Φίδια, πουλιά και μεγαλύτερες σαύρες: Αυτοί είναι οι εχθροί της ημιυδρόβιας σαύρας anolis aquaticus, της οικογενείας Dactyloidae που ενδημεί στη νοτιοδυτική Κόστα Ρίκα και στον νοτιοδυτικό Παναμά.
Προτιμά να ζει κοντά σε βράχους και φυτά που βρίσκονται δίπλα σε ρυάκια ή καταρράκτες, εντούτοις η επιλογή της αυτή συχνά της στοιχίζει τη ζωή αφού οι θηρευτές της την εντοπίζουν βάζοντάς την συχνά στο… μενού τους.
Το ερπετό με τις καφετί αποχρώσεις, οι οποίες ωστόσο αλλάζουν σε μπλε η πράσινο αν βρεθεί σε κατάσταση έντονου στρες, αντιλαμβανόμενο τον διαρκή κίνδυνο αποφάσισε να πάρει τα πράγματα στα χέρια του και να λάβει μέτρα για την αυτοπροστασία του.
Αφού η στρατηγική του καμουφλάζ ή η αναζήτηση καταφυγίου μπορεί να αποτύχουν, στράφηκε προς μία άλλη κατεύθυνση, η οποία τελικά αποδεικνύεται σωτήρια.
Με ένα άλμα βουτάει στο νερό και παραμένει βυθισμένο κάτω από την επιφάνεια μέχρι να εξαφανιστεί η απειλή. Πώς, όμως, καταφέρνει να αναπνέει; Οι επιστήμονες γνώριζαν ότι το συγκεκριμένο είδος δημιουργεί μία αυτοσχέδια «μπουκάλα οξυγόνου» παράγοντας φυσαλίδες από τα ρουθούνια του, ωστόσο αυτό που δεν είχαν διαπιστώσει ήταν κατά πόσο αυτές οι φούσκες το βοηθούσαν να παραμείνει για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα κάτω από το νερό κι επομένως να αυξήσει τις πιθανότητες επιβίωσής του.
«Γνωρίζουμε ότι μπορούν να παραμείνουν κάτω από το νερό για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα. Γνωρίζουμε επίσης ότι αντλούν οξυγόνο από αυτή τη φυσαλίδα αέρα», είπε η Λίντσεϊ Σουίρκ, επίκουρη καθηγήτρια Βιολογικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Binghamton στη Νέα Υόρκη, σύμφωνα με το Science Daily.
Αυτό που δε γνώριζαν οι ειδικοί, όμως, ήταν «αν υπήρχε πράγματι λειτουργικός ρόλος αυτής της φυσαλίδας στην αναπνοή. Είναι κάτι που κάνουν οι σαύρες που είναι απλώς μια παρενέργεια των ιδιοτήτων του δέρματός τους ή ένα αναπνευστικό αντανακλαστικό ή μήπως αυτή η φυσαλίδα τους επιτρέπει στην πραγματικότητα να παραμείνουν κάτω από το νερό περισσότερο από όσο θα έμεναν, ας πούμε, χωρίς φούσκα;».
Για να διερευνήσει εάν η φυσαλίδα έχει λειτουργικό ρόλο στην αναπνοή, η Σουίρκ άπλωσε μία ουσία στην επιφάνεια του δέρματος της σαύρας, η οποία εμπόδισε το σχηματισμό της.
Η ειδικός μετά την εφαρμογή της ουσίας κατέγραψε τον αριθμό των φυσαλίδων που κατάφεραν να δημιουργήσουν οι σαύρες και τη χρονική διάρκεια παραμονής τους κάτω από το νερό και τις συνέκρινε με εκείνες που ανέπνεαν ελεύθερα. Διαπίστωσε τότε ότι εκείνες της δεύτερης ομάδας μπορούσαν να παραμείνουν κάτω από το νερό σε ποσοστό 32% περισσότερο από τις πρώτες.
«Οι σαύρες στις οποίες επιτρεπόταν να αναπνεύσουν κανονικά παρέμειναν κάτω από το νερό κατά μέσο όρο 32% περισσότερο από εκείνες με μειωμένη αναπνοή, υποδηλώνοντας έναν λειτουργικό ρόλο της αναπνοής στην υποβρύχια αναπνοή. Αυτή η μελέτη παρέχει στοιχεία ότι τα σπονδυλωτά μπορούν να χρησιμοποιήσουν φυσαλίδες για να αναπνεύσουν υποβρύχια και εγείρει ερωτήματα σχετικά με τους προσαρμοστικούς μηχανισμούς και τις πιθανές εφαρμογές βιολογικής έμπνευσης», αναφέρει χαρακτηριστικά σε κείμενό της στο Biology Letters.
«Αυτό είναι πραγματικά σημαντικό γιατί αυτό είναι το πρώτο πείραμα που δείχνει πραγματικά την προσαρμοστική σημασία των φυσαλίδων. Οι φυσαλίδες επιτρέπουν στις σαύρες να παραμείνουν κάτω από το νερό περισσότερο. Πριν, το υποπτευόμασταν, αλλά στην πραγματικότητα δεν είχαμε διαπιστώσει αν υπηρετούσε έναν λειτουργικό ρόλο», εξήγησε η επιστήμονας.
Η Σουίρκ χαρακτήρισε τις σαύρες anolis aquaticus «κοτομπουκιές» που αποτελούν λιχουδιά για πολλά αρπακτικά, επομένως η λύση να βουτήξουν στο ρυάκι και να παραμείνουν ακίνητες, για περισσότερο από 20 λεπτά, μέχρι να φύγει ο εχθρός είναι αποτελεσματική.
Χαρακτήρισε, μάλιστα, την έρευνα «συναρπαστική» καθώς οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν πολλά για τη χρήση φυσαλίδων στα σπονδυλωτά και τα ευρήματα μπορούν να ανοίξουν το δρόμο για την ανάπτυξη βιο-εμπνευσμένων υλικών».
Άλλωστε, όπως είπε, συνομιλώντας με ανθρώπους που αγαπούν την κατάδυση αντιλαμβάνεται το έντονο ενδιαφέρον τους να μάθουν πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο που τα ζώα παραμένουν κάτω από το νερό για αρκετή ώρα. Έτσι παρουσιάζεται μεγάλη ευκαιρία να ενδιαφερθούν οι άνθρωποι για την επιστήμη αφού αυτό που τους αρέσει συνδέεται με τη φύση και εξελίσσεται.
Photo: Εurekalert/ Lindsey Swierk