Με τις κυβερνητικές ανακοινώσεις για τα τιμολόγια ρεύματος να είναι επί θύρας και τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Θεόδωρο Σκυλακάκη, να βάζει τις τελευταίες πινελιές στο στοχευμένο πακέτο μέτρων για την ενεργειακή αγορά, τα μηνύματα για την έλευση ενός δύσκολου χειμώνα πληθαίνουν και οι αβεβαιότητες για μια ομαλή ενεργειακή πορεία διαταράσσονται από τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή και ένα γεωπολιτικό ντόμινο εξελίξεων, που συνιστούν μια νέα εστία αναζωπύρωσης των τιμών.
Κορυφαίοι παράγοντες του κλάδου δεν κρύβουν την ανησυχία τους για τις εξελίξεις στην Λωρίδα της Γάζας, εκτιμώντας ότι η τροπή του πολέμου δίνει τροφή σε σενάρια για έναν νέο γύρο αβεβαιότητας με ανεξέλεγκτες διαστάσεις για την παγκόσμια οικονομία.
Χαρακτηριστική είναι η δήλωση του Ευάγγελου Μυτιληναίου στο περιθώριο του Economist, στα μέσα της περασμένης εβδομάδας, ο οποίος δεν έκρυψε τον προβληματισμό του για το πού μπορεί να φτάσουν οι τιμές του φυσικού αερίου αν ο αραβικός κόσμος αναμειχθεί στη διένεξη Ισραήλ – Παλαιστίνης.
Άποψη που έδειξε να συμμερίζεται και ο διάσημος Αμερικανός οικονομολόγος νομπελίστας Τζόζεφ Στίγκλιτς, λέγοντας ότι η επέκταση του πολέμου θα οδηγήσει σε αύξηση των τιμών σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο, προκαλώντας έντονες πληθωριστικές πιέσεις με τεράστιες επιπτώσεις στο παγκόσμιο οικονομικό και πολιτικό στερέωμα.
Σε ανάλογο ύφος κινήθηκαν πρόσφατα και οι δηλώσεις του κ. Φατίχ Μπιρόλ, επικεφαλής της Διεθνούς Υπηρεσίας Ενέργειας, ο οποίος υπενθύμισε ότι από τη Μέση Ανατολή προέρχεται το 1/3 των διεθνών εξαγωγών πετρελαίου, εκτιμώντας ότι μια διεύρυνση της πολιτικής αναταραχής θα οδηγούσε σε μια νέα έκρηξη τιμών.
Η ανησυχία είναι έκδηλη και αποτυπώθηκε και στην πρόσφατη έκτακτη συνάντηση αξιωματούχων της ΕΕ, με πρωτοβουλία της Επιτρόπου Ενέργειας, Κάντρι Σίμσον, προκειμένου να αξιολογηθούν οι κίνδυνοι εφοδιασμού σε περίπτωση που η σύρραξη στη Μέση Ανατολή πυροδοτήσει μια ευρύτερη περιφερειακή σύγκρουση. Όπως διαπιστώθηκε, μια πιθανή κρίση θα έχει άμεσο αντίκτυπο στην τιμή, αλλά θα είναι λιγότερο επικίνδυνη για την ασφάλεια του εφοδιασμού.
Το χαράτσι της Βουλγαρίας
Στον πυρήνα των διεθνών αναταράξεων που υποδαυλίζουν μια κλιμάκωση της ενεργειακής έντασης, προστέθηκε αιφνιδιαστικά η πρόσφατη απόφαση της Βουλγαρίας να επιβάλλει δασμό ύψους 10,2 ευρώ ανά μεγαβατώρα στο φυσικό αέριο της Gazprom που εισάγεται στη χώρα. Πρόκειται για το αέριο που μεταφέρεται από τους αγωγούς μέσω του Turk Stream, τροφοδοτώντας χώρες όπως η Ελλάδα, η Ουγγαρία, η Αυστρία, η Σερβία, η Ρουμανία, Βόρεια Μακεδονία και άλλες.
Το ζήτημα έχει σηκώσει στο πόδι την Ουγγαρία και τη Σερβία, χώρες που πλήττονται άμεσα από την μονομερή απόφαση της Βουλγαρίας, η οποία περιμένει να εισπράξει έσοδα 1,2 δισ. από τον νέο φόρο για να χρηματοδοτήσει την κοινωνική πολιτική στο ρεύμα. Στην Ελλάδα, η κυβέρνηση έχει κρατήσει χαμηλούς τόνους μέχρι σήμερα, επιλογή που προκαλεί αντιδράσεις στους κόλπους των ελληνικών εταιρειών προμήθειας και εμπορίας φυσικού αερίου, που θεωρούν ότι η χώρα μας θα έπρεπε να συστρατευτεί με τις υπόλοιπες περιοχές του νότου που ζητούν την παρέμβαση της Κομισιόν, με στόχο την ακύρωση της απόφασης.
Ενεργειακός παράγοντας με γνώση της αγοράς και των ιδιαιτεροτήτων της, εξηγούσε πρόσφατα ότι υπάρχουν δύο κίνδυνοι για την ελληνική πλευρά που δεν έχουν αναλυθεί στην πραγματική τους διάσταση από τον αιφνιδιασμό των Βουλγάρων. Το κλειδί της υπόθεσης, όπως λέει, είναι ποιος θα επωμιστεί το επιπλέον κόστος που προκύπτει από την επιβολή του τέλους και υπολογίζεται σε ετήσια βάση άνω από 350 εκατ. ευρώ, όταν κάθε χρόνο η Ελλάδα εισάγει ποσότητες πάνω από 3,5 δισ. κυβικά μέτρα, που μπορεί να φτάσουν και τα 6 δισ. κ.μ.
Αν οι Βούλγαροι, όπως αναφέρει, ζητήσουν τιμολόγιο στην είσοδο της Gazprom στη Βουλγαρία, υπάρχουν δύο πιθανότητες: Ή οι Ρώσοι να πληρώσουν, ή να αδιαφορήσουν. Στην πρώτη περίπτωση, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το κόστος θα μεταφερθεί στους τελικούς καταναλωτές, ανάμεσα στους οποίους είναι και η Ελλάδα. Αν δεν πληρώσουν, σενάριο που συγκεντρώνει κατά την αγορά και τις μεγαλύτερες πιθανότητες, οι Βούλγαροι ή θα αφήσουν να περάσει το αέριο μέχρι τα ελληνικά σύνορα και θα παραπέμψουν τη διαφορά με τους Ρώσους στη διαιτησία, ή θα κόψουν την παροχή του ρωσικού αερίου ως αντίποινα γιατί δεν πληρώθηκε ο φόρος.
«Γιατί επομένως η ελληνική κυβέρνηση αντιμετωπίζει τόσο χλιαρά το θέμα; Ποιος από τους κινδύνους που αναλύονται δεν μας αγγίζει;», αναφέρει παράγοντας της ενεργειακής αγοράς και διερωτάται γιατί η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ περιμένει να φτάσει η κατάσταση στο αμήν (με κομμένο αέριο) για να δράσει.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η Βουλγαρία περιμένει στις 14 Νοεμβρίου τις πρώτες πληρωμές από τα νέα τέλη διαμετακόμισης του ρωσικού αερίου που έχει επιβάλλει. Ο Βούλγαρος υπουργός Οικονομικών δήλωσε πάντως τις τελευταίες μέρες ότι αν η Gazprom αρνηθεί να πληρώσει, τότε η χώρα έχει όλα τα εργαλεία για να εφαρμόσει μέτρα, όπως κατασχέσεις. Όπως τόνισε, η Gazprom έχει εγγυητικές επιστολές, οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν αν αρνηθεί τις πληρωμές.
Ο υπουργός ΠΕΝ, κ. Θεόδωρος Σκυλακάκης, δήλωσε πρόσφατα ότι η κυβέρνηση παρακολουθεί την κλιμάκωση του ζητήματος, θεωρώντας ότι δεν εμπνέει κάποια ιδιαίτερη ανησυχία, με τις πληροφορίες να αναφέρουν πάντως ότι το τελευταίο διάστημα έχει ανοίξει διάλογος σε πολιτικό και διπλωματικό επίπεδο με τη Βουλγαρία, στη λογική μιας επίλυσης χωρίς κόστος για τη χώρα.
Το ρίσκο των προμηθευτών
Την ίδια στιγμή, η ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή και οι επιπτώσεις από τον κίνδυνο της επιβολής του βουλγαρικού δασμού -αν η Κομισιόν δεν τον μπλοκάρει ως μιας μορφής παραβίαση του Ευρωπαϊκού Δικαίου- έχουν ενσωματωθεί ήδη στο ρίσκο των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας και εν πολλοίς ερμηνεύουν και το κύμα ανατιμήσεων των τιμολογίων έως και 50% του Νοεμβρίου που ανακοίνωσαν οι προμηθευτές ενέργειας.
Η τιμή του φυσικού αερίου έχει ήδη σκαρφαλώσει πάνω από τα 50 ευρώ η μεγαβατώρα, παρουσιάζοντας αύξηση 35% μέσα σε λίγες εβδομάδες. Την ίδια ώρα σημαντική άνοδο παρουσιάζει και η χονδρεμπορική τιμή, η οποία χθες εμφάνισε ξανά άνοδο κατά 30,7% υπερβαίνοντας τα 123 ευρώ ανά μεγαβατώρα και πλέον κινείται σταθερά πάνω από τα 100 ευρώ.
Το ΥΠΕΝ αντέδρασε και προχώρησε σε μερική αναπροσαρμογή των επιδοτήσεων για τον επόμενο μήνα με 2,5 λεπτά την κιλοβατώρα. Όμως, το βλέμμα είναι στραμμένο στη νέα χρονιά, που με τις τρέχουσες συνθήκες δίνει σήμα ανόδου, την ώρα που οι κυβερνητικές επιλογές βάζουν τέλος στις οριζόντιες επιδοτήσεις ηλεκτρικής ενέργειας.
Αν οι τιμές συνεχίσουν να κινούνται στα ίδια επίπεδα και οι κίνδυνοι δεν εκλείψουν, τότε στην αγορά εκτιμούν ότι η νέα χρονιά θα φέρει σημαντικές ονομαστικές αυξήσεις, αφού τα τιμολόγια θα υπόκεινται στις διακυμάνσεις της αγοράς και στις ρήτρες αναπροσαρμογής.
Οι καταναλωτές τηρούν στάση αναμονής για την προωθούμενη ρυθμιστική παρέμβαση του υπουργείου, που προβλέπει ένα ενιαίο τιμολόγιο και ένα προστατευτικό μανδύα χρέωσης που θα ανακοινώσει την προσεχή Τετάρτη 1 Νοεμβρίου, και θα υπολογίζεται με βάση τη χονδρεμπορική τιμή του προηγούμενου μήνα. Πέραν αυτών, το υπουργείο έχει ήδη έτοιμο το πλαίσιο στήριξης των ευάλωτων νοικοκυριών, που θα ακολουθήσει το μοντέλο στήριξης του επιδόματος θέρμανσης.
Διαβάστε ακόμη
Ανατροπή για τους ελεύθερους επαγγελματίες: 9.100 το ελάχιστο αποδεκτό εισόδημα
Έρευνα: Η «ακτινογραφία» των «Airbnb» στη χώρα μας – Η επίδραση στην ελληνική οικονομία
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο ΘΕΜΑ