Στο προσκήνιο επανέρχεται το φιλόδοξο σχέδιο της σιδηροδρομικής διασύνδεσης των βόρειων λιμανιών της χώρας με τα αντίστοιχα της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας.
Το mega project με την κωδικοποιημένη ονομασία «Sea2Sea», συνολικού προϋπολογισμού άνω των 4 δισ. ευρώ, που έχει στόχο να δημιουργήσει μια νέα χερσαία γέφυρα εμπορευματικών μεταφορών με την παράκαμψη των Στενών του Βοσπόρου, έχει τεθεί ψηλά στην ατζέντα της κυβέρνησης, καθώς και στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος του αμερικανικού παράγοντα.
Γεγονός που, σε συνδυασμό με τη δεδομένη υποστήριξη και της Ευρωπαϊκής Ενωσης, παίζει καταλυτικό ρόλο για την προοπτική υλοποίησής του.
Το «Sea2Sea» προβλέπει την ανάπτυξη ενός διαδρόμου πολυτροπικών μεταφορών για τη σύνδεση των λιμένων του Βορειοανατολικού Αιγαίου, και ειδικότερα αυτών της Θεσσαλονίκης, της Καβάλας και της Αλεξανδρούπολης, με τους αντίστοιχους της Μαύρης Θάλασσας (Μπουργκάς και Βάρνα) και τον Δούναβη (Ρούσε), προσφέροντας έτσι μια εναλλακτική διαδρομή προς τα Στενά του Βοσπόρου. Το εν λόγω εγχείρημα, πέραν των οικονομικών παραμέτρων, έχει και σαφές γεωπολιτικό υπόβαθρο, καθώς θα έρθει να δημιουργήσει έναν νέο δρόμο μεταξύ της Ευρώπης και των χωρών της Μαύρης Θάλασσας, παρακάμπτοντας τον μονοπωλιακό ρόλο της Τουρκίας.
Τούτο επιβάλλεται αφενός με στόχο την αύξηση των εμπορευματικών ροών από την Απω Ανατολή προς την Κεντρική και Δυτική Ευρώπη και αντιστρόφως, με χαμηλότερο κόστος και σε μειωμένο χρόνο, και αφετέρου για να υπάρχει μια ασφαλής διέξοδος σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, τόσο στο ενδεχόμενο ενός ατυχήματος όσο και δεδομένης τής μόνιμα εύφλεκτης κατάστασης που επικρατεί στην περιοχή.
Tο έργο, το οποίο επίσημα τιτλοφορείται «Rail T-K-A-B-V-R Project», μπήκε στις ράγες από την προηγούμενη κυβέρνηση, ωστόσο οι προσπάθειες για τη συγκρότηση της κοινής ελληνοβουλγαρικής διακρατικής εταιρείας βάλτωσαν.
Τη σκυτάλη πήρε λοιπόν η σημερινή κυβέρνηση, η οποία επαναβεβαίωσε το ενδιαφέρον της και προχώρησε σε συγκεκριμένες πρωτοβουλίες τόσο σε διμερές επίπεδο με τη Βουλγαρία όσο και εντός συνόρων. Και τούτο καθώς το ελληνικό κομμάτι του mega project περιλαμβάνει την κατασκευή της ανατολικής σιδηροδρομικής Εγνατίας, την αναβάθμιση της σύνδεσης Αλεξανδρούπολης – Ορμένιου και άλλα έργα, όπως η διασύνδεση του λιμανιού της Θεσσαλονίκης με το σιδηροδρομικό δίκτυο κ.ά.
Η συμφωνία Μητσοτάκη – Μπορίσοφ
Οι βάσεις τέθηκαν πέρυσι τον Μάρτιο, κατά τη σύνοδο του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας, όπου το project «Sea2Sea» βρέθηκε στο επίκεντρο των συνομιλιών του κ. Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Βούλγαρο ομόλογό του Μπόικο Μπορίσοφ.
Ο Ελληνας πρωθυπουργός είχε δώσει το στίγμα δηλώνοντας ότι «στο πεδίο των μεταφορών είχαμε την ευκαιρία να συζητήσουμε τη βελτίωση της ελληνοβουλγαρικής επικοινωνίας με τη Συμφωνία της Σιδηροδρομικής Διασυνοριακής Κυκλοφορίας. Στόχος μας είναι η σύνδεση μέσω Καβάλας, Αλεξανδρούπολης, Μπουργκάς και Βάρνας σιδηροδρομικά με τον Δούναβη».
Παράλληλα, είχε αναδείξει την προοπτική ενός νέου μεγάλου οδικού άξονα τονίζοντας ότι «τους ίδιους σκοπούς εξυπηρετούν και οι μεγάλοι οδικοί άξονες, κυρίως αυτός που θα ενώσει την Αλεξανδρούπολη με το Ντιμίτροβγκραντ».
Οπως εξήγησε μάλιστα, «έχουμε τη δυνατότητα να επενδύσουμε εκεί και να δημιουργήσουμε μια νέα οδική υποδομή που θα ανοίξει έναν νέο άξονα από τον Βορρά στον Νότο και από τον Νότο στον Βορρά. Αυτό σημαίνει ότι και οι δύο χώρες μετατρέπονται σε σημαντικούς κόμβους. Αλλά και ότι θα αποκτήσουν νέα εμπορική υπεραξία όλα τα ελληνικά λιμάνια στο Αιγαίο, συνδεδεμένα πλέον με τον ποτάμιο λιμένα Ρούσε στον Δούναβη».
Σε εκείνη τη σύνοδο η επαναπροσέγγιση Αθήνας – Σόφιας επισφραγίστηκε με την υπογραφή της Συμφωνίας Σιδηροδρομικής Διασυνοριακής Κυκλοφορίας Ελλάδας – Βουλγαρίας, που ως πρώτο βήμα εξειδικεύτηκε στην εξαγγελία για τη δημιουργία ηλεκτροκίνητης γραμμής Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολης.
Στο πλαίσιο αυτό, αποφασίστηκε η συγκρότηση μεικτής επιτροπής «η οποία μαζί με τις αρμόδιες αρχές της Ε.Ε. θα εξετάσει τη δυνατότητα υλοποίησης και κυρίως τη χρηματοδότηση του έργου», όπως είχε δηλώσει ο υπουργός Υποδομών Κώστας Καραμανλής, επισημαίνοντας ότι «αποτελεί κορυφαία προτεραιότητα η ενίσχυση της διασυνδεσιμότητας των διασυνοριακών μεταφορών με τη γειτονική χώρα, κατά τρόπο βιώσιμο και λειτουργικό».
Στη συνέχεια, πέρυσι το φθινόπωρο το διοικητικό συμβούλιο της ΕΡΓΟΣΕ αποφάσισε την ίδρυση θυγατρικής εταιρείας για την ανάπτυξη του ελληνικού τμήματος του έργου. Στο πλαίσιο μάλιστα των νέων projects που προγραμματίζει, η ΕΡΓΟΣΕ, σε συνεργασία με το υπουργείο Υποδομών, επιτάχυνε τις διαδικασίες και βρίσκεται σε ώριμο στάδιο για τη δημοπράτηση έργων στρατηγικής σημασίας, μεταξύ των οποίων η σύνδεση του 6ου προβλήτα του Λιμένα Θεσσαλονίκης με τον κεντρικό σιδηροδρομικό άξονα, η σύνδεση της Αλεξανδρούπολης με το Ορμένιο, καθώς και η αντίστοιχη της Καβάλας με τη Θεσσαλονίκη και τους Τοξότες μέσω νέας νότιας χάραξης.
Υπενθυμίζεται ότι το project για το τμήμα Αλεξανδρούπολη – Ορμένιο, που θεωρείται βασικό για την υλοποίηση του «Sea2Sea», έχει προϋπολογισμό 815,3 εκατ. ευρώ και προβλέπει τη δημιουργία διπλής σιδηροδρομικής γραμμής 178 χλμ., αναβάθμιση της υφιστάμενης μέχρι τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα, εγκατάσταση συστήματος ηλεκτροκίνησης και σηματοδότησης και αντιπλημμυρική θωράκιση της σιδηροδρομικής γραμμής και της περιοχής όδευσης, βελτίωση σύνδεσης της υφιστάμενης γραμμής µε τον βουλγαρικό σιδηρόδρομο στο Ορμένιο.
Το έργο και τα κονδύλια
Πάντως, σχετική μελέτη για το «Sea2Sea», που έγινε το 2018 για λογαριασμό της ΓAIAOΣE, προβλέπει έργα συνολικού ύψους 5,3 δισ. ευρώ, εκ των οποίων 2,5 δισ. ευρώ στο ελληνικό κομμάτι, όπως η πλήρης αναβάθμιση της γραμμής Aλεξανδρούπολη – Oρμένιο, η νέα γραμμή Θεσσαλονίκη – Kαβάλα – Ξάνθη, τρία εμπορευματικά κέντρα, 15 σιδηροδρομικοί σταθμοί κ.ά.
Το πόσα και ποια τμήματα θα προχωρήσουν θα εξαρτηθεί από τις αναλυτικές μελέτες βιωσιμότητας, ωστόσο μέρος των απαιτούμενων κεφαλαίων αναμένεται να καλυφθεί από ευρωπαϊκά κονδύλια, όπως το αντίστοιχο project «Rail Baltica», καθώς έχει χαρακτηριστεί από την Kομισιόν «έργο μεγάλης γεωστρατηγικής σημασίας».
Με άλλα λόγια, το «Sea2Sea» θα αντλήσει χρηματοδότηση μέσω ευρωπαϊκών προγραμμάτων, όπως το «Connecting Europe Facility» (CEF), ενώ θα εξασφαλίσει δάνεια από την ETEπ.
Η ευρωπαϊκή υποστήριξη στο φιλόδοξο project επιβεβαιώνεται και από τις εξελίξεις σε σχέση με το πρόγραμμα CEF, που αφορά κατά κύριο λόγο έργα μεταφορών (σιδηροδρομικά, οδικούς άξονες κ.ά.). Στην τελευταία επικαιροποίηση της λίστας «επιλεγμένων projects» του CEF, η οποία δημοσιεύτηκε στις 16 Ιουλίου του 2020, περιλαμβάνεται η ενίσχυση για τις μελέτες δύο σιδηροδρομικών έργων που συνδέονται άμεσα με το «Sea2Sea».
Το ένα αφορά την αναβάθμιση της γραμμής Αλεξανδρούπολη – Πύθιο Εβρου, μήκους 117 χλμ., στο πλαίσιο του «Global Railway Project», όπως χαρακτηρίζεται η διασύνδεση Αλεξανδρούπολη – Ορμένιο, ως τμήματος του «Sea2Sea», που θα συνδέσει το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης με την Τουρκία και τη Βουλγαρία, αυξάνοντας τα εμπορευματικά φορτία προς την Ανατολική Ευρώπη καθώς και τις διασυνοριακές μεταφορές. Προτείνεται η ενίσχυση για τις μελέτες με το ποσό των 5,3 εκατ. ευρώ.
Το δεύτερο και μεγαλύτερο έργο αφορά τη νέα υψηλών ταχυτήτων σιδηροδρομική γραμμή Θεσσαλονίκη – Αμφίπολη – Νέα Καρβάλη που θα συνδέει το λιμάνι της Καβάλας με τη Θεσσαλονίκη και στη συνέχεια με αυτό της Αλεξανδρούπολης. Εδώ προτείνεται η ενίσχυση για τις μελέτες με το ποσό των 15,3 εκατ. ευρώ, ενώ τονίζεται ότι τούτο γίνεται στο πλαίσιο του «στρατηγικής σημασίας εμπορευματικού διαδρόμου “Sea2Sea” που θα συνδέσει το Αιγαίο (λιμάνια Θεσσαλονίκης, Καβάλας και Αλεξανδρούπολης) με τη Μαύρη Θάλασσα (λιμάνια Μπουργκάς, Βάρνας) και τον Δούναβη (Ρούσε)».
Οι Αμερικανοί και τα λιμάνια
Σε κάθε περίπτωση, το έργο εντάσσεται στα στρατηγικά πλάνα της Ουάσινγκτον. Οι Αμερικανοί επιδιώκουν τον έλεγχο του λιμενικού τόξου Αλεξανδρούπολης, Βόλου και Καβάλας, καθώς μετά τη νέα συμφωνία αμυντικής συνεργασίας Ελλάδας – ΗΠΑ προβλέπεται και αυξανόμενη στρατιωτική παρουσία, ενώ ενισχύεται ο γεωπολιτικός ρόλος της Ουάσινγκτον στην περιοχή, βάζοντας οριστικά φραγμό στα όποια σχέδια της Μόσχας για έξοδο στη Μεσόγειο.
Παράλληλα, εμποδίζεται η επεκτατική στρατηγική της Κίνας, που μέσω της πρωτοβουλίας «One Belt – One Road» έχει προχωρήσει σε μεγάλες επενδύσεις σε βαλκανικές χώρες χτίζοντας ζώνες επιρροής. Ταυτόχρονα, όμως, επιδιώκεται και ο έλεγχος της εφοδιαστικής αλυσίδας μέσω της νέας εναλλακτικής διαδρομής προς και από τη Μαύρη Θάλασσα, κάτι που έχει βαρύνουσα γεωπολιτική, αλλά και οικονομική σημασία για τις HΠA.
Σύμφωνα με εμπιστευτικό report που είχε αποστείλει προ διετίας η αμερικανική κυβέρνηση προς αμερικανικούς ομίλους οι οποίοι ενδεχομένως να ενδιαφέρονταν να επενδύσουν στα ελληνικά λιμάνια, τονιζόταν η προοπτική του μεγάλου project «Sea2Sea».
Στο ίδιο report αναφέρονταν και συγκεκριμένα οικονομικά στοιχεία, μεταξύ των οποίων ότι για να ταξιδέψει εκείνη την περίοδο ένα κοντέινερ από τον Πειραιά μέσω των Στενών μέχρι τη Mαύρη Θάλασσα το κόστος ανερχόταν σε 1.500 δολάρια και χρειαζόταν 3,5-4 ημέρες, ενώ στη μελλοντική σιδηροδρομική διαδρομή μέσω Αλεξανδρούπολης θα χρειάζεται μόλις 6 ώρες, με το κόστος να περιορίζεται σε λιγότερο από το μισό.
Στο πλαίσιο αυτό, απευθυνόταν έκκληση προς τους αμερικανικούς ομίλους να επενδύσουν κατ’ αρχάς στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης, με την προοπτική και του «Sea2Sea», ενώ καταγραφόταν η εκτίμηση ότι τα επόμενα χρόνια θα μεταφέρονται μέσω του νέου διαδρόμου περί τους 25 εκατομμύρια τόνους φορτίου και 15 εκατομμύρια επιβάτες.
Το ενδιαφέρον του αμερικανικού παράγοντα αποτυπώθηκε ξεκάθαρα στους διαγωνισμούς για τα περιφερειακά λιμάνια που διοργάνωσε το ΤΑΙΠΕΔ και βρίσκονται σε εξέλιξη.
Ετσι, τόσο στον διαγωνισμό πώλησης τουλάχιστον του 67% του Οργανισμού Λιμένος Αλεξανδρούπολης όσο και σε εκείνον για την υποπαραχώρηση του Οργανισμού Λιμένος Καβάλας συμμετείχαν και πέρασαν στη δεύτερη φάση εταιρείες οι οποίες εκφράζουν αμερικανικά συμφέροντα.
Συγκεκριμένα, για το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης, όπου οι ΗΠΑ διατηρούν ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς η περιοχή θα εξελιχθεί και σε ενεργειακό κόμβο μέσω του LNG Project (FSRU), τον οποίο προωθεί η Gastrade, δίνουν ηχηρό «παρών» τόσο η Quintana Infrastructure & Development, ιδιωτική εταιρεία επενδύσεων χαρτοφυλακίου που εδρεύει στο Τέξας, όσο και η επίσης αμερικανική Black Summit Financial Group, η οποία συμμετέχει στην κοινοπραξία της International Port Investments Alexandroupolis μαζί με τις εταιρείες Euroports, EFA Group και ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ.
Για την υποπαραχώρηση της Καβάλας συμμετέχουν και εδώ τόσο η Quintana Infrastructure & Development όσο και η Black Summit Financial Group, μέσω της κοινοπραξίας International Port Investments Kavala, η οποία απαρτίζεται σχεδόν από τους ίδιους εταίρους (Black Summit Financial Group, EFA Group και ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ).
Δεδομένη θεωρείται η συμμετοχή αμερικανικών εταιρειών και στον διαγωνισμό για το λιμάνι του Βόλου, ο οποίος ακολουθεί.
Διαβάστε ακόμη
Γιατί η Axel Springer εξαγοράζει το Politico έναντι 1 δισ.
Ο επιχειρηματίας Γιάννης Αντετοκούνμπο και οι νέες χρυσές συμφωνίες (pics)