Μόνο το 25% των εγκαταστάσεων αιολικής και ηλιακής ενέργειας στην Ελλάδα διαθέτουν εξαρτήματα και πρώτες ύλες που παρήγαγε η ελληνική βιομηχανία, αφού το υπόλοιπο 75% στηρίζεται στις εισαγωγές υλικών.
Την ώρα που η χώρα μας διαθέτει επιχειρήσεις που επάξια συναγωνίζονται διεθνή μεγαθήρια και αποτελούν το «καλό παράδειγμα» όπως η «Sunlight» του ομίλου Γερμανού και η «Σωληνουργεία Κορίνθου» του ομίλου Βιοχάλκο, το ζήτημα της ανάπτυξης εγχώριας βιομηχανίας προϊόντων αποτελεί την αθέατη όψη της πολυσυζητημένης ενεργειακής μετάβασης.
Ο προβληματισμός ενισχύεται και από το γεγονός ότι έως το 2030, οι προγραμματισμένες επενδύσεις της χώρας για το πρασίνισμα του ενεργειακού μείγματος που χρηματοδοτείται και από πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, υπολογίζονται περίπου στα 14 δισεκατομμύρια ευρώ. Θα περίμενε κανείς ότι αυτή η θετική επενδυτική συγκυρία θα αποτελούσε κίνητρο και μια χρυσή ευκαιρία για να τονωθεί η ελληνική βιομηχανία παραγωγής ενεργειακών προϊόντων και η εξειδικευμένη απασχόληση.
Αντίθετα, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του Ινστιτούτου Ενέργειας Νοτιοανατολικής Ευρώπης, με εξαίρεση τις προβλεπόμενες επενδύσεις σε δίκτυα, έξυπνους μετρητές και τις ηλεκτρικές διασυνδέσεις που συνδέονται με εταιρείες του ευρύτερου δημόσιου τομέα, δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη για στήριξη της ελληνικής βιομηχανίας παραγωγής προϊόντων και συστημάτων ΑΠΕ αλλά ούτε έχει προβλεφθεί κάποιο στρατηγικό σχέδιο αντίστοιχων ιδιωτικών επενδύσεων.
Η ανάπτυξη εγχώριας βιομηχανίας ενεργειακών προϊόντων, είναι κάτι που θεωρείται επιβεβλημένο όχι μόνο λόγω του επενδυτικού κύματος των επόμενων ετών, των θέσεων απασχόλησης και των νέων τεχνικών δεξιοτήτων που θα δημιουργούσε αλλά και λόγω της ραγδαίας αύξησης του κόστους των εισαγόμενων πρώτων υλών.
Φέτος, περισσότερο από κάθε άλλη χρονιά παρατηρούνται μεγάλες ανατιμήσεις στα ναύλα μεταφορών containers καθώς και άνοδος των τιμών πρώτων υλών (π.χ. πυριτίου), με αποτέλεσμα οι τιμές των φωτοβολταϊκών πάνελ να είναι πολύ υψηλές. Ενδεικτικά, οι τιμές του πυριτίου τον Ιούλιο 2021 αυξήθηκαν κατά 300% σε σχέση με τον Ιούλιο 2020, ενώ τα ναύλα μεταφοράς containers αυξήθηκαν κατά 350% από τον Απρίλιο του 2020.
Το έλλειμμα σχεδιασμού
Η έκθεση διαπιστώνει μια «ανακολουθία μεταξύ των υψηλών στόχων για την διείσδυση των ΑΠΕ στο ενεργειακό ισοζύγιο και της προοπτικής των παραγωγικών δραστηριοτήτων αφού εκτός από την εγχώρια παραγωγή ηλιακών θερμικών συστημάτων όλα τα άλλα εξαρτήματα εισάγονται και μάλιστα με υψηλό κόστος». Σήμερα, η εγχώρια παραγωγή περιορίζεται στις μεταλλικές κατασκευές, τα υποστυλώματα και τις καλωδιώσεις σε ότι αφορά τα φωτοβολταικά συστήματα και αντίστοιχα στις θεμελιώσεις στα αιολικά πάρκα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα η εγχώρια προστιθέμενη αξία σε ότι αφορά το εργατικό κόστος και τις υποδομές να μην ξεπερνά το 10% έως 15% του συνολικού κόστους του έργου.
Σύμφωνα με ανάλυση του ΙΕΝΕ, τo 2020 οι ΑΠΕ κάλυπταν το 20% της ακαθάριστης τελικής κατανάλωσης ενέργειας και το 28% της ηλεκτροπαραγωγής. Μέσα στα επόμενα χρόνια τα μερίδια αυτά θα αυξηθούν σημαντικά αφού σύμφωνα με το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) μέχρι το 2030, οι ΑΠΕ θα πρέπει να καλύπτουν το 35% της κατανάλωσης ενέργειας και άνω του 60% της ηλεκτροπαραγωγής. Ο στόχος για μεγαλύτερη μείωση των εκπομπών του θερμοκηπίου στο 55% μέχρι το 2030, αυξάνει και τη διείσδυση των ΑΠΕ στο ενεργειακό σύστημα που θα πρέπει να αναθεωρηθεί προς τα πάνω, φτάνοντας τα 15 GW μέχρι το 2030, καθιστώντας τις ΑΠΕ κεντρικό πυλώνα του ενεργειακού συστήματος.
Το Ινστιτούτο επισημαίνει ότι εάν το κυβερνητικό σχέδιο, αποκτούσε μια εθνική στρατηγική ενίσχυσης της βιομηχανίας, σε βάθος δεκαετίας, θα μπορούσαν να απορροφηθούν από τοπικές επιχειρήσεις περίπου 4 δισεκατομμύρια που αντιστοιχούν σε επενδύσεις 400 εκατ. ευρώ σε ετήσια βάση. Οι συγγραφείς της έκθεσης φωτίζουν και μια άλλη πλευρά του φιλόδοξου σχεδίου για την μετάβαση στην οικονομία του μηδενικού άνθρακα. Όπως επισημαίνουν δίχως εγχώρια παραγωγή η αναπτυξιακή προοπτική των ΑΠΕ στην ελληνική οικονομία χάνει την δυναμική της και κινδυνεύει να μετατραπεί σε μια ουτοπία ειδικά στον τομέα της αύξησης των θέσεων εργασίας έως 200.000 τα επόμενα χρόνια. Το επιχείρημα αυτό διανθίζεται από την άποψη της τελευταίας έκθεσης της Διεθνούς Υπηρεσίας Ενέργειας (ΙΕΑ), σύμφωνα με την οποία η μετάβαση στην καθαρή ενέργεια δεν θα γίνει τα επόμενα χρόνια αν οι χώρες δεν οργανώσουν και δεν συντονίσουν ερευνητικές ομάδες σε στενή συνεργασία με τη βιομηχανία προκειμένου να παραχθούν νέες τεχνολογίες καθαρών μορφών ενέργειας.
Σύμφωνα με στοιχεία που επικαλείται η έκθεση για το 2020, επισημαίνεται ότι ο τομέας της παραγωγής εξαρτημάτων υπερτερεί στη δημιουργία θέσεων εργασίας σε σχέση με τις άμεσες θέσεις που δημιουργούνται κατά τη φάση της λειτουργίας και συντήρησης του έργου. Ενδεικτικά αναφέρεται η τεχνολογία των αιολικών στα οποία οι θέσεις εργασίας που δημιουργούνται κατά την παραγωγή εξαρτημάτων είναι 46,5 φορές περισσότερες από τις αντίστοιχες στη φάση λειτουργίας και συντήρησης και στα Φ/Σ 5,9 θέσεις ανά MW έναντι 0,3. Αυτό οδηγεί στο συμπέρασμα ότι οι επενδύσεις σε έργα Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας παράγουν ενέργεια, αλλά δεν δημιουργούν θέσεις εργασίας, ενώ επιδοτούν τα εισαγόμενα ενεργειακά εξαρτήματα.
Η εικόνα της εγχώριας βιομηχανίας
Η έκθεση του Ινστιτούτου Ενέργειας Νοτιοανατολικής Ευρώπης, παρουσιάζει κάποια πολύ ενδιαφέροντα παραδείγματα εγχώριας παραγωγής προϊόντων ΑΠΕ. Η ελληνική βιομηχανία παραγωγής ηλιοθερμικών συστημάτων, είναι ένα αντιπροσωπευτικό παράδειγμα καθώς είναι από τις πλέον ανταγωνιστικές αγορές στην Ευρώπη με σημαντική εξαγωγική δραστηριότητα πάνω από το 60% της παραγωγής της σε όλο τον κόσμο. Είναι η δεύτερη μεγαλύτερη αγορά στην ΕΕ μετά τη Γερμανία, αφού κατέχει το 15,3% της ευρωπαϊκής ηλιακής θερμικής αγοράς ως προς τη νέα εγκατεστημένη ισχύ το 2019.
Στον τομέα των μετρητικών συστημάτων η Metron Energy Applications εξελίσσεται ραγδαία σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, συμμετέχοντας σε έργα σε περισσότερες από 45 χώρες παγκοσμίως. Επίσης, η ελληνική θυγατρική της Landis+Gyr που εδρεύει στην Κόρινθο, παράγει προηγμένης τεχνολογίας βιομηχανικούς και οικιακούς μετρητές ενέργειας, οι οποίοι διατίθενται σε σχεδόν 80 χώρες και στην γκάμα των προϊόντων της περιλαμβάνει «έξυπνους» μετρητές και συναφή προϊόντα διαχείρισης ενέργειας.
Ένα άλλο ισχυρό παράδειγμα παραγωγικής επένδυσης είναι ο τομέας των ελληνικών καλωδίων με πρωτοπόρο εταιρεία τα Ελληνικά Καλώδια του ομίλου Cenergy. Η εταιρεία αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες μονάδες παραγωγής καλωδίων στην Ευρώπη.
Εμφανίζει ισχυρό εξαγωγικό προσανατολισμό σε 50 χώρες και δίνει έμφαση στην ανάπτυξη προϊόντων όπως υποβρύχια καλώδια και καλώδια υψηλής και υπερυψηλής τάσης για υπεράκτια αιολικά πάρκα, καλώδια ισχύος για χερσαία αιολικά πάρκα και έργα ηλιακής ενέργειας. Δυναμικό παρόν στην αγορά δίνουν και η Σωληνουργεία Κορίνθου από τους σημαντικότερους παραγωγούς χαλυβδοσωλήνων διεθνώς για τη μεταφορά υγρών και αερίων καυσίμων (πετρέλαιο και φυσικό αέριο) και ένας σημαντικός προμηθευτής του κλάδου κατασκευών. Επίσης η εταιρεία SUNLIGHT είναι μία από τις πιο πρωτοπόρες εταιρείες στην παγκόσμια παραγωγή βιομηχανικών μπαταριών και συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας, με εξαγωγές σε 100 χώρες και υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις κι εργοστάσια σε Ελλάδα, Ιταλία και ΗΠΑ που εστιάζει τις επενδύσεις της στην Έρευνα και Ανάπτυξη (R&D).
Διαβάστε ακόμα:
Ήρθε η ώρα της εφορίας για τα αναδρομικά του 2019
Δώρο Χριστουγέννων 2021: Πότε πληρώνεται – Πόσα χρήματα θα πάρετε