Ενα πρωτοφανές σε μέγεθος σχέδιο ανάκαμψης στον τομέα των υποδομών, το μεγαλύτερο που έχει προκηρυχθεί ποτέ στην ιστορία της χώρας, ενεργοποίησε το τελευταίο τρίμηνο το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών.
Πρόκειται για έργα οδικά, σιδηροδρόμου, κτιριακά, ύδρευσης και άλλες μεγάλες υποδομές συνολικού ύψους περίπου 6 δισ. ευρώ που θα χρηματοδοτηθούν από πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης, του νέου ΕΣΠΑ και ιδιώτες και τα οποία θα μοιραστούν κυρίως οι πέντε μεγάλες κατασκευαστικές εταιρείες της χώρας, ενισχύοντας το ανεκτέλεστο υπόλοιπο συμβάσεων και αποκτώντας ένα ισχυρό χαρτοφυλάκιο για την επόμενη τετραετία που θα συμβάλει στην οικονομική ανάταξη των αδύναμων κρίκων και στην επιτάχυνση της οικονομικής ανάπτυξης.
Από το 2019 έως σήμερα το υπουργείο Υποδομών έχει συμβασιοποιήσει έργα συνολικού ύψους 3,2 δισ. με τη φετινή χρονιά να καθιερώνεται ως έτος-ορόσημο για την υπογραφή νέων συμβάσεων αλλά και για τα έργα των επόμενων ετών.
Το βέβαιο στην παρούσα φάση είναι ότι η κυβέρνηση διασφαλίζει την κάθοδο στον στίβο των εκλογών έχοντας προχωρήσει με βήμα γοργό τις νέες δημόσιες υποδομές, στήνοντας δεκάδες εργοτάξια σε όλη τη χώρα.
Μοναδική παραφωνία στον «βομβαρδισμό» της αγοράς από νέες συμβάσεις αποτελεί η διεθνής ενεργειακή κρίση που επιτείνεται από τον πόλεμο στην Ουκρανία και αναμένεται να οξύνει τα προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα αλλά και να διατηρήσει σε πολύ υψηλά επίπεδα το κόστος, κάτι που προβληματίζει ιδιαίτερα τον κλάδο.
Νικητές και ηττημένοι
Σε αυτή τη φάση της κατασκευαστικής άνοιξης δεν φαίνεται να υπάρχουν νικητές και χαμένοι. Εταιρείες όπως οι ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, ΑΚΤΩΡ, ΑΒΑΞ, Μυτιληναίος και Ιntrakat κατάφεραν να προσθέσουν αναλογικά νέο κατασκευαστικό αντικείμενο στο οπλοστάσιό τους, ενώ περιορισμένης έκτασης ήταν η διανομή της πίτας σε μικρότερες εταιρείες του κλάδου.
Με εξαίρεση το έργο Μπράλος – Αμφισσα ύψους 285 εκατ. ευρώ στο οποίο προσωρινός μειοδότης με μικρή έκπτωση 14% είναι η κοινοπραξία της πρωτοεμφανιζόμενης ιταλικής εταιρείας CMC, της ΤΕΚΑΛ του κ. Παναγιώτη Ψαλτάκου και της Ιντερκάτ του κ. Παπαϊωάννου η κατασκευαστική πίτα κατανεμήθηκε ισομερώς στους μεγάλους ομίλους, κατά κανόνα μέσα από τη συγκρότηση συμμαχιών.
Για παράδειγμα, στην επέκταση της Λ. Κύμης ύψους 434 εκατ. ευρώ (μαζί με τις απαλλοτριώσεις) έχει μειοδοτήσει η κοινοπραξία ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, ΑΚΤΩΡ, Ιntrakat. To ίδιο σχήμα αναδείχτηκε προσωρινός ανάδοχος και στο Χερσόνησος – Νεάπολη (ΒΟΑΚ) ύψους 377 εκατ. ευρώ με χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης, ενώ στο Fly Over προϋπολογισμού 373 εκατ. ευρώ η ένωση των εταιρειών ΑΒΑΞ – Μυτιληναίου και στο Καλαμάτα -Ριζόμυλος – Πύλος – Μεθώνη η συμμαχία Ακτωρ – Ιntrakat.
Ποια έργα βγάζουν ανάδοχο
Με την ολοκλήρωση των διαγωνισμών για την επέκταση της Λεωφόρου Κύμης, την πρώτη από τις επεκτάσεις της Αττικής Οδού, το Αμφισσα – Μπράλος στη Φθιώτιδα, την Παράκαμψη της Χαλκίδας – Ψαχνών και τα δύο τμήματα του γιγαντιαίου έργου για την ανάπτυξη του Βόρειου Οδικού Αξονα Κρήτης (ΒΟΑΚ) (Χερσόνησος – Νεάπολη και Νεάπολη – Αγιος Νικόλαος) κλείνει ο μεγαλύτερος κύκλος των οδικών έργων.
Απομένουν η μεγάλη εργολαβία Κίσσαμος – Χανιά – Χερσόνησος του ΒΟΑΚ ύψους 1,2 δισ. ευρώ που θα κατασκευαστεί με σύμβαση παραχώρησης, η υποθαλάσσια σήραγγα Σαλαμίνας – Περάματος ύψους περίπου 500 εκατ. ευρώ που παραμένει εγκλωβισμένη στις τοπικές αντιδράσεις και τα οδικά έργα της Αττικής. Στο επίκεντρο είναι οι επεκτάσεις της Αττικής Οδού για τις οποίες αναμένεται να παρουσιαστεί ο κυβερνητικός σχεδιασμός μέσα στους επόμενους μήνες, με τις εταιρείες του κλάδου να προεξοφλούν ότι τα νέα έργα θα κατασκευαστούν με ΣΔΙΤ.
Οι παραχωρήσεις και οι συμπράξεις μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ) αποτελούν τους δύο επιπλέον πυλώνες της κυβερνητικής πολιτικής στον τομέα των υποδομών που δίνουν τη σκυτάλη σε μια νέα γενιά έργων που αναμένεται να ξεπεράσουν συνολικά τα 5 δισ. ευρώ έως το 2026. Ηδη σε διάφορα στάδια υλοποίησης είναι 13 έργα συνολικού ύψους 2,6 δισ. ευρώ, το σύνολο των οποίων προβλέπεται να συμβασιοποιηθεί ως το τέλος του έτους.
Ανάμεσα σε αυτά είναι η Ανατολική Εσωτερική Περιφερειακή της Θεσσαλονίκης (Fly Over), για την οποία προσωρινός ανάδοχος έχει ανακηρυχθεί η κοινοπραξία ΑΒΑΞ – Μυτιληναίος συνολικού προϋπολογισμού 373 εκατ. ευρώ, το Καλαμάτα – Ριζόμυλος – Πύλος – Μεθώνη για το οποίο έχει μειοδοτήσει η κοινοπραξία ΑΚΤΩΡ-Ιntrakat, η κατασκευή, συντήρηση και λειτουργία του Βόρειου Οδικού Αξονα στο τμήμα Χερσόνησος – Νεάπολη με προσωρινό ανάδοχο το σχήμα ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ – ΑΚΤΩΡ Παραχωρήσεις – Intrakat κ.ά.
Κύρια χαρακτηριστικό των διαγωνισμών του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών που δίνουν τον τόνο της αναγέννησης του κατασκευαστικού τομέα στην Ελλάδα είναι αναμφίβολα οι χαμηλές εκπτώσεις και η απουσία προσφυγών. Το σκηνικό με τους διαγωνισμούς που «μάτωναν» από τις εκατέρωθεν ενστάσεις και δημιουργούσαν σοβαρές εμπλοκές στην πορεία των έργων έχει αλλάξει, αφού πλέον η πίτα είναι πολύ μεγάλη και μπορούν όλοι να πάρουν τα κομμάτια που τους αναλογούν.
Θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς ότι η ορθολογικότερη διαχείριση των έργων θα ισοδυναμούσε με αυξημένα περιθώρια κέρδους, όμως οι εταιρείες χτυπάνε καμπανάκι.
Αν δεν επιλυθεί οριστικά το θέμα με την αναθεώρηση των τιμολογίων, λόγω της εκτίναξης του κόστους των υλικών, των καυσίμων και της ενέργειας, τα έργα αυτά κινδυνεύουν να παράξουν ζημιές, λένε στελέχη του κλάδου και ζητούν από το υπουργείο να επισπεύσει την ίδρυση της εταιρείας Προδιαγραφών και Τιμολόγησης έργων και μελετών, καθώς οι ενδιάμεσες λύσεις που επέλεξε δεν επιλύουν τις μεγάλες δυσκολίες που ανεβάζουν σε δυσθεώρητα επίπεδα το κόστος.
Ενα δεύτερο χαρακτηριστικό των τελευταίων διαγωνισμών είναι το πλήθος και το μέγεθος των έργων. Πρόκειται για έναν καταιγισμό δημοπρασιών, πρωτοφανή στα χρονικά ακόμη και για τις εταιρείες του κλάδου που υποστηρίζουν ότι δεν φαντάζονταν ότι τα έργα θα προχωρούσαν τόσο γρήγορα.
Ενα τρίτο χαρακτηριστικό είναι ότι από τα έργα αυτά απουσιάζει ο διεθνής ανταγωνισμός, κάτι που αποτυπώνει την προσπάθεια του τεχνικού κόσμου να περιχαρακώσει τη νέα γενιά έργων και να επωφεληθεί κυρίως η εγχώρια αγορά από αυτά ύστερα από μία βαθιά και επίπονη δεκαετή κρίση.
Αντιδράσεις εργολάβων
Το ανέφελο σκηνικό των έργων φαίνεται πάντως ότι θα διαταράξει ο διαγωνισμός για το Μπράλος – Αμφισσα, ο φάκελος του οποίου αξιολογείται από την επιτροπή του διαγωνισμού, η απόφαση της οποίας θα κρίνει και την αντίδραση του ανταγωνισμού.
Στελέχη εταιρειών οι οποίες συμμετέχουν στον διαγωνισμό ετοιμάζουν προσφυγή, καθώς υποστηρίζουν ότι η ιταλική εταιρεία από την οποία δανείστηκαν την τεχνική εμπειρία οι δύο ελληνικές κατασκευαστικές (ΤΕΚΑΛ, ΙΝΤΕΡΤΕΚ) αντιμετωπίζει οικονομικές δυσκολίες (σημ.: επικαλούνται την ένταξή της στο ιταλικό καθεστώς προστασίας από πιστωτές).
Εάν επιβεβαιωθούν οι ισχυρισμοί, τότε το μεγάλο οδικό έργο, που θα επιτρέψει την ταχύτερη μετακίνηση από τη Στερεά Ελλάδα και τη Θεσσαλία απευθείας προς τη Δυτική Ελλάδα συνδέοντας το λιμάνι της Πάτρας με αυτό του Βόλου, θα περάσει στον δεύτερο μειοδότη που είναι η ΑBAΞ, με έκπτωση 10%. Οι ίδιες πηγές αναφέρουν ότι οι Ιταλοί είχαν επιχειρήσει να συμμετάσχουν και προ τριετίας σε διεθνές κονσόρτσιουμ για μεγάλο έργο στο εξωτερικό. Ωστόσο την τελευταία στιγμή υπαναχώρησαν λόγω οικονομικών προβλημάτων.
Πλάι-πλάι με τα μεγάλα οδικά έργα πηγαίνει και το φαραωνικό πρότζεκτ αξίας 4 δισ. ευρώ της ΕΡΓΟΣΕ. Ο νέος χάρτης του σιδηρόδρομου περιλαμβάνει ένα πακέτο έξι διαγωνισμών που προβλέπουν μεγάλα έργα αναβάθμισης και διασύνδεσης του σιδηρόδρομου με τα λιμάνια της χώρας (Αλεξανδρούπολη – Ορμένιο, Θεσσαλονίκη – Τοξότες, Ρίο – νέος λιμένας Πατρών, σύνδεση ΟΛΘ με σιδηροδρομικό δίκτυο και τις συνδέσεις με Λαύριο και Ραφήνα) και δημοπρασίες ύψους 515 εκατ. ευρώ για την ανάταξη του υφιστάμενου δικτύου.
Πρόσφατα η διοίκηση της ΕΡΓΟΣΕ προέβλεψε ότι ο ανταγωνιστικός διάλογος με τους ιδιώτες που θα καθορίσει τις τεχνικές προδιαγραφές των έργων θα έχει ολοκληρωθεί στο πρώτο τρίμηνο του 2023.
Οι νέες εργολαβίες στο Ελληνικό
Το άλλο μεγάλο ανοιχτό μέτωπο έργων από το οποίο προσδοκούν σημαντικά οφέλη οι κατασκευαστικές εταιρείες το επόμενο διάστημα είναι τα έργα του Ελληνικού.
Εως τις 15 Μαρτίου αναμένεται να επιλεγεί ο ανάδοχος για τα πρώτα έργα υποδομής, ύψους 250-300 εκατ. ευρώ, όπως είναι η υπογειοποίηση τμήματος της Λεωφόρου Ποσειδώνος. Θα ακολουθήσει ο ανάδοχος στον πύργο κατοικιών «Marina Tower» που θα αποτελέσει και τον πρώτο ουρανοξύστη της Ελλάδας. Ο σχεδιασμός προβλέπει και νέα έργα τους επόμενους μήνες, όπως οι αθλητικές εγκαταστάσεις ύψους άνω των 100 εκατ. ευρώ που εντάσσονται στη δεύτερη φάση των έργων υποδομής.
Οι συνολικές δαπάνες για τα έργα υπολογίζεται ότι θα αγγίξουν το μισό δισ. ευρώ. Ακολουθούν οι κτιριακές υποδομές για τα ΑμεΑ, ο διαγωνισμός για το εμπορικό κέντρο «Marina Galleria» επιφάνειας 70.000 τ.μ., για το καζίνο, αλλά και ο πύργος μεικτής χρήσης (γραφεία, ξενοδοχείο και κατοικίες) για τον οποίο υπεγράφη πρόσφατα συμφωνία με την Brook Lane Capital.
Οι μονάδες απορριμμάτων
Μεγάλες διαφοροποιήσεις παρουσιάζει ο τομέας των απορριμμάτων και της διαχείρισης υδάτινων πόρων που επίσης έχει στα σκαριά μεγάλα έργα. Οι νέες κατευθύνσεις της Κομισιόν που ενσωματώνονται και στο νέο ΕΣΠΑ κρύβουν σοβαρές αλλαγές στον σχεδιασμό των νέων μονάδων και φαίνεται να προκαλούν νέο κύκλο καθυστερήσεων στην υλοποίηση των υποδομών.
Οι κανόνες αυτοί επιβάλλουν την είσοδο στις μονάδες όλων πλέον των ρευμάτων (μπλε κάδος, προδιαλεγμένο οργανικό, υπόλειμμα σύμμεικτου απορρίμματος), αλλά και τη σταδιακή κατάργηση του CLO (υπόλειμμα πράσινου κάδου, κατάλληλο ως εδαφοβελτιωτικό) παράγοντας καύσιμο υλικό. Οι νέες προδιαγραφές οδηγούν σε νέες συμπληρωματικές συμβάσεις το σύνολο των υφιστάμενων έργων ανεβάζοντας το κόστος.
Αυξημένη κινητικότητα παρατηρείται και στα έργα διαχείρισης υδάτων. Στον τομέα αυτό κυριαρχεί η μονομαχία μεταξύ της ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ και της Ιntrakat απέναντι στο κοινό σχήμα Ακτωρ Παραχωρήσεις, Ηλέκτωρ – Ακτωρ ύψους 291 εκατ. ευρώ για το εξωτερικό υδροδοτικό σύστημα της Αττικής. Ομως ο τομέας αυτός παράγει και άλλα σημαντικά έργα, ένα από τα οποία είναι και το φράγμα Χαμβρία στη Χαλκιδική προϋπολογιζόμενης δαπάνης 106 εκατ. ευρώ.
Τον διαγωνισμό που αναμένεται να προχωρήσει στο επόμενο στάδιο των δεσμευτικών προσφορών έως το καλοκαίρι διεκδικούν τρία σχήματα: ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ – Κωνσταντινίδης, Intrakat – Suez Eau France SAS – ΕΥΑΘ και ΑΚΤΩΡ Παραχωρήσεις.
Πληροφορίες αναφέρουν ότι το τελευταίο διάστημα στελέχη της γαλλικής Suez και ειδικότερα της 100% θυγατρικής Suez Smart Solutions οργώνουν την Αθήνα και αναζητούν συνεργασίες με εξειδικευμένες εταιρείες του κλάδου.
Oι Γάλλοι, οι δραστηριότητες των οποίων δεν εξαγοράστηκαν από τη Veolia και παραμένουν ως ξεχωριστή επιχειρηματική οντότητα υπό τον έλεγχο Γάλλων μετόχων και private equity, εμφανίζονται να συνομιλούν με τη Μεσόγειος για από κοινού διεκδίκηση έργων σε διαγωνισμούς για την ψηφιοποίηση της διαχείρισης νερού. Η Μεσόγειος, η οποία έχει εντατικοποιήσει την παρουσία της στον τομέα αυτό, εξαγόρασε πρόσφατα μια μικρή αλλά πολύ εξειδικευμένη εταιρεία, με στόχο να αναπτύξει τις τεχνολογίες στους τομείς της διαχείρισης νερού και της ενέργειας.
Διαβάστε ακόμη:
«Καυτερές» τιμές: Στα 3.90€ το τυλιχτό σουβλάκι και στα 3€ το καλαμάκι (vid)
Μύκονος: «Χορός» νέων αφίξεων και επιχειρήσεων στο νησί των Ανέμων (pics)