Τα πλήγματα στις εγκαταστάσεις της Aramco, που οδηγούν σε μια νέα παγκόσμια πετρελαϊκή κρίση με ανυπολόγιστες, ως τώρα, διαστάσεις, κρύβουν πίσω τους ένα πλέγμα γεωπολιτικών, θρησκευτικών και οικονομικών διαφορών, με κορυφαία τη σφοδρή αντίθεση μεταξύ του Ιράν και της Σαουδικής Αραβίας.
Ήδη, μετά από τη χθεσινή νύχτα:
– Η παγκόσμια παραγωγή πετρελαίου μειώθηκε κατά 5% (της Σαουδικής Αραβίας κατά περίπου 50%)
– Γίναμε μάρτυρες του μεγαλύτερου άλματος της τιμής του πετρελαίου σε μια μέρα (περί το 20%), από το 1991 και τον Πόλεμο του Κόλπου
– Τα futures του «μαύρου χρυσού», που αποτελούν παγκόσμιο δείκτη αναφοράς, αυξήθηκαν κατά 19,5%
– Τα futures του αμερικανικού αργού, επίσης αυξήθηκαν κατά 15,5%
– Οι αρμόδιοι για τις επισκευές των κτυπημάτων στο μεγαλύτερο κέντρο επεξεργασίας πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας, το Abqaiq, μιλούσαν το πρωί για ένα χρονικό διάστημα αποκατάστασης «μερικών εβδομάδων», ενώ νωρίς το απόγευμα το άλλαξαν σε «μερικών μηνών», αυξάνοντας έτσι την ανησυχία για το χρονικό διάστημα των επιπτώσεων της νέας αυτής κρίσης
– Οι απειλές των Χούτι, μιας ακραίας ισλαμιστικής ομάδας που είναι ευθυγραμμισμένη με τις θέσεις του Ιράν, ότι αυτές οι επιθέσεις θα συνεχιστούν, κλιμακώνουν τη διεθνή αβεβαιότητα
– Η κατάληψη εκ μέρους των Φρουρών της Επανάστασης στο Ιράν, ενός τάνκερ -το δεύτερο μετά το Σάββατο- που μετέφεραν πετρέλαιο και είχαν προορισμό τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα δείχνει ότι κανένα από τα εμπλεκόμενα μέρη δεν είναι διατεθειμένο να «βάλει νερό στο κρασί του».
Ακόμα και ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, που δεν φημίζεται για τις κατευναστικές πολιτικές του κινήσεις στη διεθνή σκακιέρα, έσπευσε νωρίς -νωρίς (προκειμένου να προλάβει τα ακόμα χειρότερα) να ανακοινώσει ότι προτίθεται να αποδεσμεύσει τα στρατηγικά αποθέματα αργού στις ΗΠΑ. Από κοντά και άλλες χώρες- παραγωγοί, ανακοίνωσαν ότι υπάρχουν πετρελαϊκά αποθέματα που μπορούν να καλύψουν το κενό.
Μάταια! Οι διεθνείς αγορές παραμένουν σε κατάσταση σοκ, και υπάρχουν αναλυτές που δεν αποκλείουν το πετρέλαιο να φτάσει ως και τα 100 δολάρια το βαρέλι! Γνωρίζουν, άλλωστε, ότι το κτύπημα των Χούτι ήταν σε δυο στόχους, ώστε να πλήξουν την αξιοπιστία των εγκαταστάσεων της Σαουδικής Αραβίας, που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά των εξαγωγών πετρελαίου σε όλο τον κόσμο. Η επιχείρηση των Χούτι δεν ήταν απλώς και μόνο εναντίον της Σαουδικής Αραβίας. Ήταν εναντίον της διεθνούς αγοράς πετρελαίου, καθώς έγινε ως αντίποινα όχι μόνο των επιθέσεων -με drones κι αυτά- εναντίον της Υεμένης προ μηνών, αλλά εμπλέκει καθοριστικά και τις ΗΠΑ, που ασκούν τη “μέγιστη πίεση” προς το Ιράν.
Η Σαουδική Αραβία δεν είναι απλώς ο μεγαλύτερος εξαγωγέας πετρελαίου παγκοσμίως, αλλά είναι και η μοναδική χώρα που μπορεί να αυξάνει ή να μειώνει την παραγωγή της κατά εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα, με αποτέλεσμα να επηρεάζει καθοριστικά τη διάθεση συνεπώς και τις τιμές του πετρελαίου σε παγκόσμια κλίμακα.
Από την πλευρά της, η Τεχεράνη είχε προειδοποιήσει νωρίτερα ότι αν η Ουάσιγκτον δεν της επιτρέψει να εξάγει πετρέλαιο, δεν θα επιτρέψει κι αυτή στο Ριάντ να κάνει τις δικές του εξαγωγές. Ταυτόχρονα απείλησε όλους τους συμμάχους των ΗΠΑ στην περιοχή, λόγω της πολιτικής της Ουάσιγκτον. Μύλος!
Διεθνείς επιπτώσεις
Η πρώτη και πιο φανερή είναι η έντονη ανησυχία σε όλο τον κόσμο για την εξέλιξη των τιμών του πετρελαίου, ιδιαίτερα σε μια συγκυρία κατά την οποία οι προβλέψεις για την παγκόσμια ανάπτυξη είναι απαισιόδοξες. Διεθνείς μελέτες επισημαίνουν ότι μια ξαφνική -μη υπολογισμένη από τη διεθνή κοινότητα- αύξηση στην τιμή του πετρελαίου κατά 5 δολάρια το βαρέλι, προκαλεί πτώση του ετήσιου ρυθμού ανάπτυξης κατά 0,4%, με ταυτόχρονες αυξήσεις σε βασικά καταναλωτικά αγαθά.
Το πρακτορείο Bloomberg υποστηρίζει ότι η μείωση της παραγωγής πετρελαίου κατά 5,7 εκατομμύρια δολάρια ημερησίως από τη Σαουδική Αραβία -λόγω της επίθεσης- είναι η μεγαλύτερη αιφνίδια περικοπή της παραγωγής που έχει σημειωθεί ποτέ, ακόμα μεγαλύτερη κι από εκείνη που συνέβη στις αρχές του 1991 όταν ξέσπασε ο Πόλεμος του Κόλπου.
Από κει και πέρα, τις πιο επώδυνες επιπτώσεις αναμένεται να έχουν κυρίως οι αναπτυσσόμενες χώρες όπως η Ινδία, η Τουρκία, η Αργεντινή κλπ αλλά και η Κίνα, που είναι η πρώτη χώρα σε εισαγωγές πετρελαίου στον κόσμο. Σύμφωνα με μελέτη που δημοσίευσαν παλαιότερα οι Financial Times, στην εφιαλτική περίπτωση που το πετρέλαιο αγγίξει τα 100 δολάρια το βαρέλι, χώρες όπως η Ινδία και η Κίνα θα αντιμετώπιζαν υποχώρηση του ΑΕΠ τους κατά 1%. Αντίθετα, χώρες που έχουν μικρότερη εξάρτηση από το «μαύρο χρυσό», όπως οι περισσότερες ευρωπαϊκές, θα πληγούν λιγότερο. Η ίδια μελέτη αναφέρει ότι στο σενάριο αυτό, η Γερμανία θα πληγεί μόλις κατά 0,4% του ΑΕΠ, ενώ η Ιταλία κατά 0,3%.
Συνέπειες στην Ελλάδα
Η χώρα μας είναι από τις πλέον εξαρτώμενες της ΕΕ από το πετρέλαιο, καθώς το φυσικό αέριο ή τα βιοκαύσιμα συντελούν λιγότερο από άλλες ευρωπαϊκές χώρες στο ενεργειακό μας ισοζύγιο. Συνεπώς, πέραν της άμεσης αύξησης της τιμής των καυσίμων και του επερχόμενου πετρελαίου θέρμανσης, είναι πιθανό να υπάρξει επιδείνωση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών στην περίπτωση που οι επιπτώσεις στις διεθνείς αγορές πετρελαίου παραταθούν λόγω της επίθεσης στις εγκαταστάσεις της Aramco.