Στις πρωτοβουλίες που πρέπει να αναληφθούν ώστε να μην υπάρξει νέα φούσκα των ακινήτων, στις κατηγορίες ακινήτων που μπορούν να αποτελέσουν την ατμομηχανή της νέας εποχής στην αγορά ακινήτων, αλλά και στα προβλήματα που εξακολουθεί να προκαλεί η γραφειοκρατία αναφέρθηκαν στελέχη της αγοράς ακινήτων από τον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα που συμμετείχαν στο 22ου Συνεδρίου Prodexpo.
Αρχικά, στο Executive Leaders’ Breakfast, που προηγήθηκε της έναρξης του 22ου συνεδρίου Prodexpo συνεδρίου, υψηλόβαθμοι παράγοντες της αγοράς ανέλυσαν τις τάσεις στην αγορά ακινήτων, τις κατηγορίες που προσελκύουν, το μεγαλύτερο ενδιαφέρον και τις αλλαγές που απαιτούνται στο θεσμικό πλαίσιο για να βελτιωθεί το επενδυτικό περιβάλλον, ενώ αναφέρθηκαν και το ζήτημα αποφυγής μιας νέας φούσκας.
Συγκεκριμένα, ο Δημήτρης Ανδρίτσος, Διευθύνων Σύμβουλος της Cerved Property Services, υπογράμμισε ότι έχει μπει πάτος στο βαρέλι και πλέον η αγορά ακολουθεί ανοδική πορεία. Στάθηκε ιδιαίτερα στην ανάγκη να ανοίξουν οι τράπεζες την κάνουλα του δανεισμού προς τις επιχειρήσεις, καθώς, όπως είπε, αυτή τη στιγμή μόνο το 17% των επιχειρήσεων έχει πρόσβαση σε τραπεζικό δανεισμό.
Ο Φώτης Γιόφτσιος, Διευθύνων Σύμβουλος της Ten Brinke Hellas σημείωσε ότι πάντα υπήρχαν και θα υπάρχουν φούσκες, αλλά το ζητούμενο είναι να αξιοποιηθούν όλα τα εργαλεία για να ελεγχθεί η αγορά, με προσεκτική ανάγνωση των δεδομένων. Συμφώνησε ότι φτάσαμε στον πάτο και κινούμαστε πλέον ανοδικά, υπάρχει όμως πολύς δρόμος για να διανύσουμε.
Από την πλευρά του, ο Στέφανος Βλαστός, Διευθύνων Σύμβουλος, Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου (ΕΤΑΔ) χαρακτήρισε επιτακτική την ανάγκη να μειωθεί η γραφειοκρατία και η πολυνομία, χαρακτηρίζοντας ως μεγάλο ασθενή τη δικαιοσύνη. Έφερε μάλιστα ως παράδειγμα την υπόθεση ενός τουριστικού περιπτέρου, από το οποίο η ΕΤΑΔ προσπαθούσε επί 20 χρόνια να διώξει έναν απαράδεκτο μισθωτή. Προσέθεσε ότι παρατηρείται μεγάλο επενδυτικό ενδιαφέρον για τις μαρίνες.
Ο Μάξιμος Καλατζής, Vice President & CFO, Makt εξέφρασε τον προβληματισμό του για όσα συμβαίνουν στην Κίνα και το πόσο αυτό θα επηρεάσει την ελληνική αγορά. Αναφέρθηκε επίσης στην ανάγκη να υπάρξει διασπορά του ρίσκου μεταξύ όλων των εμπλεκομένων.
Ο Παναγιώτης Μερεκούλιας, Διευθύνων Σύμβουλος της VALUES, επισήμανε ότι θα πρέπει οι παράγοντες της αγοράς να περιορίσουν την υπερβολή και να κατευθύνουν τον κόσμο προς τις σωστές επιλογές. Στάθηκε στην ανάγκη να υπάρξουν τεκμηριωμένες μελέτες και πιστοποιήσεις για να θωρακιστεί ο κλάδος από τον κίνδυνο νέας φούσκας.
Για την επίδραση της πανδημίας στους ευέλικτους χώρους εργασίας έκανε λόγο ο Χρήστος Μισαηλίδης, Διευθύνων Σύμβουλος, IWG, ο οποίος υποστήριξε ότι υπάρχει παγκοσμίως η τάση των μεγάλων πολυεθνικών εταιριών προς μείωση κόστους γραφειακών αναγκών, διάθεση ευελιξίας και αναζήτηση της καλύτερης ισορροπίας ανάμεσα στην τηλεργασία από το σπίτι και στους ευέλικτους χώρους, προκειμένου να μην επηρεάζεται η παραγωγικότητα της κάθε εταιρίας. Χαρακτήρισε επίσης αναγκαία την αναβάθμιση των κτιρίων που στεγάζουν γραφεία.
O Γεώργιος Κορμάς, Αν. Γεν. Δ/ντής, Επικ. Group Real Estate Ομίλου Τράπεζας Πειραιώς & CEO ΠΕΙΡΑΙΩΣ Real Estate, υποστήριξε ότι οι τράπεζες διδάχθηκαν από τα λάθη του παρελθόντος και δεν πρόκειται να τα επαναλάβουν. Τόνισε ότι υπάρχουν δύο πυλώνες ανάπτυξης, το digital και το green deal, προς τους οποίους θα κατευθυνθούν κατά βάση οι τραπεζικές χρηματοδοτήσεις.
Ο Γιάννης Ορφανός, Διευθύνων Εταίρος της Arbitrage RE, αναφέρθηκε στο πρόβλημα της ζήτησης για σύγχρονους γραφειακούς χώρους, εξηγώντας ότι δεν υπάρχουν ενοικιαστές και θα πρέπει να προσελκύσουμε μεγάλες επιχειρήσεις από το εξωτερικό. Στάθηκε, δε, στα προβλήματα που δημιουργούν σε επενδύσεις οι δασικοί χάρτες.
Νάρκη οι αυξήσεις στα υλικά κατασκευής
Ιδιαίτερη προσοχή δόθηκε στα λεγόμενα του Πάνου Παναγιωτίδη, Γενικού Διευθυντή Λειτουργικών Δραστηριοτήτων της DIMAND SA, ο οποίος αναφορικά με το κομμάτι της επένδυσης σε ακίνητα, χαρακτήρισε πρωταθλητή της επόμενης μέρας τον κλάδο της κατοικίας. Παράλληλα, έκρουσε και τον κώδωνα του κινδύνου για την έκρηξη των υλικών κατασκευής (άνω του 35%), εκτιμώντας ότι πολλά έργα που βρίσκονται σε εξέλιξη μπορεί να σταματήσουν, ενώ άλλα ενδέχεται να μην ξεκινήσουν καν. «Πρόκειται για ωρολογιακή βόμβα για την αγορά ακινήτων» είπε χαρακτηριστικά.
Από την πλευρά του ο Γιάννης Παρασκευόπουλος, Γενικός Διευθυντής, Danos – BNP Paribas Real Estate σημείωσε ότι η αγορά χρειάζεται μεγάλα project που μπορούν να προσελκύσουν ξένο επενδυτικό ενδιαφέρον. Προσέθεσε ότι ο κλάδος της κατοικίας αποτελεί το επόμενο μεγάλο στοίχημα της ελληνικής κτηματαγοράς.
Η μοναδική κυρία του πάνελ, η Δίκα Αγαπητίδου, Γενική Διευθύντρια της Αθηναϊκή Οικονομική – JLL, ανέδειξε τα προβλήματα που ταλανίζουν την αγορά, κάνοντας λόγο για τρεις πυλώνες. Τη διαφάνεια, από την οποία όμως είπε πάσχει το real estate, την έλλειψη φορολογικής σταθερότητας και τη γραφειοκρατία. Ειδικά για το τελευταίο υπογράμμισε πως αρκετές υπηρεσίες, όπως το Κτηματολόγιο και οι δήμοι, βρίσκονται σε φάση εξέλιξης και μπορεί να καθυστερήσουν μία συναλλαγή ακόμα και 6 μήνες. Τόνισε με νόημα ότι ως έναν βαθμό έχει ψηφιοποιηθεί η υπάρχουσα γραφειοκρατία. Ακόμη, ο Τάσος Καζίνος, Διευθύνων Σύμβουλος της Trastor ΑΕΕΑΠ είπε πως μεγάλα funds βλέπουν την Ελλάδα ως επενδυτικό προορισμό και πρότεινε αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο που διέπει τις ΑΕΕΑΠ.
Τέλος, η Σοφία Γρηγοριάδου, Managing Partner CPA Law, ανεξάρτητη Ελληνική δικηγορική εταιρεία, μέλος του διεθνούς νομικού και φορολογικού δικτύου της KPMG, ανέφερε σε τοποθέτηση της, ότι το κρίσιμο στοίχημα σήμερα είναι η υλοποίηση και εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων στην πράξη, η σταθερότητα. Χαρακτήρισε αναγκαία την ολοκλήρωση σημαντικών μεταρρυθμίσεων, όπως το κτηματολόγιο και οι δασικοί χάρτες, η επιτάχυνση της αδειοδότησης γενικά όχι μόνο για τις μεγάλες στρατηγικές επενδύσεις, η άρση της ανασφάλειας ως προς την επιβολή ΦΠΑ στα ακίνητα και η ηλεκτρονική ταυτότητα ακινήτου. Προσέθεσε ότι χρειάζεται να δημιουργηθεί ένα πλαίσιο διαφάνειας και απλοποίησης των διαδικασιών το οποίο θα προσδώσει αξιοπιστία και σταθερότητα.
Ποιες ευκαιρίες υπάρχουν
Ακόμη στο πάνελ «Επενδυτικό ενδιαφέρον: Ευκαιρίες επέκτασης στην ελληνική κτηματαγορά», ο Γιώργος Κορμάς, Αναπληρωτής Γενικός Δ/ντής, Επικεφαλής Group Real Estate της Τράπεζας Πειραιώς & CEO της Πειραιώς Real Estate,τόνισε ότι πλέον όλη η ατμόσφαιρα στην κτηματαγορά έχει αλλάξει και υπάρχουν πολλές επενδυτικές ευκαιρίες. Σύμφωνα με τον ίδιο, η Ελλάδα είναι στο ραντάρ ξένων επενδυτών που δεν είχαν πλησιάσει κατά την διάρκεια της προηγούμενης, δεκαετούς κρίσης, ενώ πρόσθεσε ότι για τα επόμενα τέσσερα, πέντε χρόνια θα δούμε άνοδο σε όλους τους κλάδους της κτηματαγοράς.
Αυτό, κατά τον κ. Κορμά συνδέεται και με την παράλληλη ανάπτυξη κλάδων της οικονομίας όπως οι δομές R&D, τα εκπαιδευτικά κέντρα, τα data center, τα τουριστικά ακίνητα κλπ. Το στέλεχος της Πειραιώς, μάλιστα, μίλησε για πολλά ενδιαφέροντα κατασκευαστικά έργα που, ήδη, «τρέχουν» σε όλες τις κατηγορίες ακινήτων αυτή την στιγμή στην Ελλάδα, αλλά και για άλλα που αναμένεται να ξεκινήσουν το επόμενο χρονικό διάστημα.
Από την πλευρά του ο Κωνσταντίνος Πεχλιβανίδης, Chief Property Investment Manager, Premia Properties υποστήριξε ότι πλέον υπάρχει άνοδος τόσο στην ποιότητα όσο και στην ποσότητα των διεργασιών στην ελληνική κτηματαγορά και είναι πολλοί παράγοντες που έχουν συντελέσει σε αυτό όπως η ψηφιοποίηση των διαδικασιών, η καλή βαθμολογία της χώρας μας σε οικονομικούς δείκτες, αλλά και η φορολογία.
Κατά τον ίδιο, εξαρτάται από τους ιδιοκτήτες, αλλά και από τις τράπεζες να παίξουν ένα σημαντικό ρόλο σε αυτή τη νέα εποχή της κτηματαγοράς, καθώς πλέον υπάρχουν μεγάλες ευκαιρίες για αξιόλογα έργα. Εξάλλου, σύμφωνα με τον κ. Πεχλιβανίδη, είναι πολύ ενθαρρυντικό ότι η Ελλάδα γίνεται πλέον ελκυστικός ως επενδυτικός προορισμός τόσο στους εγχώριους, όσο και σε ξένους επενδυτές.
Παράλληλα, ο Aziz Francis, CEO της Brooklane Capital, έκανε λόγο για ένα ιδιαίτερα αισιόδοξο επενδυτικό περιβάλλον, όπου υπάρχουν πολλές ευκαιρίες για Έλληνες και ξένους επενδυτές. Όπως είπε, η Ελλάδα διέπεται πλέον από ένα αισιόδοξο επενδυτικό περιβάλλον, με την αγορά να προσφέρει πολύ μεγάλες ευκαιρίες, μετά από ένα κώμα 10 χρόνων. Κατά τον ίδιο, τα επόμενα τέσσερα, πέντε χρόνια, θα λάβουν χώρα μεγάλες αλλαγές στην ελληνική κτηματαγορά, με την χώρα μας να ακολουθεί σε μεγάλο βαθμό τις τάσεις της παγκόσμιας κτηματαγοράς. Συμπλήρωσε, δε, ότι οι επενδύσεις στην Ελλάδα γίνονται πλέον όχι μόνο επειδή έχει καλές τιμές, αλλά επειδή έχει πολλά ενδιαφέροντα ακίνητα.
Ωστόσο, ο κ. Francis υποστήριξε το μεγαλύτερο εμπόδιο στην περαιτέρω ανάπτυξη της κτηματαγοράς είναι οι δυσκολίες των εγχώριων επιχειρηματιών να ανταποκριθούν στη ζήτηση των ξένων επενδυτών, κάτι το οποίο αναμένεται να ξεπεραστεί, καθώς τον τελευταίο καιρό η ποιότητα της συνεργασίας γίνεται όλο και καλύτερη, προσελκύοντας περισσότερους ξένους επενδυτές.
Διαβάστε ακόμη:
Τουρκία: Νέο ιστορικό χαμηλό για τη λίρα μετά από τις δηλώσεις για τους 10 πρεσβευτές
Technohull: Ταχύπλοα made in Greece – Πώς μπήκε σε ρότα ανάπτυξης μέσω… Γρηγόρη