Βαθιές ρωγμές στο κατασκευαστικό κόστος των έργων προκαλούν οι ανατιμήσεις των υλικών κατασκευών, οδηγώντας στον εκτροχιασμό τους προϋπολογισμούς δεκάδων εργολαβιών και στην αδυναμία των επιχειρήσεων του κλάδου να ανταποκριθούν στην εκτέλεσή τους.
Μόνο το κόστος της ασφάλτου, που αποτελεί την πρώτη ύλη για τα οδικά έργα, από 300 δολάρια ο τόνος εκτοξεύτηκε το τελευταίο διάστημα στα 670 δολάρια!
Ανοδο της τάξης του 25%-30% εμφανίζουν το τελευταίο εξάμηνο και τα εργατικά, ενώ φωτιά στα έργα βάζουν οι μεγάλες ανατιμήσεις στα καύσιμα, καθώς το πετρέλαιο από 1 ευρώ διπλασιάστηκε στα 2 ευρώ και η τιμή της βενζίνης από 1,6 ευρώ το λίτρο ξεπέρασε τα 2 ευρώ.
Οι κατασκευές πολιορκούνται την τελευταία διετία από την υγειονομική και ενεργειακή κρίση που οδήγησε στη ραγδαία αύξηση των υλικών κατασκευών και των καυσίμων. Το ξέσπασμα όμως της ουκρανικής κρίσης έδωσε τη χαριστική βολή κυρίως στις μικρομεσαίες εταιρείες, που δηλώνουν αδυναμία συνέχισης των έργων και πλέον κινδυνεύει η επιβίωσή τους.
Σε αυτό το συμπέρασμα συνηγορούν οι μεγάλες ανατιμήσεις στον χάλυβα (από 500 δολάρια ο τόνος σήμερα φτάνει τα 1.010 δολ.), στο αλουμίνιο (από 1.200 δολάρια ο μετρικός τόνος έχει ξεπεράσει τα 4.000 δολάρια), στον χαλκό (από 3.000 δολάρια ανά τόνο στα 10.400 δολάρια), αυξήσεις κατά 30% στο τσιμέντο και 200% στα καλώδια, έως 3 φορές πάνω στα μονωτικά υλικά αλλά και οι πολύμηνες καθυστερήσεις στην παράδοση των υλικών.
Για παράδειγμα, στο μετρό Θεσσαλονίκης η παραγγελία ηλεκτρομηχανολογικού υλικού από τη Siemens έπρεπε να είχε παραδοθεί πριν από 3 μήνες στην κοινοπραξία του έργου. Η τελευταία ενημέρωση αναφέρει ότι το υλικό αυτό θα παραδοθεί σε τρεις μήνες από σήμερα.
Καθυστερήσεις άνω των έξι μηνών καταγράφονται και στα καλώδια, παρότι οι παραγγελίες αφορούν προμήθεια από ελληνική βιομηχανία (Ελληνικά Καλώδια).
Οπως αναφέρει σε πρόσφατη επιστολή της προς τα συναρμόδια υπουργεία η Πανελλήνια Ενωση Διπλωματούχων Μηχανικών Εργοληπτών Δημοσίων Εργων (ΠΕΔΜΕΔΕ), μια εργοληπτική οργάνωση, οι συνθήκες εκτέλεσης που βιώνουν οι κατασκευές «υπάγονται πλέον σε καθεστώς ανωτέρας βίας, καθώς ήταν αδύνατον να προβλεφθούν τα γεγονότα αυτά κατά τη σύνταξη και υποβολή οικονομικών προσφορών».
Οι μεταβολές στις τιμές των υλικών καθιστούν άκρως προβληματική έως αδύνατη τη συνέχιση των εκτελούμενων έργων και επιφέρουν, όπως αναφέρουν, αδυναμία κατάρτισης συμβάσεων για νέες προσφορές καθώς και αποφυγή υποβολής ανταγωνιστικών προσφορών στους επικείμενους διαγωνισμούς έργων.
Το πρόβλημα εντοπίζεται κυρίως σε έργα που προκηρύχθηκαν από δήμους και περιφέρειες και τα οποία αναλήφθηκαν με μεγάλες εκπτώσεις 45% και σήμερα βρίσκονται στη μέγγενη της κρίσης, θέτοντας ζητήματα επιβίωσης του κλάδου.
Οι μεγάλες εταιρείες
Σε συνθήκες αναβρασμού, πάντως, βρίσκονται και οι μεγάλες εταιρείες, καθώς οι ανατιμήσεις δυσχεραίνουν τις συνθήκες υλοποίησης των έργων και ψαλιδίζουν τα περιθώρια κέρδους σε μια περίοδο μεγάλης ανάπτυξης του κλάδου.
Παρότι δέχονται και τις μικρότερες πιέσεις, τουλάχιστον για τα νέας γενιάς έργα, τα οποία θα αναλάβουν με πολύ χαμηλές εκπτώσεις, οι κατασκευαστικές εταιρείες της 7ης τάξης ζητούν από την κυβέρνηση τη λήψη έκτακτων μέτρων.
Στέλεχος μεγάλου κατασκευαστικού ομίλου αναφέρει ότι το Πάτρα – Πύργος, την έναρξη των εργασιών του οποίου κήρυξε τις προηγούμενες μέρες και επίσημα ο πρωθυπουργός, αποτελεί ένα έργο που οι τεχνικές εταιρείες (ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, ΑΚΤΩΡ, ΑΒΑΞ) θα κατασκευάσουν επί ζημία αρκετών εκατομμυρίων, καθώς θα υλοποιηθεί με τιμές υλικών κατασκευών της προηγούμενης τριετίας! Το ίδιο, όπως υποστηρίζουν, ισχύει και για άλλα έργα που έχουν ήδη ξεκινήσει αλλά και όσα αυτό το διάστημα συμβασιοποιούνται και αναμένεται να ξεκινήσουν άμεσα, αν ο πόλεμος δεν σταματήσει για να ομαλοποιηθεί η αγορά.
Παράγοντες του κλάδου κρούουν το καμπανάκι, θεωρώντας μονόδρομο την άμεση αναθεώρηση των προϋπολογισμών για να αντιμετωπιστούν τα απόνερα της κρίσης. «Δεν μπορούμε να δεχτούμε κάποιους μήνες παράτασης των συμβάσεων όπως προτείνει το υπουργείο όταν οι αυξήσεις κατά μέσον όρο στα έργα είναι 25%», αναφέρουν και επισημαίνουν ότι για να μην καταστραφεί ο κλάδος απαιτούνται μέτρα-μπαζούκας.
Στην μηχανή του «κιμά» της ρωσικής πολιορκίας και των ανατιμήσεων πολτοποιείται και το νέο «Εξοικονομώ», ένα μεγάλο πρόγραμμα ενεργειακής αναβάθμισης κατοικιών, το οποίο σύμφωνα με τους μηχανικούς κινδυνεύει να παγώσει προτού ακόμη αρχίσει, λόγω της ραγδαίας αύξησης τιμών σε υλικά και εργασία.
Τι λέει το υπουργείο
Για να αντιμετωπιστούν οι ανατιμήσεις στα υλικά κατασκευών, ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών Κώστας Καραμανλής είχε από τα τέλη του 2021 προχωρήσει σε ρύθμιση καθορισμού συντελεστών αναθεώρησης για περίπου 500 εργασίες στα δημόσια έργα αλλά και σε συγκεκριμένα υλικά που είχαν παρουσιάσει μεγάλες αυξήσεις (χάλυβας, αλουμίνιο, χαλκός, άσφαλτος, ξυλεία, PVC, πολυαιθυλένιο). Η αναθεώρηση αφορούσε τα τρία πρώτα τρίμηνα του 2021, αλλά δεν κάλυπτε τις αυξήσεις του επόμενου διαστήματος μέχρι και σήμερα.
Σχετικά με τις πιέσεις που ασκεί ο εργοληπτικός κλάδος στην κυβέρνηση, αρμόδιες πηγές αποκλείουν την αναθεώρηση στο κόστος των έργων, υποστηρίζοντας ότι δεν θα μπορούσε να γίνει μεσούσης της κρίσης και με τιμές που ανεβοκατεβαίνουν. Τονίζουν επίσης ότι δεν αποτελεί μέτρο που θα μπορούσε να υπερπηδήσει τα εμπόδια των ευρωπαϊκών Αρχών, ειδικά υπό τις παρούσες συνθήκες, όπου υπάρχει πλήθος ανοικτών θεμάτων σε σχέση με το ενεργειακό κόστος και τα εργαλεία απεξάρτησης από το ρωσικό αέριο. Aρα η όποια λύση δοθεί θα έχει περιορισμένο δημοσιονομικό αποτύπωμα, κάτι άλλωστε που άφησε να εννοηθεί τις προηγούμενες ημέρες με δηλώσεις του και ο υφυπουργός Υποδομών και Μεταφορών Γιώργος Καραγιάννης.
Τι ζητούν οι εργολάβοι
Τι ζητούν όμως οι κατασκευαστικές εταιρείες και σε ποια σημεία επικεντρώνονται οι διαβουλεύσεις με το υπουργείο;
Οι εταιρείες ζητούν, μεταξύ άλλων, να επικαιροποιηθούν το συντομότερο όλοι οι προϋπολογισμοί των προς δημοπράτηση δημοσίων έργων, των έργων παραχώρησης αλλά και των ΣΔΙΤ. Προτείνουν επίσης να ληφθούν τα αναγκαία μέτρα για τη δυνατότητα παράτασης ή και προσωρινής αναστολής συμβατικών υποχρεώσεων σε όσα έργα αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα.
Για τους λόγους αυτούς οι εργοληπτικές οργανώσεις, όπως είναι ο ΣΤΕΑΤ, κρίνουν επιβεβλημένη και την επανεξέταση της κατανομής των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης, με το επιχείρημα ότι οι συνθήκες διαμορφώνουν άλλα δεδομένα και δημιουργούν νέες απαιτήσεις και ανάγκες.
Ζητούν επίσης να κατοχυρωθεί νομοθετικά για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα μηχανισμός παραγωγής συντελεστών αναθεώρησης, από επικαιροποιημένο σύστημα αναλύσεων κόστους εργασιών περίπου 400 άρθρων τιμολογίων, με έμφαση σε εργασίες που επηρεάζονται από τις αυξήσεις υλικών καθώς και σε αναλύσεις τιμών εργασιών που δεν συμπεριελήφθησαν στην προηγούμενη υπουργική απόφαση.
Στόχος είναι οι αναλύσεις αυτές να δώσουν τη δυνατότητα σε σύντομο χρονικό διάστημα να είναι επιτρεπτή η αναθεώρηση της αξίας των εκτελούμενων εργασιών σε μηνιαία βάση, κατά τρόπο που να αντικατοπτρίζει την πραγματική εικόνα της αγοράς, η οποία σήμερα χαρακτηρίζεται από μεγάλες διακυμάνσεις.
Διαβάστε επίσης:
Με «ρεύμα» από τη ΔΕΗ το Χρηματιστήριο Αθηνών – Στο υψηλό ημέρας με κέρδη άνω του 1%
MSC Cruises: Για πρώτη φορά home port από το λιμάνι του Πειραιά με το MSC Lirica (pics)