Της Στεφανίας Σούκη
Κι ενώ οι τράπεζες αναζητούν τρόπους προκειμένου να διευθετήσουν τα «κόκκινα» δάνεια των ξενοδόχων, παράλληλα, προς επιβεβαίωση όσων κάνουν λόγο για «τουρισμό δύο ταχυτήτων ανά την Ελλάδα», βλέπουν, στις νέες χρηματοδoτήσεις, τα αιτήματα για νέες επενδύσεις να αυξάνονται. Αιχμή, τα ξενοδοχεία των υψηλότερων κατηγοριών σε τρεις από τους πλέον δημοφιλείς ελληνικούς προορισμούς όπως η Κρήτη, η Ρόδος και η Κέρκυρα.
Τους συγκεκριμένους προορισμούς μάλιστα φαίνεται ότι έχουν βάλει στο στόχαστρο νεοεισερχόμενοι αλλά και παλιότεροι παίκτες της αγοράς, αναζητώντας παραθαλάσσια resorts, την ίδια στιγμή που το πέρασμα της διαχείρισης των 14 περιφερειακών αεροδρομίων στη Fraport φαίνεται να κινητοποιεί νέες δυνάμεις, από το εξωτερικό, στην εγχώρια αγορά.
Τα πλάνα των Γερμανών
Στο πλαίσιο αυτό, σύμφωνα με πληροφορίες, ένα επενδυτικό σχήμα με τη συμμετοχή γερμανικών κεφαλαίων, έχει ξεκινήσει ήδη επαφές στη χώρα μας με το φιλόδοξο στόχο για τη δημιουργία νέων καταλυμάτων σε όλη την Ελλάδα στα πέριξ των 14 αεροδρομίων, τα οποία θα τεθούν υπό τη διαχείριση της Fraport (Ακτίου, Καβάλας, Θεσσαλονίκης, Κέρκυρας, Χανίων, Κεφαλονιάς, Κω, Μυτιλήνης, Μυκόνου, Ρόδου, Σάμου, Σαντορίνης, Σκιάθου, Ζακύνθου). Στο σχήμα συμμετέχουν επενδυτές από τον χρηματοπιστωτικό κλάδο, τον κλάδο ανάπτυξης ακινήτων και tour operators, ενώ επικεφαλής έχει τεθεί ένα από τα πιο γνωστά στελέχη στον κλάδο του τουρισμού στη Γερμανία.
Οι ίδιες πληροφορίες αναφέρουν ότι τα πλάνα των επενδυτών είναι να δημιουργήσουν συνολικά περί τις 26.000 νέες κλίνες ανά την Ελλάδα, οι οποίες θα λειτουργήσουν σταδιακά, ξεκινώντας εντός της επόμενης τριετίας. Στόχος, όπως επισημαίνεται, δεν είναι απαραίτητα η εμπλοκή τους στο «ξεκαθάρισμα» των κόκκινων ξενοδόχων, με το σκεπτικό ότι οι ίδιοι θεωρούν ότι αυτή την στιγμή υπάρχει ανάγκη για νέα, αναβαθμισμένα καταλύματα, σε συνέχεια των προοπτικών που δημιουργούνται με την ανάληψη της διαχείρισης των 14 περιφερειακών αεροδρομίων από το σχήμα της Fraport.
Σημειωτέον ότι η παράδοση των 14 αεροδρομίων έχει ήδη μετατεθεί χρονικά προς τα πίσω λόγω «τεχνικών» ζητημάτων και – με βάση το νέο χρονοδιάγραμμα- υπολογίζεται ότι θα ολοκληρωθεί μέσα στο Μάρτιο, ώστε να ξεκινήσουν στη συνέχεια και οι επενδύσεις για την αναβάθμισή τους, συνολικού ύψους 400 εκατ. ευρώ εντός της περιόδου της πρώτης τετραετίας από την ανάληψη της διαχείρισής τους. Στόχος είναι τα πλάνα του επενδυτικού σχήματος για τη δημιουργία νέων καταλυμάτων να «τρέξουν’» παράλληλα με τις αναβαθμίσεις των αεροδρομίων και υπό τη- βασική- προϋπόθεση της πολιτικής και οικονομικής σταθερότητας.
Οι νέες επενδύσεις
Αυτή την περίοδο, στα επενδυτικά σχήματα που επιδεικνύουν κινητικότητα προς αναζήτηση resorts είναι, κατά τις πληροφορίες, αυτό των ομίλων Κωνσταντακόπουλου – Dogus: Έχοντας τοποθετηθεί «δυνατά» στα ξενοδοχεία πόλης με την εξαγορά του Hilton Aθηνών, η εταιρεία Home Holdings Συμμετοχών Α.Ε., με μετόχους τις ΤΕΜΕΣ Α.Ε. και D-Marine Investments Holding B.V. βρίσκεται σε αναζήτηση παραθαλάσσιων θερέτρων σε δημοφιλείς νησιωτικούς προορισμούς.
Ειδικά, από πλευράς της τουρκικής Dogus, η οποία, ως γνωστόν συμμετέχει και στο νέο μετοχικό σχήμα του Αστέρα Βουλιαγμένης, ο σχεδιασμός της για νέες επενδύσεις στον ελληνικό τουρισμό συνδέεται και με τα προβλήματα στον τουρισμό της Τουρκίας, όπου οι τρομοκρατικές επιθέσεις έχουν καταφέρει καίριο πλήγμα στη ζήτηση από το εξωτερικό.
Στο «μέτωπο» των νέων επενδύσεων που βρίσκονται τώρα στην εκκίνηση, η Κέρκυρα βρίσκεται στον «αφρό» για την προσέλκυση τουριστών υψηλών εισοδημάτων με νέα projects αξίας άνω των 200 εκατ. ευρώ. Στις 20 Ιανουαρίου η Ειδική Υπηρεσία Προώθησης και Αδειοδότησης Τουριστικών Επενδύσεων άναψε «πράσινο» φως για την εκκίνηση των εργασιών στο νέο εγχείρημα της αλυσίδας Ιkos Resorts στο νησί, εγκρίνοντας τη σχετική άδεια δόμησης για το έργο που θα μετατρέψει τα πρώην ξενοδοχεία Corfu Chandris και Dassia Chandris στην περιοχή της Κάτω Κορακιάνας στη θέση Δασσιά της Κέρκυρας, πρώην ιδιοκτησίας του ομίλου Χανδρή, στο 5 αστέρων Ikos Dassia με 410 δωμάτια, σουίτες και bungalows. Οι πρώτες εργασίες θα ξεκινήσουν με καθαιρέσεις και αποξηλώσεις τόσο στο κεντρικό κτίριο όσο και στα bungalows, ενώ στόχος είναι το νέο συγκρότημα να λειτουργήσει το Μάιο του 2018, κάτω από την «ομπρέλα» των Ikos Resorts. Επισημαίνεται εδώ ότι τo Corfu Chandris Hotel & Villas είναι δυναμικότητας 213 δωματίων, 28 bungalows και 36 βιλών, ενώ το Dassia Chandris Hotel & Spa, διαθέτει 251 δωμάτια.
Η συνολική επένδυση, συμπεριλαμβανομένων και των κεφαλαίων που διατέθηκαν για την εξαγορά των δύο μονάδων του ομίλου Χανδρή από την αλυσίδα Ikos (το κοινό σχήμα που έχει δημιουργηθεί με τη συμμετοχή κεφαλαίων των Oaktree Capital Management, Goldman Sachs Asset Management, Hermes GPE κ.τ.λ. και των επιχειρηματίων Σ. και Α. Ανδρεάδη) αντιστοιχεί σε 110 εκατ. ευρώ.
Το Ikos Dassia θα είναι το πρώτο από τα δύο νέα μέλη της αλυσίδας, αφού για το 2019 έχει προγραμματιστεί η λειτουργία του Ikos Kefalos επίσης με 410 δωμάτια στο πρώην Club Med στην Κω.
Dassia Chandris στην περιοχή Δασιά της Κέρκυρας
Επίσης στην Κέρκυρα, με ορίζοντα εντός του επόμενου εννιαμήνου και πάντως εντός του 2017, ευελπιστεί, να ξεκινήσει τις εργασίες για το μικτό τουριστικό project η αμερικανική NCH Capital, στο πολυσυζητημένο ακίνητο του Ερημίτη στην Κασσιόπη. Η εταιρεία, η οποία ανέλαβε την αξιοποίηση της έκτασης, μέσα από το διαγωνισμό του Ταμείου Αξιοποίησης της Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου, που «έτρεξε» το 2012, έχει αυτή την στιγμή ως εκκρεμότητα την έκδοση της οικοδομικής άδειας για το έργο, μετά και τις οριστικές υπογραφές με το ΤΑΙΠΕΔ στα τέλη Δεκεμβρίου. Επιπλέον, έχει να αντιμετωπίσει μία ακόμη προσφυγή στο Συμβούλιο της Επικρατείας- την όγδοη κατά σειρά (!)- από φορείς και κατοίκους της περιοχής, οι οποίοι αντιτίθενται στην επένδυση των 100 και πλέον εκατ. ευρώ για την κατασκευή του project κάτω από την ομπρέλα διεθνούς ξενοδοχειακής αλυσίδας, που θα περιλαμβάνει και κατοικίες.
Στη Ρόδο, όπου οι προκρατήσεις παραπέμπουν σε μεγάλη αύξηση για τη σαιζόν του 2017, σε βαθμό μάλιστα που ορισμένοι από τους μεγάλους ξενοδόχους φαίνεται να επιβραδύνουν τώρα τις πωλήσεις τους, επίσης παρατηρείται μεγάλη κινητικότητα με στόχο τον τουρισμό υψηλότερων εισοδημάτων: Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι ο όμιλος της Eurobank προχωρά τώρα εκ νέου τις διαδικασίες για το πρώην Sofitel Capsis της Ρόδου με δύο από τους επικρατέστερους υποψηφίους, οι οποίοι ωστόσο θα πρέπει να τοποθετήσουν σημαντικά κεφάλαια (σ.σ. σύμφωνα με ορισμένες πληροφορίες άνω των 20 εκατ. ευρώ) μόνο για τις εργασίες ανακαίνισης, εκτός του τιμήματος που θα πρέπει να καταβάλλουν στην ιδιοκτήτρια Eurobank. Οι αιτίες των καθυστερήσεων για την αξιοποίηση της μονάδας που παραμένει κλειστή την τελευταία πενταετία και πλέον, διαθέτει ωστόσο μία δυναμικότητα συνολικά 691 δωματίων, συνδέονται αφενός με τα γνωστά, γενικότερα προβλήματα του εγχώριου επιχειρείν λόγω των καθυστερήσεων στο κλείσιμο της αξιολόγησης, αφετέρου με το ζήτημα της χρηματοδότησης του εγχειρήματος.
Σημαντική κίνηση εισόδου στο τουριστικό real estate, η οποία, όπως λέγεται, θα σηματοδοτήσει την απαρχή για περαιτέρω επενδύσεις στον ελληνικό τουρισμό ήταν και αυτή από πλευράς της London & Regional (ένας από τους τέσσερις διεκδικητές στο διαγωνισμό του ΤΑΙΠΕΔ για την αξιοποίηση των 6.200 στρεμμάτων του Ελληνικού) στο τέλος Δεκεμβρίου: Ο βρετανικός όμιλος, με υπό διαχείριση κεφάλαια αυτή την στιγμή άνω των 9 δισ. στερλινών σε όλο το φάσμα της αγοράς ακινήτων, εντός κι εκτός Μεγάλης Βρετανίας, αποφάσισε το 2014 να μην πάρει το ρίσκο της ελληνικής αγοράς, ωστόσο στο τέλος του 2016, επέστρεψε στη χώρα μας, με τη συμφωνία εξαγοράς του πεντάστερου Amathus Beach Hotel Rhodes, που αναμένεται να ολοκληρωθεί, εκτός απροόπτου, στο αμέσως προσεχές διάστημα. Οι νέοι επενδυτές θα προχωρήσουν και σε ευρύ πρόγραμμα ανακαίνισης, το οποίο με βάση τις εκτιμήσεις των προηγούμενων (Κυπρίων) ιδιοκτητών κυμαίνεται μεταξύ 5-7 εκατ. ευρώ.
Στο νησί πάντως έχει ήδη ξεκινήσει εδώ και λίγες ημέρες η νέα επένδυση του ομίλου Χατζηλαζάρου, για τη νέα 5άστερη μονάδα, προϋπολογισμού 30 εκατ. ευρώ που έχει ήδη λάβει το πράσινο φώς για χρηματοδότηση από τις τράπεζες. Την άδεια δόμησης για το έργο, με ορίζοντα ολοκλήρωσης πριν το «άνοιγμα» της θερινής σεζόν του 2018, ενέκρινε στις αρχές Ιανουαρίου η Ειδική Υπηρεσία Προώθησης και Αδειοδότησης Τουριστικών Επενδύσεων. Η νέα ξενοδοχειακή μονάδα θα κατασκευασθεί στην περιοχή Κιοτάρι της Ρόδου, σε ιδιόκτητο ακίνητο 62 στρεμμάτων, 4,5 χλμ από τον οικισμό της Λίνδου και θα είναι δυναμικότητας 500 κλινών. Το ξενοδοχείο θα αποτελέσει και το έκτο, κατά σειρά, ξενοδοχείο κάτω από την ομπρέλα των «Η Collection Hotels» της ροδίτικης οικογένειας. Ο όμιλος Χατζηλαζάρου, το 2014, ήταν μεταξύ αυτών που είχαν υποβάλει προσφορά στο Ταμείο Αξιοποίησης της Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου για την αξιοποίηση των εκτάσεων στην περιοχή Αφάντου Ρόδου, με πλειοδότες τελικά τον όμιλο Μ. Αγγελιάδη και την Aegean Sun Investments, οι οποίοι ακόμη …περιμένουν να διευθετηθούν, μεταξύ άλλων, τα αρχαιολογικά ζητήματα που προέκυψαν πέρυσι με το υπουργείο Πολιτισμού.
Σε ευρύ πρόγραμμα ανακαίνισης το πεντάστερο «Amathus Beach Hotel Rhodes» από τη βρετανική London & Regional Properties
Επίσης στη Ρόδο και στις επενδύσεις με εξασφαλισμένη χρηματοδότηση που έχουν ήδη ξεκινήσει από το περασμένο φθινόπωρο, είναι αυτή του «διπλού» project συνολικού ύψους 70 εκατ. ευρώ στη Ρόδο για την ανακατασκευή του Colossos Beach Hotel (ύψους 45 εκατ. ευρώ) και τη δημιουργία του ολοκαίνουριου Marvel Luxury Resort & Spa, από τον ξενοδοχειακό όμιλο Κολοσσός Α.Ε., από τους πρώτους ξενοδοχειακούς ομίλους, με ιστορία σχεδόν 60 έτων στο νησί. Η πρώτη φάση των εργασιών για την ανακατασκευή του Colossos Beach, το οποίο θα μετονομαστεί σε Amada Colossos Resort, 5 αστέρων και 699 δωματίων, πρόκειται να ολοκληρωθεί στο τέλος Μαϊου του 2017, ενώ το 2018 θα ολοκληρωθεί η β’ φάση. Στα 25 εκατ. ευρώ τοποθετείται η επένδυση για το επίσης 5άστερο, Marvel Luxury Resort & Spa στην ίδια περιοχή, στην Καλλιθέα της Ρόδου που θα περιλαμβάνει 222 δωμάτια.
Μεγάλη κινητικότητα από παλιούς και νέους παίκτες παρατηρείται και στην Κρήτη, όπου τα πρώτα μηνύματα των προκρατήσεων για το 2017 παραπέμπουν σε χρονιά- ρεκόρ.
Απαντώντας στο ερώτημα αν, λόγω της υψηλής ζήτησης, οι ξενοδόχοι του νησιού αρχίζουν και σταματούν τις πωλήσεις για τη θερινή σεζόν, ο κ. Μιχάλης Βαμιεδάκης, εντεταλμένος σύμβουλος Τουρισμού της Περιφέρειας Κρήτης επισημαίνει ότι «πρόκειται μάλλον για υπερβολές, ιδιαίτερα αν ληφθεί υπόψη το γενικότερο, ρευστό περιβάλλον σε συνδυασμό και με το γεγονός ότι είναι πολύ νωρίς για να εξάγουμε ασφαλή συμπεράσματα ως προς το πώς θα κινηθεί φέτος ο τουρισμός στο νησί. Οι προκρατήσεις για το 2017 κινούνται, όντως, ακόμη υψηλότερα σε σύγκριση με το 2016, όπου οι επιδόσεις στον τουρισμό της Κρήτης ήταν πολύ καλές, με αρκετές τουριστικές αγορές να κινούνται με διψήφια ποσοστά αύξησης».
Ο κ. Βαμιεδάκης στέκεται και στην ανάγκη για νέες επενδύσεις που θα προσθέσουν νέες κλίνες στο νησί, με δεδομένη την υψηλή ζήτηση και τον στόχο για την επιμήκυνση της σεζόν, προσθέτοντας ότι αν εξέλιπαν ή τουλάχιστον βελτιώνονταν ζητήματα που σχετίζονται με την φορολόγηση και τη χρηματοδότηση τα νέα έργα θα ήταν πολύ περισσότερα, δεδομένου ότι υπάρχει ενδιαφέρον από επενδυτές.
Αυτή τη στιγμή πάντως στην Κρήτη, στις μεγάλες επενδύσεις που ”τρέχουν” για την προσέλκυση τουριστών υψηλότερων εισοδηματικών κριτηρίων είναι αυτές των ομίλων Καράτζη για την κατασκευή ξενοδοχειακής μονάδας 260 κλινών, παρακείµενης στο υφιστάµενο ξενοδοχείο της εταιρείας Nana Beach σε έκταση 37 στρεμμάτων στο Δράπανο Χερσονήσου, ανατολικά του Ηρακλείου, καθώς επίσης και του ομίλου Καλουτσάκη, ο οποίος μέσω των Hersonissos Group Hotels λειτουργεί 7 ξενοδοχεία στην περιοχή της Χερσονήσου Κρήτης.
Το νησί περιλαμβάνεται και στις αγορές –στόχους στον τομέα των resorts για τη Marriott, η οποία φέρεται να έχει έλθει πιο κοντά για συνεργασία με μία από τις παλιές επιχειρηματικές οικογένειες του νησιού. Σημειωτέον ότι στο νησί ήδη ο όμιλος συνεργάζεται μέσω του brand «The Autograph Collection» με τη Ledra Hotels and Villas της οικογένειας του καρδιοχειρουργού Π. Σπανού, με δύο μονάδες, το Domes of Elounda στην Ελούντα Λασιθίου και το επίσης 5άστερο Domes Noruz, αυτή τη φορά στα Χανιά.