Στην… υπερθέρμανση του κλάδου των κατασκευών με νέα έργα που παίρνουν τη σκυτάλη της ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας εν μέσω πανδημίας ρίχνουν το βάρος η κυβέρνηση και ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών Κώστας Καραμανλής.
Λίγες ημέρες μετά την υπογραφή της σύμβασης για την επέκταση της Γραμμής 4 του μετρό, που αποτέλεσε μαζί με την απόφαση ακύρωσης του Πάτρα – Πύργος το καλοκαίρι του 2019 ένα προσωπικό του στοίχημα, το σχέδιο επεκτείνεται σε νέες συμβάσεις συνολικού ύψους άνω των 4 δισ. ευρώ που θα προσδώσουν χαρακτηριστικά προετοιμασίας Ολυμπιακών Αγώνων!
Πρόκειται για δημόσια αλλά και ιδιωτικά έργα, με επίκεντρο αυτά στο Ελληνικό, τα οποία ανοίγουν ένα νέο μεγάλο κεφάλαιο στην ενίσχυση της αγοράς και της απασχόλησης και καλλιεργούν μια περίοδο αυξημένων προσδοκιών για τις επιχειρήσεις του κλάδου.
«Στις υποδομές παραλάβαμε μια κατάσταση δύσκολη: μπλοκαρισμένα μεγάλα έργα επί σειρά ετών και μηδενική προετοιμασία για νέα. Η εικόνα σήμερα, δύο χρόνια μετά, είναι εντελώς διαφορετική. Και τολμώ να πω ότι το 2021 μπορεί κάλλιστα να ονομαστεί “Ετος Υποδομών και Μεγάλων Εργων”. Ξεμπλοκάρουμε εμβληματικά έργα ένα προς ένα: ΒΟΑΚ, μετρό Θεσσαλονίκης, Πάτρα-Πύργος, Γραμμή 4 μετρό Αθήνας, Βόρειο Τμήμα Ε65 και ξεκινάμε νέα έργα όπως η νέα Περιφερειακή -το λεγόμενο flyover- στη Θεσσαλονίκη», αναφέρει στο «b.s.» ο κ. Καραμανλής.
Στο νέο απαιτητικό περιβάλλον καλούνται να προσαρμοστούν οι εταιρείες οργανώνοντας νέες δομές που θα τους επιτρέψουν καλύτερη πρόσβαση στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, ενώ εντείνεται ο επαναπατρισμός μηχανικών από το εξωτερικό που αναζήτησαν θέσεις εργασίας κατά την προηγούμενη δεκάχρονη οικονομική κρίση.
Την ίδια στιγμή δείκτες βιωσιμότητας όπως ο ESG που διασφαλίζουν καλύτερους όρους χρηματοδότησης θα βρεθούν στην πρώτη γραμμή προσαρμογής του κλάδου, ενώ στις νέες προκλήσεις θα πρέπει να προστεθούν η υιοθέτηση νέων τεχνολογιών και σύγχρονων πρακτικών (π.χ. το Βuilding Information Modeling – ΒΙΜ), καθώς και οι επενδύσεις σε σύγχρονο εξοπλισμό που θα υποστηρίξουν την ανάπτυξη σύνθετων έργων.
Μεγάλο στοίχημα αποτελούν και οι ιδιαιτερότητες των νέων υποδομών που θα αντλήσουν χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης (ΒΟΑΚ, Ε65, αντιπλημμυρικά). Τα έργα θα χρειαστεί να ακολουθήσουν σφιχτά χρονοδιαγράμματα και στην πράξη να ξεπεράσουν όλα τα εμπόδια και τα αγκάθια των καθυστερήσεων που τις περισσότερες φορές προκαλεί η τακτική των προσφυγών. Επομένως οι εταιρείες καλούνται να επιδείξουν υπευθυνότητα και συνεργασία για να προχωρήσουν τα έργα, κάτι που δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένο για τον κλάδο.
Παίρνουν μπρος οι μηχανές
Μετά από καιρό, μέσα στο καλοκαίρι θα αρχίσουν να ξεπροβάλλουν τα πρώτα εργοτάξια των πρόδρομων εργασιών της Γραμμής 4 του μετρό και θα ακολουθήσει η τελευταία επέκταση του Ε65. Την επόμενη εβδομάδα αναμένεται η κύρωση της νέας σύμβασης ύψους 450 εκατ. ευρώ από τη Βουλή ώστε με την υλοποίηση του βόρειου τμήματος να αποκτήσει ο αυτοκινητόδρομος την τελική του μορφή. Πρόκειται για ένα έργο που στο παρελθόν τεμαχίστηκε.
Πρώτα με την κρίση το 2013 και το restart στους αυτοκινητόδρομους, οπότε επιλέχθηκε να κατασκευαστεί το αποκαλούμενο και ως «τυφλό τμήμα» Τρίκαλα – Ξυνιάδα. Ακολούθησε το νότιο τμήμα Λαμία – Ξυνιάδα και τώρα το βόρειο κομμάτι Τρίκαλα – Εγνατία, που κατασκευάζεται ως δημόσιο έργο με πόρους από το Ταμείο Ανάκαμψης και θα παραχωρηθεί στη συνέχεια στην Κεντρική Οδό που έχει τη διαχείριση του Ε65.
Μέχρι τα τέλη του έτους αναμένεται να έχουν προχωρήσει οι διαγωνισμοί σε τρία μεγάλα έργα, που στο υπουργείο εκτιμούν ότι μπορεί να υπάρξουν ακόμη και προσωρινοί ανάδοχοι. Πρόκειται για τις ΣΔΙΤ Χερσόνησος – Νεάπολη του Βόρειου Οδικού Άξονα Κρήτης (ΒΟΑΚ), ύψους 290 εκατ. ευρώ, Καλαμάτα – Ριζόμυλος – Πύλος, ύψους 205 εκατ. ευρώ, και Περιφερειακή Θεσσαλονίκης (flyover), ύψους 370 εκατ. ευρώ.
Νωρίτερα εκτιμάται ότι μπορούν να εκκινήσουν οι εργασίες για την πολυσυζητημένη εργολαβία του Πάτρα – Πύργος, καθώς σύντομα αναμένεται να δοθεί το θετικό σινιάλο της Κομισιόν για το μεγάλο έργο που πέρασε διά πυρός και σιδήρου και θα ενταχθεί στην εργολαβία της Ολυμπίας Οδού, όπως αρχικά είχε σχεδιαστεί. Παράλληλα θα εκκινήσουν οι διαγωνιστικές διαδικασίες για την επέκταση της λεωφόρου Κύμης, ύψους 370 εκατ. ευρώ, την παράκαμψη Χαλκίδας – Ψαχνών, ύψους 131 εκατ. ευρώ, το τμήμα Μπράλος – Αμφισσα, ύψους 260 εκατ., του οδικού άξονα Λαμία – Ιτέα – Αντίρριο, το Νεάπολη – Αγιος Νικόλαος, ύψους 145 εκατ. ευρώ, που θα κατασκευαστεί ως δημόσιο έργο, τον Προαστιακό Δυτικής Αττικής, ύψους 115 εκατ. ευρώ, αλλά και την υποθαλάσσια ζεύξη Σαλαμίνας, προϋπολογιζόμενης δαπάνης 350 εκατ. ευρώ.
Στο κάδρο η Αττική οδός
Την επόμενη χρονιά τοποθετείται η έναρξη της διαγωνιστικής διαδικασίας από το ΤΑΙΠΕΔ της υφιστάμενης σύμβασης για την Αττική οδό, η οποία θα επανακαθορίσει τις σχέσεις μεταξύ των εργολάβων και θα αποτελέσει ένα έργο το οποίο περιμένει όλος ο κλάδος – τόσο των ελληνικών όσο και των πολυεθνικών τεχνικών ομίλων. Εντός των ημερών υπογράφονται οι συμβάσεις του Ταμείου για τον τεχνικό και νομικό σύμβουλο.
Ωστόσο για την κυβέρνηση έχει βαρύτητα και θα συνεκτιμηθεί στον σχεδιασμό των επεκτάσεων ο χρόνος επιστροφής του αυτοκινητόδρομου στο Δημόσιο (έχει ανατεθεί ο έλεγχος της παραχώρησης στη Hill International), ο οποίος εκτιμάται ότι θα είναι νωρίτερα από το 2024 που προβλέπει η σύμβαση.
Τα 70 χρυσά χιλιόμετρα του αυτοκινητόδρομου μοίρασαν πέρυσι πάνω από 92 εκατ. ευρώ σε μερίσματα στους μετόχους τους, αποτελώντας ένα ασφαλές λιμάνι για τους τεχνικούς ομίλους της Ελλάκτωρ και της Αβαξ που διαχειρίζονται σήμερα το οδικό έργο. Και αυτό μόνο απαρατήρητο δεν περνά από τα ραντάρ των ισχυρών εργολάβων αλλά και των διεθνών funds.
Το έργο έχει ενταχθεί στο χαρτοφυλάκιο του ΤΑΙΠΕΔ, το οποίο και προβλέπεται να αναλάβει να τρέξει τη νέα πολυετή σύμβαση που θεωρείται το κρισιμότερο έργο της επόμενης περιόδου. Ωστόσο για τις νέες επεκτάσεις της Αττικής οδού η αρμοδιότητα ανήκει στο υπουργείο, το οποίο εξετάζει διάφορα σενάρια για την τύχη του έργου.
Το τελευταίο θα ενδυναμώσει παράλληλα τον θεσμό των ΣΔΙΤ, αφού μέσω των Συμπράξεων Δημόσιου – Ιδιωτικού Τομέα δρομολογούνται 19 νέας γενιάς έργα συνολικού ύψους 2,5 δισ. ευρώ. Σύμφωνα με τον γενικό ραμματέα Υποδομών Γιώργο Καραγιάννη, τα 19 έργα ΣΔΙΤ μαζί με τα έργα των παραχωρήσεων αντιπροσωπεύουν πάνω από το 30% του προγράμματος νέων υποδομών.
Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η αναβάθμιση 12 δικαστικών μεγάρων σε όλη τη χώρα, το φράγμα Χαβρία, που είναι και το πρώτο φράγμα που υλοποιείται μέσω ΣΔΙΤ, η συντήρηση και λειτουργία του εξωτερικού υδροδοτικού δικτύου της Αττικής, ο νέος διαγωνισμός για τα ηλεκτρονικά διόδια, τα τρία πακέτα ΣΔΙΤ των δικαστικών μεγάρων που προκηρύσσονται άμεσα, το εξωτερικό υδροδοτικό σύστημα της ΕΥΔΑΠ, το νέο κτίριο της Γενικής Γραμματείας Υποδομών, η λειτουργία και συντήρηση του μετρό της Θεσσαλονίκης κ.ά.
Ο απολογισμός της τελευταίας διετίας σε νέα έργα είναι περιορισμένος, καθώς το βάρος της πολιτικής ηγεσίας έπεσε στην απεμπλοκή μεγάλων έργων που συμβασιοποιήθηκαν και προχωρούν και, εκτός των επεκτάσεων του μετρό, ο αυτοκινητόδρομος Ε65 και ο οδικός άξονας Ακτιο – Αμβρακία.
«Κρατήσαμε ανοιχτό τον κλάδο την περίοδο της πανδημίας και αλλάξαμε το θεσμικό πλαίσιο γύρω από τις δημόσιες συμβάσεις προκειμένου τα έργα να εκτελούνται και να παραδίδονται στην ώρα τους», υποστηρίζει ο κ. Καραγιάννης. Οπως αναφέρει ο ίδιος, αυτό που πέτυχε η κυβέρνηση είναι ο κλάδος των κατασκευών, που ήταν η ατμομηχανή της οικονομίας και μέσα στην κρίση καταδικάστηκε σε μαρασμό και αποεπένδυση, να γυρίσει σελίδα και να επιστρέψει σε περιόδους υψηλών ρυθμών ανάπτυξης που είχε να δει από την προηγούμενη εικοσαετία.
Ε65: Ο δρόμος που ενώνει την Κεντρική Ελλάδα με την Εγνατία
Με την κατασκευή των νέων έργων οι αποστάσεις για τα ταξίδια σε όλη τη χώρα μεταβάλλονται και ακόμη και οι πιο μακρινοί προορισμοί έρχονται πιο κοντά με μεγαλύτερη ασφάλεια. Υπολογίζεται ότι με την κατασκευή του βόρειου άξονα του Ε65 το ταξίδι Λαμία – Εγνατία αντί των 3 ωρών και 15 λεπτών που απαιτούνται σήμερα θα γίνεται σε 1 ώρα και 45 λεπτά, ενώ το Αθήνα – Γρεβενά δεν θα ξεπερνά τις 4 ώρες.
Με τον Ε65, μήκους 185 χιλιομέτρων, η πρόσβαση από την Αθήνα προς Τρίκαλα, Καρδίτσα, Καλαμπάκα και προς όλους τους δημοφιλείς προορισμούς της Δυτικής και Κεντρικής Θεσσαλίας συντομεύουν, ενώ περιοχές με σημαντικό τουριστικό ενδιαφέρον όπως τα Μετέωρα, η Λίμνη Πλαστήρα, τα Αγραφα, το Μέτσοβο και το Καρπενήσι γίνονται επίσης πιο προσβάσιμες. Με τον αυτοκινητόδρομο Ε65 θα συνδέονται και τα λιμάνια Ηγουμενίτσας και Βόλου. Μέσω της Ηγουμενίτσας, ο οδικός άξονας θα διευκολύνει τις διεθνείς επιβατικές και εμπορευματικές μεταφορές από την Ελλάδα προς τη Δυτική και Κεντρική Ευρώπη προσφέροντας μια εναλλακτική διαδρομή η οποία είναι συντομότερη της υφιστάμενης του ΠΑΘΕ (Κλειδί Ημαθίας – Εγνατία οδός – Ηγουμενίτσα).
Ο Ε65 είναι ένα από τα σημαντικότερα οδικά έργα και για τη Δυτική Μακεδονία, καθώς αίρει την απομόνωση της περιοχής και έρχεται να υποστηρίξει ένα πλήθος έργων στην περιοχή για την ενεργειακή μετάβαση και τη βιώσιμη ανάπτυξη.
Η επέκταση της λεωφόρου Κύμης
Καθώς η υφιστάμενη σύμβαση της Αττικής οδού και οι επεκτάσεις της αποτελούν ένα σύνθετο παζλ που θα χρειαστεί χρόνο για την τελική του μορφή, το υπουργείο έχει ανακοινώσει ότι θα προχωρήσει ως ανεξάρτητο τμήμα μία από τις σχεδιαζόμενες επεκτάσεις του αστικού αυτοκινητόδρομου που άργησε… 20 χρόνια να υλοποιηθεί. Πρόκειται για την επέκταση της λεωφόρου Κύμης, προϋπολογισμού 300 εκατ. ευρώ, η οποία θα εξυπηρετεί μέση ημερήσια κυκλοφορία 30.000 οχημάτων χωρίς διόδια. Τα οχήματα αυτά θα κινούνται μεταξύ του κέντρου της Αθήνας (συμπεριλαμβανομένων των περιοχών Ψυχικού, Χαλανδρίου, Αμαρουσίου) και της εθνικής οδού Αθηνών – Λαμίας, βόρεια της Κηφισιάς.
Σήμερα αυτή η κίνηση εξυπηρετείται μέσω του ανισόπεδου κόμβου Μεταμόρφωσης, που συνδέει την Αττική οδό με την εθνική οδό Αθηνών – Λαμίας, όπου και παρατηρούνται οι καθημερινές ουρές οχημάτων στην κατεύθυνση από Αθήνα προς τα βόρεια της εθνικής οδού. Οι ουρές αυτές, σύμφωνα με το υπουργείο, παρατηρούνται λόγω του ότι ο κόμβος Μεταμόρφωσης σχεδιάστηκε με την προϋπόθεση ότι ταυτόχρονα θα είχε υλοποιηθεί και ο άξονας της λεωφόρου Κύμης.
Ο νέος οδικός άξονας θα έχει δύο λωρίδες κυκλοφορίας ανά κατεύθυνση, μήκους 3,8 χλμ., και θα περιλαμβάνει την κατασκευή επιφανειακού ανοίγματος μήκους 360 μ., στο νότιο άκρο του οποίου συμπληρώνονται τα έργα του υφιστάμενου ανισόπεδου κόμβου της Αττικής οδού.
Προβλέπεται επίσης η κατασκευή σήραγγας που κατασκευάζεται με ανοιχτή εκσκαφή μήκους 1.160 μ., η οποία εκτείνεται μέχρι το ρέμα της Πύρνας, και ανοιχτό τμήμα μήκους 1.000 μ., στο νότιο άκρο του οποίου κατασκευάζεται ανισόπεδος κόμβος, που προσφέρει άμεση πρόσβαση στον Δήμο Λυκόβρυσης και το υφιστάμενο Βιοτεχνικό Πάρκο. Αυτό το τμήμα καταλήγει στην εθνική οδό Αθηνών – Λαμίας, στη θέση του υφιστάμενου ανισόπεδου κόμβου Καλυφτάκη.
Εξελίξεις στα δύο από τα τρία τμήματα του ΒΟΑΚ
Συνολικά 16 μελέτες ωρίμασε το υπουργείο Υποδομών την τελευταία διετία για να βάλει σε τροχιά υλοποίησης τον ΒΟΑΚ, που αποτελεί ένα εμβληματικό έργο και για τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη. Επιπλέον, έχουν υποβληθεί προς έγκριση στο ΥΠΕΝ οι περιβαλλοντικές μελέτες για το Χερσόνησος – Νεάπολη και για το Χανιά – Ηράκλειο, η υπογραφή των οποίων θα σημάνει την εξέλιξη των εργασιών.
Ο ΒΟΑΚ είναι το μεγαλύτερο οδικό έργο που θα χρηματοδοτήσει η Ευρωπαϊκή Ενωση τα επόμενα χρόνια και ένα έργο-σταθμός για την οδική ασφάλεια στο νησί. Υπολογίζεται να κοστίσει 2 δισ. ευρώ και η κατασκευή του θα γίνει με την αξιοποίηση πόρων από το Ταμείο Ανάκαμψης, αλλά και πόρων από το ΕΣΠΑ. Θα ξεκινά από την Κίσσαμο και θα καταλήγει στη Σητεία με συνολικό μήκος 300 χιλιομέτρων. Τα πρώτα εργοτάξια εκτιμάται ότι θα αρχίσουν να στήνονται στα τέλη του 2022 και στις αρχές του 2026 υπολογίζεται ότι θα έχουν ολοκληρωθεί τα έργα ανατολικά του Ηρακλείου.
Ο ΒΟΑΚ θα προχωρήσει με μεικτό σχεδιασμό ο οποίος προβλέπει διαφορετικά μοντέλα κατασκευής. Από την Κίσσαμο μέχρι το Ηράκλειο, συνολικού μήκους 157,5 χιλιομέτρων και προϋπολογισμού 1,32 δισ. ευρώ, είναι το πρώτο τμήμα που θα κατασκευαστεί κατά το πρότυπο και των άλλων αυτοκινητόδρομων, με σύμβαση παραχώρησης. Για τον συγκεκριμένο διαγωνισμό ο οποίος είχε προκηρυχθεί από την προηγούμενη κυβέρνηση και βρίσκεται στη β’ φάση, υπάρχουν πέντε ενδιαφερόμενοι: οι ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, Ακτωρ Παραχωρήσεις, η κοινοπραξία Vinci Highways – Vinci Concessions, η κοινοπραξία Acciona Concessiones – Μυτιληναίος και η Αβαξ.
Από τη Χερσόνησο μέχρι τη Νεάπολη, που είναι το δεύτερο τμήμα του έργου, ο οδικός άξονας θα υλοποιηθεί μέσω ΣΔΙΤ. Στον διαγωνισμό, που βρίσκεται επίσης στο β’ στάδιο, συμμετέχουν η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, η κοινοπραξία Αυτοκινητόδρομος Αριάδνη (Αβαξ, Ακτωρ Παραχωρήσεις και η ισραηλινή Shikun Binui Ltd.) και η κοινοπραξία Acciona Concessiones – Μυτιληναίος – Intertoll.
Ο σχεδιασμός προβλέπει ότι ίδιος ανάδοχος θα αναλάβει να διαχειριστεί ολόκληρο το τμήμα από τη Χερσόνησο μέχρι τον Αγιο Νικόλαο, μήκους 36,5 χιλιομέτρων και ύψους περίπου 300 εκατ. ευρώ.
H υποθαλάσσια ζεύξη Σαλαμίνας
Πέντε χρόνια μετά την έναρξη του ανταγωνιστικού διαλόγου, τον δρόμο της υλοποίησης φαίνεται ότι παίρνει και ηυποθαλάσσια ζεύξη Σαλαμίνας – Περάματος, ένα έργο για το οποίο υπάρχουν τρία προεπιλεχθέντα σχήματα (Ακτωρ – Vinci, ΤΕΡΝΑ και Μυτιληναίος).
Τον περασμένο Μάρτιο υποβλήθηκε στο ΥΠΕΝ η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) του έργου ύψους 350 εκατ. ευρώ, ώστε με την έγκρισή της να προχωρήσει η κατάθεση δεσμευτικών προσφορών για τη συνέχιση του διαγωνισμού. Στο υπουργείο θεωρούν ότι η έγκριση της ΜΠΕ θα αποτελέσει και ένα είδος βαρόμετρου για την πορεία του διαγωνισμού.
Ο σχεδιασμός περιλαμβάνει το οδικό τμήμα σύνδεσης του ανισόπεδου κόμβου του Περάματος με τη λεωφόρο Σχιστού, συνολικού μήκους 4,5 χλμ., ώστε να παρακάμπτεται ο Δήμος Περάματος. Επίσης, την υποθαλάσσια ζεύξη με οδική σήραγγα μήκους 1 χλμ. από το Πέραμα έως το νησί του Αγίου Γεωργίου και το οδικό τμήμα από το νησί του Αγίου Γεωργίου μέχρι το νησί της Σαλαμίνας και τις οδικές συνδέσεις με την πόλη της.
Το έργο που τα προηγούμενα χρόνια είχε συναντήσει σφοδρές αντιδράσεις, κυρίως από τους ιδιοκτήτες των φέρι μποτ που μεταφέρουν τους επιβάτες, και έφτασε να αποτελέσει αντικείμενο δημοψηφίσματος (!) από την προηγούμενη δημοτική αρχή εκτιμάται ότι θα αναβαθμίσει όλη τη Δυτική Αττική και κυρίως την ευρύτερη περιοχή του Περάματος, καθώς και της Σαλαμίνας.
Διαβάστε περισσότερα
CNBC: Η μετάλλαξη Δέλτα προκαλεί ανασφάλεια και ανησυχία στις αγορές
Αλ. Γκερέκος: Άλλαξε χέρια ένα από τα «φιλέτα» της πλατείας Λιστόν στην Κέρκυρα
ΔΕΗ: Στα 3,375% το επιτόκιο για το «πράσινο» ομόλογο – Άντλησε 500 εκατ. ευρώ (upd)