πληροφοριών για αντι-ανταγωνιστικές πρακτικές, είτε αυτές αφορούν ήδη ερευνώμενες υποθέσεις ή στην εκκίνηση νέων και στοχευμένων ερευνών, κάτι το οποίο μπορεί να έχει σημαντικά αποτρεπτικά αποτελέσματα για αντι-ανταγωνιστκές πρακτικές μια και δημιουργεί την αβεβαιότητα / φόβο στους παραβάτες ότι η πρακτική τους μπορεί να διαρρεύσει και να αποκαλυφθεί».
Έλεγχος των τιμών
Παράλληλα η Επιτροπή υπογραμμίζει την αξία της συστηματικής παρακολούθησης της αγοράς, μέσω ειδικά διαμορφωμένων πλατφορμών και αλγόριθμων (screening tools). Ήδη έχει αναπτύξει την πλατφόρμα HCC Data Analytics and Economic Intelligence, ένα καινοτόμο εργαλείο συλλογής και επεξεργασίας οικονομικών δεδομένων (π.χ. τιμές) σε πραγματικό χρόνο χιλιάδων προϊόντων σε διάφορες αγορές στην Ελλάδα.
Μεταξύ των κυριοτέρων πηγών δεδομένων που θα τροφοδοτούν την πλατφόρμα, περιλαμβάνονται δεδομένα από το παρατηρητήριο τιμών e-καταναλωτής που διατηρούν η Γενική Γραμματεία Εμπορίου και Προστασίας Καταναλωτή του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων και ο Οργανισμός Κεντρικών Αγορών και Αλιείας ΑΕ.
Σύμφωνα με την Επιτροπή «η παρακολούθηση της πορείας των τιμών λιανικής και άλλων παραμέτρων του ανταγωνισμού, συγχρόνως με την ανάλυση της διαπραγματευτικής ισχύος των αλυσίδων σουπερ μάρκετ και των προμηθευτών παρέχει στην Επιτροπή Ανταγωνισμού ένα σημαντικό εργαλείο χαρτογράφησης της αγοράς και διευκολύνει την προετοιμασία των περιοδικών εκθέσεων που θα ετοιμάζονται από την ομάδα κρούσης σουπερμάρκετ».
Παρακολούθηση τιμών και επέκταση του e-καταναλωτής
Γι αυτό εξάλλου σημειώνει πως είναι «απαραίτητο η συνέχιση» της συλλογής τιμών και άλλων στοιχείων από την βάση e-Καταναλωτής για τουλάχιστον μία περίοδο 12 μηνών, «και η επέκταση της υποχρέωσης αυτής σε όλες τις αλυσίδες σουπερμάρκετ – αγοραστές με ετήσιο κύκλο εργασιών άνω των 50 εκατ. ευρώ». Σημειώνεται πως η υποχρέωση σήμερα αφορά σούπερ μάρκετ με ετήσιο τζίρο άνω των 90 εκατ. ευρώ ενώ τέλος του μήνα τελειώνει η παράταση της υποχρεωτικότητας της δήλωσης εκ μέρους των αλυσίδων.
Επιπρόσθετα η Επιτροπή σημειώνει ότι η παραπάνω ψηφιακή βάση καλό είναι να είναι συνδεδεμένη και να διαλειτουργεί με την πλατφόρμα αθέμιτων εμπορικών πρακτικών που προβλέπεται να δημιουργηθεί από το σχέδιο ενσωμάτωσης της Οδηγίας 2019/633 για την αλυσίδα εφοδιασμού γεωργικών προϊόντων και τροφίμων.
Επίσης, κρίνει απαραίτητο η βάση δεδομένων να συμπεριλαμβάνει και τις ποσότητες πώλησης των διαφόρων προϊόντων ανά κωδικό.
Καμπανάκι για στρέβλωση του ανταγωνισμού
Από εκεί και έπειτα η Επιτροπή Ανταγωνισμού προειδοποιεί ευθέως για τους κινδύνους στρέβλωσης της αγοράς λόγω των μέτρων που λαμβάνονται έναντι τις πανδημίας ζητώντας από τους κρατικούς φορείς «συστηματική στάθμιση των μέτρων που λαμβάνουν για τη προστασία της δημόσιας υγείας σε περιοδικά διαστήματα, ώστε να περιοριστούν προβλήματα και οι δυσανάλογες αρνητικές στρεβλώσεις στη διαδικασία του ανταγωνισμού».
Και η Επιτροπή συνεχίζει: «Επιπροσθέτως, στο πλαίσιο εκτίμησης των πιθανών προς λήψη μέτρων, πρέπει να εξετάζεται αν οι σκοποί που επιδιώκονται με το συγκεκριμένο μέτρο μπορούν να δικαιολογήσουν τις αρνητικές οικονομικές συνέπειες, οι οποίες ενδέχεται να είναι σημαντικές, για ορισμένους επιχειρηματίες».
Αντι-ανταγωνιστικές συνέπειες απ’ τις απαγορεύσεις διάθεσης
Επίσης προειδοποιεί ότι «η συνεχής προσφυγή στην απόλυτη απαγόρευση της διανομής κατηγοριών προϊόντων ενδέχεται – εκ πρώτης όψης – να μην είναι συμβατή με το δίκαιο του ανταγωνισμού καθώς μία απαγόρευση διανομής λειτουργεί ως περιορισμός παραγωγής και συνεπώς έχει αντι-ανταγωνιστικές συνέπειες, προκαλώντας εν τέλει την αύξηση των τιμών, τη δημιουργία παράνομων συμπράξεων, αλλά και την άμεση εκμετάλλευση των καταναλωτών».
Σύστημα στάθμισης των μέτρων
Η Επιτροπή προτείνει την υιοθέτηση ενός «συστήματος στάθμισης της αναλογικότητας των μέτρων». Αυτό, όπως εκτιμά, θα «επιτρέψει τη δυνατότητα επιλογής οριζόντιων γενικών μέτρων με βάσει συγκεκριμένους κανόνες δημόσιας υγείας, τα οποία θα μπορούσαν να επιτρέψουν – ενδεχομένως – τη διανομή προϊόντων σε όλα τα φυσικά σημεία διανομής τα οποία τηρούν συγκεκριμένα μέτρα για την προστασία της δημόσιας υγείας, σταθμίζοντας βέβαια και το κόστος της επίβλεψης αυτών των μέτρων στα διάφορα καταστήματα για λόγους δημόσιας υγείας».
Σύμφωνα με την Επιτροπή εάν η συγκεκριμένη στάθμιση δείχνει ότι το κόστος δεν επιτρέπει αυτή την επιλογή, «τότε σε ορισμένες ειδικές περιπτώσεις, και για μικρό χρονικό διάστημα, λόγω του μεγέθους του προβλήματος που δημιουργεί η πανδημία, να μπορεί να δικαιολογηθεί η απόλυτη απαγόρευση (δηλαδή και των φυσικών καταστημάτων, καθώς τα ηλεκτρονικά καταστήματα μπορούν να λειτουργούν ως έχει)».
Η στάθμιση αυτή θα πρέπει να επικαιροποιείται, όπως και τα περιοριστικά μέτρα, βάσει των καινούριων επιδημιολογικών δεδομένων που προκύπτουν, ώστε ο περιοριστικός χαρακτήρας των μέτρων που λαμβάνονται να είναι συμβατός με τους κανόνες του ανταγωνισμού και τον σκοπό της προστασίας των συμφερόντων των καταναλωτών.
Μάλιστα η Επιτροπή Ανταγωνισμού προθυμοποιείται να συνδράμει και προς την ανάλυση και αξιολόγηση εφαρμοστέων μέτρων και ρυθμίσεων καθώς και ως προς την παροχή προτάσεων βελτίωσής τους.
Διαβάστε ακόμη
MFS Investment Management: Το «old money» που απέκτησε το 5% του ΟΤΕ
ΠΟΤ: Η Ελλάδα στο 34% των διεθνών προορισμών που είναι «μερικώς κλειστοί» για τους ξένους τουρίστες