Περίπου 1,3 δισ. τόνοι τροφής καταλήγουν παγκοσμίως στα σκουπίδια. 868 εκατομμύρια άνθρωποι υποφέρουν από ασιτία σε ολόκληρο τον πλανήτη. 179 κιλά τροφής σπαταλάει κάθε χρόνο ένας Ευρωπαίος, πετώντας ουσιαστικά στα σκουπίδια 590 ευρώ ανά νοικοκυριό. Την ίδια στιγμή, η παραγωγή ενός κιλού βοδινού κρέατος απαιτεί 10.000 λίτρα νερού (στοιχεία WWF). Η σπατάλη τροφίμων εξελίσσεται σε ένα παγκόσμιο περιβαλλοντικό ζήτημα, το οποίο εντοπίζεται και στην Ελλάδα, καθώς μια μεγάλη ποσότητα τροφίμων καταλήγει στα σκουπίδια από νοικοκυριά και επιχειρήσεις.
Σκεφτείτε πόσες φορές είναι εντελώς άδειο το πιάτο σας όταν τελειώνετε το γεύμα σας. Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις όπου ο καταναλωτής σαγηνεύεται από αψεγάδιαστα φρούτα και λαχανικά και απορρίπτει όσα δεν καλύπτουν τα αυστηρά τυπικά κριτήρια σχήματος, απόχρωσης ή διαστάσεων. Ως εκ τούτου, φρούτα και λαχανικά άριστης διατροφικής αξίας δεν βρίσκουν ποτέ το δρόμο τους προς το οικογενειακό τραπέζι, με αποτέλεσμα να μένουν αδιάθετα και να πετάγονται. Άλλο παράδειγμα αποτελεί η απόσυρση από τα ράφια προϊόντων που βρίσκονται κοντά στην ημερομηνία λήξης τους, παρότι είναι απολύτως ασφαλή να καταναλωθούν. Αυτά είναι μερικά μόνο, παραδείγματα καταναλωτικών πρακτικών, που οδηγούν στη σπατάλη τροφίμων.
Σε αυτήν την πρόκληση, η ΑΒ Βασιλόπουλος, ένας εκ των πρωταγωνιστών του λιανεμπορίου της ελληνικής αγοράς, δηλώνει «παρούσα» ανακοινώνοντας ότι δεσμεύεται να περιορίσει τη σπατάλη τροφίμων κατά 50% μέχρι το 2025 μέσα από:
-την αύξηση της δωρεάς τροφίμων σε φορείς και συνανθρώπους μας που έχουν πραγματικά ανάγκη,
-τη διερεύνηση και την αξιολόγηση της σπατάλης τροφίμων στη δική της εφοδιαστική αλυσίδα σε συνεργασία με το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο και το WWF Ελλάς,
-την ίδρυση της 1ης Εθνικής «Συμμαχίας για τη Μείωση Σπατάλης Τροφίμων» σε συνεργασία με το ΜΠΟΡΟΥΜΕ.
Η συνεργασία με το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο
Το πλαίσιο συνεργασίας της ομάδας του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου με την ΑΒ Βασιλόπουλος περιλαμβάνει την αξιόπιστη μελέτη της ποσότητας των αποβλήτων τροφίμων που προκύπτουν σε όλη την εφοδιαστική αλυσίδα και τους πελάτες της ΑΒ Βασιλόπουλος στην Ελλάδα, με στόχο την ανάπτυξη πολιτικών, δράσεων και καλών πρακτικών πρόληψης.
Καθώς, σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά και επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, τα διαθέσιμα αξιόπιστα δεδομένα για την ποσοτική εκτίμηση είναι περιορισμένα, η συνεργασία μίας ερευνητικής ομάδας που ειδικεύεται στην πρόληψη και διαχείριση της σπατάλης τροφίμων με την αλυσίδα ΑΒ Βασιλόπουλος, η οποία είναι γνωστή και για τις πρωτοποριακές περιβαλλοντικές δράσεις της, φιλοδοξεί να δώσει αποτελέσματα με πολλαπλασιαστικά οφέλη για τη δραστική μείωση του φαινομένου στη χώρα μας.
Η έρευνα
Στην πράξη, η έρευνα του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου θα επικεντρωθεί «στην ποσοτική και ποιοτική εκτίμηση σε τρία σημεία κλειδιά της εφοδιαστικής αλυσίδας της ΑΒ. Την προμήθεια, την πώληση (καταστήματα) και τους καταναλωτές. Για κάθε σημείο, έχει επιλεχθεί, κατόπιν διερεύνησης και μελέτης της διεθνούς βιβλιογραφίας και πρακτικής, διαφορετική μεθοδολογική προσέγγιση, ώστε να ληφθούν αξιόπιστα αποτελέσματα και να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα», εξηγεί η κυρία Κάτια Λαζαρίδη, Καθηγήτρια του Τμήματος Γεωγραφίας και Αναπληρώτρια Πρύτανη Ακαδημαϊκών Υποθέσεων & Διεθνών Σχέσεων του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου.
«Όσον αφορά στα καταστήματα, θα πραγματοποιηθούν δειγματοληπτικές ποιοτικές και ποσοτικές μετρήσεις, από εξειδικευμένους ερευνητές. Τα αποτελέσματα αυτών των μετρήσεων, σε συνδυασμό με τα αρχεία της αλυσίδας ΑΒ Βασιλόπουλος, θα δώσουν, για πρώτη φορά στην Ελλάδα και στην εταιρεία, μία αξιόπιστη εκτίμηση για τη σπατάλη τροφίμων», αναφέρει η κυρία Λαζαρίδη. «Στο επίπεδο των προμηθευτών, η εκτίμηση θα γίνει μέσω ημι-δομημένων συνεντεύξεων, με καίριες ερωτήσεις, τις αιτίες παραγωγής τους, τον τρόπο διαχείρισής τους και τις δυνατότητες πρόληψης. Στο επίπεδο των καταναλωτών, θα ζητηθεί η βοήθεια εθελοντών, οι οποίοι θα κληθούν να απαντήσουν μία ομάδα ερωτήσεων σχετικά με τις συνήθειές τους ως προς την προμήθεια τροφίμων, την προετοιμασία των γευμάτων και την αποθήκευση των τροφίμων. Επιπλέον, οι καταναλωτές θα κληθούν να καταγράψουν καθημερινά, για μια εβδομάδα, σε ένα ειδικό ημερολόγιο τα απόβλητα τροφίμων που παράγουν».
Τα σημεία-κλειδιά για την επιτυχία
Δύο ισοδύναμα σημεία θα «κλειδώσουν» την επιτυχία της έρευνας: η επιλογή της ορθής μεθοδολογίας ή συνδυασμού μεθοδολογιών και η ενεργή, συνεπής και η ειλικρινής συνεργασία των εμπλεκόμενων ατόμων: των προμηθευτών, των απασχολούμενων στα καταστήματα και των καταναλωτών. Παρότι πλέον έχει αποδειχθεί ότι η σπατάλη τροφίμων αποτελεί μείζον ζήτημα με περιβαλλοντικές, κοινωνικές, ηθικές και οικονομικές επεκτάσεις, υπάρχει μεγάλη δυσκολία στον ακριβή υπολογισμό της ποσότητας των τροφίμων αυτών. Πώς να υπολογίσει κάποιος πόσα φρούτα δεν καταναλώνονται πραγματικά από την στιγμή που μαζεύονται από τα δέντρα μέχρι τη στιγμή που θα μπουν σε ένα καφάσι για να φτάσουν στον καταναλωτή, τη στιγμή που δεν υπάρχουν καταγεγραμμένα στοιχεία; Με ποιον τρόπο μπορεί να γίνει μέτρηση των ποσοτήτων του φαγητού που απορρίπτονται από ένα νοικοκυριό ή από τον κάθε καταναλωτή, αν δεν υπάρχει πλήρης συνεργασία μαζί του στην καταγραφή αυτών;
Και από τις δύο πλευρές πάντως -ΑΒ Βασιλόπουλος και Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο- σημειώνεται ότι η αλλαγή νοοτροπίας απαιτεί χρόνο, ενημέρωση και εκπαίδευση των εμπλεκόμενων στο σύνολο της εφοδιαστικής αλυσίδας . Από τον παραγωγό και τη βιομηχανία, έως τον έμπορο και τον καταναλωτή, ώστε σταδιακά να αλλάξει η στάση και η συμπεριφορά μας. Ώσπου να επέλθει η αλλαγή, είναι ευκταίο και εφικτό να ληφθούν μέτρα «διάσωσης» των τροφίμων, όπως πρωτοβουλίες για τη δωρεά τροφίμων που περίσσεψαν και εξακολουθούν να είναι απολύτως ασφαλή για κατανάλωση, σε ομάδες του πληθυσμού που έχουν ανάγκη. Αλλά, ακόμα και αυτή η πράξη αλληλεγγύης «κρύβει» στη βάση της σπατάλη φυσικών πόρων. Για τον λόγο αυτό, μακροπρόσθεσμος στόχος είναι η αντικατάσταση της από μια άλλου είδους δράση, που θα εντάσσεται σε ένα πιο αποτελεσματικό «πράσινο» σχέδιο λειτουργίας.