Η ενεργειακή συνεργασία μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου έλαβε, σε πολιτικό επίπεδο, το «πράσινο φως» της περαιτέρω διεύρυνσης, όπως κατέδειξε η χθεσινή επίσκεψη του πρωθυπουργού Κ. Μητσοτάκη στο Κάιρο και η συνάντησή του με τον πρόεδρο Αλ Σίσι.

Δεν είναι ασφαλώς τυχαίο ότι ο Έλληνας πρωθυπουργός συνοδευόταν από τον ΥΠΕΝ Κ. Σκρέκα, καθώς η ενέργεια βρέθηκε στο επίκεντρο των συνομιλιών ως το πλέον προνομιακό πεδίο για την ενίσχυση των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών.

Για αυτό και ήταν σαφής η αναφορά στη νέα διμερή συμφωνία περιβάλλοντος και ενέργειας, αλλά και ειδικότερα στην ηλεκτρική διασύνδεση μέσω υποθαλάσσιου καλωδίου.

Σύμφωνα με το φιλόδοξο πλαίσιο το οποίο έχει τεθεί, το υποθαλάσσιο καλώδιο θα μεταφέρει στην Ελλάδα και την Ευρώπη ηλεκτρική ενέργεια που θα παράγεται αποκλειστικά από ΑΠΕ και άρα θα πρόκειται για «πράσινο» έργο, το οποίο προφανώς θα μπορέσει να διεκδικήσει με αξιώσεις και ευρωπαϊκή υποστήριξη.

Η αποστροφή ότι «το σχετικό μνημόνιο είναι πρακτικά έτοιμο», δείχνει ότι οι εξελίξεις θα είναι γρήγορες. Εάν μάλιστα προσθέσουμε την υφιστάμενη συνεργασία Ελλάδας-Αιγύπτου στο EastMed Gas Forum, αλλά και την προοπτική, όπως εξειδικεύτηκε χθες, για την δυνατότητα της Ελλάδας να λειτουργήσει ως διαμετακομιστικός κόμβος για τις ενεργειακές εξαγωγές της Αιγύπτου, αξιοποιώντας αφενός τη Ρεβυθούσα και αφετέρου το σχεδιαζόμενο FSRU Αλεξανδρούπολης, είναι σαφές ότι διαγράφεται μια νέα και πολλά υποσχόμενη εποχή στις ενεργειακές σχέσεις των δύο χωρών, η οποία ενσωματώνει και ένα σημαντικό γεωπολιτικό περιεχόμενο.

Τα προτεινόμενα «καλώδια» διασύνδεσης

Πριν τη χθεσινή επίσκεψη της ελληνικής αντιπροσωπείας στην Αίγυπτο είχαν προηγηθεί αρκετές κινήσεις, όπως η συνεργασία, την 1η Απριλίου, μεταξύ του ΥΠΕΝ Κ. Σκρέκα και του Αιγύπτιου ομολόγου του Μοχάμεντ Σακέρ με αντικείμενο την υπογραφή MoU για την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας-Αιγύπτου και με στόχο σύντομα να εξελιχθεί σε διακυβερνητική συμφωνία.

Λίγες ημέρες νωρίτερα, στα τέλη Μαρτίου, η υπουργός Ενέργειας της Κύπρου Ν. Πηλείδου είχε αναφερθεί στην άμεση προοπτική υπογραφής τριμερούς συμφωνίας (Αίγυπτος-Κύπρος-Ελλάδα) με αντικείμενο την ενεργό υποστήριξη του EuroAfrica Interconnector.

Ο τριμερής EuroAfrica Interconnector

Το project ανήκει ως ιδέα και διαχείριση σε μια ξεχωριστή εταιρεία από τον EuroAsia Interconnector, με επικεφαλής, ωστόσο, τα ίδια πρόσωπα, δηλαδή τον πρώην Υπουργό Εξωτερικών της Κύπρου Γ. Κασουλίδη ως πρόεδρο του Συμβουλίου Στρατηγικής και τον Κύπριο επιχειρηματία Νάσο Κτωρίδη ως Διευθύνοντα Σύμβουλο.

Ο EuroAfrica Interconnector αποτελεί δύσκολο έργο, καθώς το μήκος του θα φτάνει τα 1396 χιλιόμετρα, το καλώδιο θα ποντιστεί σε ανώτατο βάθος μέχρι 3.000 μέτρα (όσο 8 φορές το Empire State και 9 φορές ο πύργος του Άιφελ), θα περιλαμβάνει, ακόμη, τρεις σταθμούς μετατροπής (converter stations) στην Αίγυπτο, την Κύπρο και την Ελλάδα, καθώς και multi terminal operation, ενώ η επένδυση (για το πρώτο στάδιο) υπολογίζεται στα 2,5 δισ. ευρώ.

Η διαδρομή του καλωδίου θα ξεκινάει από τη Νταμιέττα της Αιγύπτου και θα διανύει υποθαλάσσια 498 χιλιόμετρα μέχρι τον σταθμό της Κοφινού στην Κύπρο. Από εκεί θα κατευθυνθεί στην Κορακιά της Κρήτης διανύοντας άλλα 898 χιλιόμετρα. Το καλώδιο θα συνδέεται με την ολοκληρωμένη μέχρι τότε μεγάλη διασύνδεση Κρήτης-Αττικής μέσω της οποίας θα φτάνει στην ηπειρωτική Ελλάδα. Η αρχική δυναμικότητα (Στάδιο 1) θα είναι 1000 MW με την μελλοντική προοπτική διπλασιασμού της στα 2.000 MW.

Η πολιτική υποστήριξη στο project από πλευράς των τριών χωρών εκφράστηκε τον Οκτώβριο του 2020, μέσα από την Τριμερή Διακήρυξη που εξέδωσαν οι πρόεδροι της Κύπρου και της Αιγύπτου Νίκος Αναστασιάδης και Αμπντέλ Αλ Σίσι καθώς και ο πρωθυπουργός της Ελλάδας Κυριάκος Μητσοτάκης. Σε αυτήν δηλώθηκε η υποστήριξη για τη δημιουργία του EuroAfrica που προωθεί την τριμερή συνεργασία και ενισχύει την ασφάλεια ενεργειακού εφοδιασμού, όχι μόνο των εμπλεκόμενων χωρών αλλά και της Ευρώπης.

Παράλληλα, όπως δηλώνεται από την ομώνυμη εταιρεία, οι τρεις χώρες έχουν υπογράψει μια σειρά Διακυβερνητικών Συμφωνιών (IGAs) για την υποστήριξη του EuroAfrica Interconnector, ενώ το έργο έχει την έγκριση των εθνικών ρυθμιστικών αρχών ενέργειας και άλλων φορέων.

Σύμφωνα με το αρχικό χρονοδιάγραμμα, προβλέπεται ότι το κομμάτι Κύπρος-Αίγυπτος θα τεθεί σε λειτουργία τον Δεκέμβριο του 2022 και το κομμάτι Κύπρος-Κρήτη τον Δεκέμβριο του 2023. Στόχος που κρίνεται υπερβολικά φιλόδοξος εάν ληφθεί υπόψη ότι ο EuroAsia Interconnector αναμένεται να ξεκινήσει τη λειτουργία του το 2025.

Σε κάθε περίπτωση, το project, εάν πραγματοποιηθεί θα κατέχει δύο σημαντικά «ρεκόρ» καθώς θα είναι το μεγαλύτερο καλώδιο ηλεκτρικής διασύνδεσης στον κόσμο, αλλά και αυτό που θα έχει ποντιστεί στο μεγαλύτερο βάθος από οποιοδήποτε άλλο.

Πάντως, από τον Απρίλιο του 2020 η εταιρεία του EuroAfrica Interconnector ανακοίνωσε ότι ξεκίνησε απευθείας διαπραγματεύσεις με τη Siemens για το σταθμό μετατροπής (VSC Converter Station) στην Aίγυπτο και ο οποίος θα έχει προϋπολογισμό 270 εκατ. ευρώ. Παράλληλα, βγήκε στον αέρα και η προκήρυξη (EPCI) για την προμήθεια των καλωδιακών συστημάτων (HVDC Cable Systems) του τμήματος Αιγύπτου-Κύπρου, προϋπολογισμού 650 εκατ. ευρώ.

Το GREGY interconnection project της Elica

Υπάρχουν όμως άλλα δύο προτεινόμενα projects που αφορούν την απευθείας, διμερή, ηλεκτρική διασύνδεση μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου. Το πρώτο είναι το GREGY interconnection project, το οποίο προωθεί η εταιρεία Elica του Ομίλου Κοπελούζου.

Αφορά τη δημιουργία μιας νέας διασύνδεσης μεταξύ των δύο χωρών που θα έχει μεγάλα οφέλη όπως η σύζευξη της αγοράς, η ενισχυμένη ασφάλεια του εφοδιασμού (Επάρκεια, Ευελιξία, Σταθερότητα) και η κοινωνικοοικονομική ευημερία.

Το GREGY ακολουθεί τη διαδρομή Ras Ghareb-Nile West- Wadi El Natroon- Acharnes, αποτελείται από διασύνδεση HVDC από την περιοχή Wadi-El-Natroon (Αίγυπτος) με την περιοχή της Αττικής συνολικού μήκους περίπου 1373 χλμ και δίκτυο HVAC που θα συνδέει τον σταθμό μετατροπής της Αιγύπτου με την τοποθεσία των αιολικών πάρκων (περίπου 640 χλμ). Και τούτο καθώς αποτελεί μέρος ενός μεγαλύτερου έργου, που προβλέπει την κατασκευή αιολικών πάρκων ισχύος περίπου 3300MW, προκειμένου να αξιοποιηθεί το υψηλό αιολικό δυναμικό της Αιγύπτου, κυρίως στον κόλπο του Σουέζ και στις όχθες του Νείλου. Ως εκ τούτου, το έργο αναμένεται να επιτρέψει τις εξαγωγές ενέργειας ΑΠΕ από την Αίγυπτο προς την Ελλάδα σε περιόδους υψηλής παραγωγής ΑΠΕ και το αντίστροφο, να συμβάλει στη σημαντική αύξηση της συμμετοχής των ΑΠΕ στο ενεργειακό μείγμα καθώς και στη μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου.

Το GREGY έχει ενταχθεί από πέρυσι στα υπό διαβούλευση έργα του επικαιροποιημένου καταλόγου του Ευρωπαϊκού Οργανισμού των Διαχειριστών Συστημάτων Ηλεκτρικής Ενέργειας (ENTSO-E) ενόψει της κατάρτισης του νέου δεκαετούς προγράμματος ανάπτυξης για την περίοδο ως το 2030. Ο κατάλογος περιλαμβάνει έργα που προτείνονται από τις επιχειρήσεις που τα προωθούν και τα οποία έχουν περάσει από την πρώτη φάση αξιολόγησης του ENTSO-E.

Ο Greece – Africa Power Interconnector της Eunice Group

Στον κατάλογο του ENTSO-E έχει περιληφθεί και το προτεινόμενο από την εταιρεία Κυκλαδικά Μελτέμια (θυγατρική του Eunice Group), Greece – Africa Power Interconnector (GAP Interconnector).

Το έργο αφορά στην κατασκευή ενός υποβρύχιου καλωδίου συνολικής ισχύος 2000MW (2x1000MW) που θα διασυνδέει τις ακτές της Αιγύπτου (Mersa Matruh) με την Κρήτη και συγκεκριμένα με τον Αθερινόλακκο Λασιθίου. Εκεί προβλέπεται η τοποθέτηση ενός νέου σταθμού μετατροπής HVDC κοντά στον υφιστάμενο θερμοηλεκτρικό σταθμό. Από εκεί και πέρα προβλέπεται το «κλείδωμα» με τις δύο ηλεκτρικές διασυνδέσεις Κρήτης-Αττικής και Κρήτης-Πελοποννήσου. Όλες οι εγκαταστάσεις (σταθμοί μετατροπής, υποσταθμοί κ.λπ.) θα είναι κλειστού τύπου χρησιμοποιώντας τεχνολογία GIS. Το προτεινόμενο έργο διασύνδεσης Ελλάδας – Αφρικής εκτιμάται ότι θα παρέχει ενεργειακή σταθερότητα στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου καθώς θα διευκολύνονται οι διηπειρωτικές μεταφορές ενέργειας.