Σε αναζήτηση λύσης για έργα €352 εκατ. στη λεωφόρο Κύμης

Την «μαγική» λύση που θα ξεκλειδώσει τη χρηματοδότηση της λεωφόρου Κύμης που θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα έργα για την βελτίωση του κυκλοφοριακού της Αθήνας αναζητούν στο υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών.

Το τεράστιο κατασκευαστικό αντικείμενο των δρομολογημένων έργων που υπερβαίνει σήμερα τα 15 δισ. ευρώ, η καταστροφή στη Θεσσαλία που έχει γεννήσει για το κράτος πρόσθετες ανάγκες άνω των 3,3 δισ., αλλά και η ευκολία με την οποία εξαγγέλθηκαν έργα τα προηγούμενα χρόνια, δίχως να έχουν δεσμευτεί τα αναγκαία κονδύλια, δημιουργούν ένα εντελώς διαφορετικό περιβάλλον για τη χρηματοδότηση νέων υποδομών.

Η πολιτική ηγεσία επισημαίνει σε όλους τους τόνους ότι προτεραιότητα του υπουργείου είναι ο εξορθολογισμός του χαρτοφυλακίου των έργων με βάση τους διαθέσιμους πόρους και τα νέα δεδομένα που δημιούργησαν οι φυσικές καταστροφές χωρίς να κρύβει την ανησυχία της για το πώς τα ήδη συμβασιοποιημένα έργα θα υλοποιηθούν.

Δεν είναι τυχαίο ότι υπογεγραμμένες συμβάσεις έχουν έργα άνω των 14 δισ., αλλά σε ελάχιστα από αυτά υπάρχουν ενεργά εργοτάξια ενώ οι καθυστερήσεις που έχουν σημειωθεί σε κάποια έργα (π.χ. Fly Over) συνοδεύονται με απαιτήσεις για αποζημιώσεις εκατομμυρίων ή παρατάσεις. Χαρακτηριστική περίπτωση είναι το τμήμα του ΒΟΑΚ Νεάπολη –Άγιος Νικόλαος υπογράφτηκε το Σεπτέμβριο του 2022 και κατασκευάζεται ως δημόσιο έργο με ορίζοντα υλοποίησης τον Σεπτέμβριο του 2025. Για τον οδικό άξονα ύψους 186 εκατ. ευρώ που έχει αναλάβει η ΑΚΤΩΡ και χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης πρόσφατα ζήτησε και έλαβε τμηματικές παρατάσεις ο ανάδοχος λόγω καθυστερήσεων στις απαλλοτριώσεις.

Μόνο για τον Μάρτιο υπολογίζεται ότι το υπουργείο Υποδομών θα χρειαστεί 1,4 δισ. για να προετοιμάσει τον «κουμπαρά» χρηματοδότησης των κατεστραμμένων υποδομών της Θεσσαλίας που προκάλεσε η κακοκαιρία «Daniel» (έργα οδοποιίας, γεφυρών, σιδηροδρόμου κ.ά). Από αυτά διασφαλισμένα είναι μόλις 600 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης και γίνονται διαπραγματεύσεις για να βρεθούν πρόσθετοι πόροι από το ΕΣΠΑ και από άλλες πηγές.

Η περίπτωση της Κύμης

Μέσα σε αυτές τις συμπληγάδες καλείται να βρει λύση η πολιτική ηγεσία και στην περίπτωση της Κύμης, που αποτελεί ένα έργο κομβικής σημασίας για την Αττική. Ο λόγος είναι ότι με τον οδικό άξονα μήκους 3,8 χιλιομέτρων θα δοθεί διέξοδος στην Αττική Οδό και θα αποσυμφορηθεί η έξοδος της Μεταμόρφωσης, η οποία σηκώνει όλο το βάρος των μετακινήσεων από και προς τη λεωφόρο Κηφισού.

Ο σχετικός διαγωνισμός ύψους 352 εκατ. προκηρύχθηκε προ διετίας και υπήρξε προσωρινός ανάδοχος η κοινοπραξία ΤΕΡΝΑ –  ΑΚΤΩΡ – ΙΝΤΡΑΚΑΤ. Όμως η σύμβαση έχει παγώσει λόγω έλλειψης διαθέσιμων πόρων, με κάποιους να  θεωρούν το έργο ήδη χαμένο.

Στα προβλήματα χρηματοδότησης έχουν προστεθεί και τα δικαστικά μέτωπα του έργου που παραμένουν ανοικτά καθώς για την Κύμης υπάρχει προσφυγή του Δήμου Ηρακλείου στο ΣτΕ, με την οποία ζητά να «σκεπαστεί» η επέκταση της λεωφόρου που θα διέρχεται από το Ηράκλειο ώστε να αποφευχθεί, όπως ισχυρίζεται,  η διχοτόμηση της πόλης. Η εκδίκαση της υπόθεσης εκκρεμεί παίρνοντας συνεχείς αναβολές.

Η λεωφόρος Κύμης υπήρξε αρχικά κομμάτι των επεκτάσεων της Αττικής Οδού, το οποίο βγήκε από τον σχεδιασμό όταν αποφασίστηκε η υφιστάμενη 25ετής σύμβαση παραχώρησης να προκηρυχθεί δίχως πρόσθετα έργα και κατασκευαστικό αντικείμενο.

Τα σενάρια  για την Κύμης

Στην αγορά των κατασκευών θεωρούν δεδομένο ότι ακόμη και να κατασκευαστεί ως δημόσιο έργο, στη συνέχεια θα χρειαστεί για λειτουργικούς λόγους να «κουμπώσει»» στην υφιστάμενη σύμβαση παραχώρησης. Κάτι όμως που δεν έχει προβλεφθεί στη νέα σύμβαση που δημοπρατήθηκε το καλοκαίρι.

Στο πλαίσιο αυτό, επανεξετάζονται λύσεις που είχαν προταθεί στο παρελθόν και για άλλα έργα αλλά δεν προχώρησαν, όπως είναι η σύνδεση της λεωφόρου Κύμης με χρηματοδότηση που θα καλύπτεται από πόρους της Αττικής Οδού. Σύμφωνα με πληροφορίες, κάποιες προκαταρκτικές συζητήσεις μεταξύ κυβερνητικών αξιωματούχων και ΤΑΙΠΕΔ έγιναν πρόσφατα. Ωστόσο, η άσκηση δεν θεωρείται εύκολη και στο παρελθόν έχει ενταφιαστεί τουλάχιστον άλλες δύο φορές. Τελευταία φορά που εξετάστηκε ήταν προ διετίας, όταν η προηγούμενη πολιτική ηγεσία είχε διερευνήσει την πιθανότητα να χρηματοδοτηθεί με πόρους από την παραχώρηση της Αττικής Οδού ο Βόρειος Οδικός Άξονας Κρήτης (ΒΟΑΚ). Σχέδιο που και τότε εγκαταλείφθηκε.

Όπως λένε αρμόδιες πηγές, για να μπορέσει να προχωρήσει μια τέτοια λύση, όταν όλα τα έσοδα των παραχωρήσεων εξυπηρετούν δημοσιονομικούς σκοπούς, απαιτείται καταρχάς έγκριση των θεσμών και νομοθετική ρύθμιση. Για αυτό δίνουν μικρές πιθανότητες να προχωρήσει.

Το θέμα της χρηματοδότησης των έργων από τις μεγάλες παραχωρήσεις έχουν κατά καιρούς θέσει στον δημόσιο διάλογο και στελέχη τεχνικών ομίλων και εταιρειών παραχώρησης. Το ίδιο θέμα είχε ανασύρει πριν από λίγους μήνες και ο πρόεδρος του ΣΤΕΑΤ και στέλεχος της Ελλάκτωρ Γιώργος Συριανός. Τότε είχε χαρακτηρίσει παράλογο το μεγάλο ποσό που καταβάλλεται κατά την ανάληψη έργου Παραχώρησης (Upfront Fee) να κατευθύνεται για την αποπληρωμή του χρέους και όχι για τη χρηματοδότηση έργων (απευθείας ή με Πληρωμές Διαθεσιμότητας) για περιοχές μέγιστης ανάγκης και δραματικών κυκλοφοριακών επιβαρύνσεων, όπως είναι η Αττική.

Πρότυπες προτάσεις

Η έλλειψη πόρων φαίνεται να βάζει στο συρτάρι και τις πρότυπες προτάσεις, που αποτελούν έναν καινούριο μηχανισμό παραγωγής έργων και έχουν προσελκύσει μεγάλες τεχνικές εταιρείες. Ο υφυπουργός Υποδομών κ. Νίκος Ταχιάος έχει ταχθεί υπέρ της αξιοποίησης του νέου εργαλείου αυστηρά σε έργα ΣΔΙΤ και παραχωρήσεις.

Με το μοντέλο των πρότυπων προτάσεων έχουν κατατεθεί μέχρι στιγμής δύο έργα από τρεις ισχυρούς επιχειρηματικούς ομίλους: ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ – ΑΚΤΩΡ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΕΙΣ (ΕΛΛΑΚΤΩΡ) – ΑΒΑΞ για την υλοποίηση των επεκτάσεων της Αττικής Οδού και από τη ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ για έναν νέο αυτοκινητόδρομο μήκους 40 χιλιομέτρων, που θα συνδέσει την περιοχή της Ελευσίνας με τον ΠΑΘΕ στο ύψος των Οινοφύτων για να αποσυμφορηθεί ο Κηφισός.