Μέχρι πριν λίγα χρόνια, η λευκή αμμουδιά, τα μικρά γραφικά σπίτια των ψαράδων κι οι παρατεταγμένες πολύχρωμες βάρκες τους έκαναν τον κόλπο του Χαν σημείο κατατεθέν στη Σενεγάλη με πολλούς τουρίστες να το επιλέγουν ως σταθμό κατά τις διακοπές τους.
Σήμερα, η ειδυλλιακή ακτή έχει μετατραπεί σε πραγματική χωματερή με τους ντόπιους να αναγκάζονται να περπατούν ανάμεσα σε πλαστικά μπουκάλια, οικιακά απορρίμματα και νεκρά ψάρια.
Τα σκουπίδια απλώνονται στο σύνολο της παράκτιας ζώνης που χωρίζει τη βιομηχανική ζώνη του Ντακάρ από τον Ατλαντικό, με αποτέλεσμα σε ορισμένα σημεία να μην είναι ορατός ούτε ένας κόκκος άμμου κάτω από τον σωρό των συσσωρευμένων αποβλήτων.
Η εικόνα είναι σοκαριστική με πολλούς πλέον να αναφέρονται στον κόλπο του Χαν, ως «κόλπο των σκουπιδιών», αφού εδώ και δύο δεκαετίες έχει μετατραπεί στο κέντρο της βιομηχανοποίησης της πόλης με το 80% των εργοστασίων να απλώνονται στη γύρω περιοχή. Σήμερα είναι ένα από τα πιο μολυσμένα σημεία της πρωτεύουσας, με το αποχετευτικό δίκτυο να καταλήγει στην παραλία και τη θάλασσα παρασύροντας, μεταξύ άλλων, ακατέργαστα λύματα καθώς και χημικά. Κάθε λίγα μέτρα αγωγοί μετατρέπουν το νερό είτε κατακόκκινο από το αίμα που ξεβράζεται από το σφαγείο, είτε μαύρο από το τοπικό βυρσοδεψείο.
Τον Ιανουάριο του 2009, η κυβέρνηση της Σενεγάλης ανακοίνωσε ότι έλαβε δάνειο ύψους 50 εκατ. ευρώ από τη Γαλλία και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων για τη χρηματοδότηση έργου του Εθνικού Γραφείου Απορρύπανσης της Σενεγάλης (ONAS) για τον καθαρισμό του κόλπου, με σκοπό να απαλλαγεί το Χαν από τα σκουπίδια και να δημιουργηθεί αγωγός για την εκτροπή των λυμάτων σε νέα μονάδα επεξεργασίας αποβλήτων.
Ωστόσο, έκτοτε η κατάσταση παραμένει η ίδια, με τους ντόπιους να καταγγέλλουν περιβαλλοντική καταστροφή, καθώς και προβλήματα υγείας εξαιτίας του υψηλού επιπέδου μόλυνσης της θάλασσας. Σαν να μην έφταναν αυτά, απειλείται και η κυριότερη πηγή εισοδήματος του πληθυσμού, η αλιεία, αφού τα ψάρια ξεβράζονται νεκρά στην ακτή.
Το 2018, περίπου 10 χρόνια από τη δανειοδότηση, η κυβέρνηση του Μακί Σαλ έδωσε το πράσινο φως για την έναρξη καθαρισμού έπειτα από την οικονομική ενίσχυση της Γαλλίας, του ολλανδικού χρηματοπιστωτικού ιδρύματος Invest International, της Κινεζικής Τράπεζας Ανάπτυξης (CDB) και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ωστόσο το έργο παρέμεινε στα χαρτιά και μόλις πρόσφατα η υπηρεσία ONAS ανακοίνωσε την επανέναρξη των εργασιών.
Το πρόβλημα της εθνικής περιβαλλοντικής καταστροφής όλα αυτά τα χρόνια είχε επιφορτίσει τους ιδιώτες, ελλείψει επαρκών υπηρεσιών αποκομιδής απορριμμάτων. Έτσι, οι κάτοικοι είτε συγκέντρωναν εθελοντικά όσα απορρίμματα μπορούσαν, είτε πλήρωναν ιδιωτικές εταιρίες για να καθαρίσουν κάποια τμήματα της ακτής.
Μία τέτοια επιχείρηση είναι εκείνη του Μα Νιάνγκ Ντιένγκ, ο οποίος στέλνει καθημερινά άμαξες που σέρνουν άλογα ή γαϊδούρια για να συγκεντρώσουν τα σκουπίδια από διάφορες περιοχές του Ντακάρ, οι οποίες είναι απροσπέλαστες για τα απορριμματοφόρα.
Οι κάτοικοι πληρώνουν μηνιαίο τέλος της τάξης των 2,39 ευρώ για τις υπηρεσίες του Ντιένγκ και εκείνος με τη σειρά του εξασφαλίζει μισθό 84 ευρώ το μήνα για τους υπαλλήλους του.
Στις υπόλοιπες περιοχές του Ντακάρ όπου είναι εύκολη η πρόσβαση των οχημάτων της κρατικής υπηρεσίας αποκομιδής σκουπιδιών (UCG) καθημερινά συγκεντρώνονται περίπου 2.400 τόνοι απορριμμάτων.
Εκπρόσωπος της υπηρεσίας τονίζει ότι δεν υπάρχουν οι ανθρώπινοι και υλικοί πόροι για να αναπτυχθεί το δίκτυο σε κάθε περιοχή, επομένως η ιδιωτική πρωτοβουλία είναι ευπρόσδεκτη.
Ήταν το 2012 όταν ο Σαλ κατά τη διάρκεια της ορκωμοσίας του είχε θέσει το ζήτημα ανάμεσα στις προτεραιότητες της προεδρίας του αναφερόμενος σε ένα μέλλον «μηδενικών αποβλήτων» για τη Σενεγάλη.
«Μας λένε εδώ και χρόνια ότι υπάρχει σχέδιο, αλλά τίποτα δεν αλλάζει. Δεν το πιστεύω πια», δήλωσε ο κάτοικος Ντάουντα Κέιν στο Al Jazeera.
Τον προβληματισμό του 45χρονου επιβεβαιώνει το γεγονός ότι παρότι η αποκομιδή των απορριμμάτων είναι κρατική, η υπηρεσία δεν είναι δυνατή για πάνω από το 10% των νοικοκυριών. Σε ορισμένες περιοχές, μάλιστα, όπως αναφέρει παλαιότερο δημοσίευμα της ενημερωτικής ιστοσελίδας newscentral.africa, το ποσοστό είναι πολύ υψηλότερο, ιδίως στα απομακρυσμένα προάστια με τα απορριμματοφόρα να δίνουν μάχη για να περάσουν μέσα από τους γεμάτους σκουπίδια δρόμους.
Ο Μαχμούντ Σι, επικεφαλής της μη κυβερνητικής οργάνωσης Senegal Entraide, είχε αφήσει αιχμές και για τους ίδιους τους κατοίκους, οι οποίοι πετούν τα πάντα στην ακτή από πλαστικές σακούλες, ρούχα, μέχρι υπολείμματα τροφίμων, κουφάρια ζώων και απόβλητα από την τουαλέτα.
«Οι πολίτες δεν πρέπει να ρωτούν τι μπορεί να κάνει η πόλη τους γι’ αυτούς, αλλά τι μπορούν να κάνουν οι ίδιοι για την πόλη τους», είχε πει ο Σι.
Πράγματι, η εικόνα μίας γυναίκας που ρίχνει τα υπολείμματα φαγητού από την κατσαρόλα της στην ακτή επιβεβαιώνει την μη ανάληψη προσωπικής ευθύνης.
Ο Αμίντου Σόνκο, ο οποίος εργάζεται στο Ινστιτούτο Ερευνών για την Ανάπτυξη (IRD), κατέδειξε την «υψηλή τοξικότητα» του κόλπου με αναλύσεις που αποκαλύπτουν συγκεντρώσεις βακτηρίων Escherichia coli (E. coli) 13 έως 100 φορές υψηλότερες από το επιτρεπόμενο όριο και την παρουσία σαλμονέλας. Επιπλέον, εντοπίστηκαν μεγάλες ποσότητες εντερόκοκκων, μικροπλαστικών, αλουμινίου, χρωμίου και ψευδαργύρου πολύ πάνω από το όριο. Το υψηλό επίπεδο μόλυνσης απειλεί την υγεία καθώς μπορεί να προκαλέσει δερματικές παθήσεις, προβλήματα σε πνεύμονες και μάτια, αλλά και να επιφέρει σημαντικές επιπτώσεις στη βιοποικιλότητα, ιδίως στα ψάρια.
Ωστόσο, παρότι στην επιφάνεια της θάλασσας επιπλέουν πλαστικά και η παραλία είναι ένας τεράστιος σκουπιδότοπος αυτό δεν αποτρέπει τους ντόπιους ακόμα και να κάνουν τη βουτιά τους. Όπως στην περίπτωση του Σέινι Μπαντιάν, ο οποίος κολυμπά με τις δύο μικρές του κόρες 2 και 5 ετών σε απόσταση μόλις 30 μέτρων από έναν αγωγό που εκβάλλει στη θάλασσα απορρίπτοντας πράσινο νερό.
«Αυτή είναι η μόνη παραλία στη γειτονιά, επομένως ερχόμαστε εδώ. Είμαστε Αφρικανοί, έτσι είμαστε συνηθισμένοι», υποστηρίζει στο Al Jazeera.
Από την άλλη, ο Μμπακέ Σεκ που αγωνίζεται εδώ και 25 χρόνια για την αντιμετώπιση της μόλυνσης, δεν κατανοεί τους λόγους της καθυστέρησης της έναρξης του έργου, αφού όπως λέει τα χρήματα υπάρχουν και η ανάγκη είναι επιτακτική με την αρνητική επίδραση στη ζωή των κατοίκων να είναι εμφανής.
Τον περασμένο Σεπτέμβριο πάντως, απομακρύνθηκαν 12 τόνοι σκουπιδιών από τον κόλπο του Χαν κατά τη διάρκεια της Παγκόσμιας Ημέρας Καθαρισμού των Ακτών, έπειτα από πρωτοβουλία της αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), της Εθνικής Εταιρείας Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Απορριμμάτων (Sonaged) της Σενεγάλης και τον δήμο του Χαν.
Ο γαλλικός όμιλος Suez κατασκευάζει μονάδα επεξεργασίας λυμάτων στην ακτή, η οποία θα κληθεί να επεξεργάζεται 26.000 κυβικά μέτρα την ημέρα για 500.000 κατοίκους. Σύμφωνα με το Γαλλικό Οργανισμό για την Ανάπτυξη (AFD), έναν από τους κύριους χρηματοδότες, θα πρέπει να τεθεί σε λειτουργία στις αρχές του 2025. Αλλά το υπόλοιπο έργο έχει ανασταλεί για περισσότερο από ενάμιση χρόνο εξαιτίας της πτώχευσης που κήρυξε η αρμόδια εταιρεία για την τοποθέτηση του κύριου αγωγού που συνδέει την περιοχή του λιμανιού με τη μονάδα επεξεργασίας
Ο συντονιστής του έργου της ONAS, Αλασάνε Ντιένγκ εξηγεί πως το μεγαλύτερο στοίχημα είναι να πεισθούν οι βιομηχανίες να συμμετάσχουν και να συνεργαστούν με τη μονάδα, σεβόμενοι συγκεκριμένους όρους. Για παράδειγμα, θα κληθούν να εγκαταστήσουν μονάδες προεπεξεργασίας και θα καταβάλλουν ένα χρηματικό ποσό για τη σύνδεσή τους με το δίκτυο. Σε περίπτωση που δε συμμορφωθούν, θα επιβληθεί αυστηρός φόρος ρύπανσης, πολύ υψηλότερος από αυτόν που ισχύει σήμερα. Σύμφωνα με τον Ντιένγκ το κόστος του έργου ανέρχεται στα 145 εκατ. ευρώ και αναμένεται να ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του 2025.
Βέβαια, αυτό που επισημαίνει στο Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο συντονιστής της UCG, Λαμίνε Κέμπε, είναι ότι για την επίτευξη του στόχου του Σαλ για μηδενικά απόβλητα πρέπει να αλλάξει η νοοτροπία των πολιτών και της βιομηχανίας, καθώς όπως τονίζει: «Σκουπίζουμε, συγκεντρώνουμε, αλλά δύο λεπτά αργότερα, είναι σαν να μην έχει γίνει τίποτα».
Photo: Getty images
Διαβάστε ακόμη
Καύσιμα: Μάστιγα στην αγορά οι πειραγμένες αντλίες
Οι 5 κανόνες του Αϊνστάιν για μια καλύτερη ζωή
My Happy Pet: Tο πιο πλήρες πρόγραμμα ασφάλισης κατοικίδιων από τη Eurolife FFH
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο ΘΕΜΑ