Ραγδαία αύξηση των αποκοπών νερού από τις αρχές του χρόνου εμφανίζουν οι λογαριασμοί της Εταιρείας Υδρευσης και Αποχέτευσης Πρωτευούσης (ΕΥΔΑΠ), προσθέτοντας επιπλέον βάρη στους καταναλωτές, οι οποίοι προσπαθούν να σβήσουν τις φωτιές που ανάβουν οι ανατιμήσεις στο ρεύμα.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που έχει στη διάθεσή του το «business stories», από περίπου 3.720 παροχές που ήταν προς διακοπή τον φετινό Φεβρουάριο, τον Μάρτιο οι εντολές για διακοπές αυξήθηκαν στις 10.866, ενώ μόνο την πρώτη εβδομάδα του Απριλίου προσέγγισαν τις 3.500. Είναι δε χαρακτηριστικό ότι έως τα τέλη Μαρτίου είχαν εκτελεστεί πάνω από 25.088 διακοπές έναντι μόλις 27.070 που ήταν στο σύνολο του 2021.

Στα ποσά αυτά δεν περιλαμβάνονται οι αποκοπές των διακανονισμών, δηλαδή παροχές που σταμάτησαν να ικανοποιούν τους διακανονισμούς τους και κόπηκαν.

Tο 2020 η ΕΥΔΑΠ είχε εκδώσει εντολές διακοπής σε 46.086 παροχές (πρόκειται για εντολές και όχι εκτελεσμένες διακοπές), που αντιστοιχούσαν σε 66,2 εκατ. ευρώ. Αντίστοιχα, το 2019 είχε εκδώσει εντολές διακοπής σε 49.537 λογαριασμούς, αξίας περίπου 80 εκατ. ευρώ, και το 2018 σε 83.062 παροχές που αντιστοιχούσαν σε άνω από 100 εκατ. ευρώ.

Είναι αξιοσημείωτο ότι η ΕΥΔΑΠ έχει προχωρήσει σε αλλαγή των κριτηρίων βάσει των οποίων προχωρεί σε διακοπή του νερού, καθώς οι εντολές γίνονται πλέον οριζόντια για οφειλές άνω των 100 ευρώ και εφόσον υπάρχουν οκτώ ανεξόφλητοι λογαριασμοί. Παλιότερα υπήρχε διαβάθμιση, ανάλογα με το αν οι λογαριασμοί εκδίδονταν στο όνομα του μισθωτή ή του ιδιοκτήτη, οπότε αφορούσαν ποσά πάνω από 100 ευρώ και 300 ευρώ αντίστοιχα.

«Την περίοδο του COVID-19 είχαν περιοριστεί οι αποκοπές στο νερό, ως ένδειξη κοινωνικής ευαισθησίας στις δυσκολίες που αντιμετώπιζε ο κόσμος στις μετακινήσεις και τις πληρωμές», αναφέρει ο διευθύνων σύμβουλος της ΕΥΔΑΠ Χαράλαμπος Σαχίνης, ο οποίος παραδέχεται ότι η Εταιρεία επανέρχεται σταδιακά στα προ πανδημίας επίπεδα διακοπών.

Στην ΕΥΔΑΠ τονίζουν ότι οι λογαριασμοί αφορούν μικρά ποσά και ότι, εν αντιθέσει με τη Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού (ΔΕΗ), η Εταιρεία έχει να αυξήσει δέκα χρόνια τα τιμολόγια ύδρευσης, τα οποία θα παραμείνουν αμετάβλητα όλο το 2022.

Η Εταιρεία υπερασπίζεται την πολιτική της λέγοντας ότι με τις ενέργειες αυτές λειτουργεί προς όφελος των καταναλωτών καθώς δεν συσσωρεύουν ανεξόφλητες οφειλές που δυσκολεύουν την αποπληρωμή τους, θεωρώντας ότι μια οφειλή 100 ευρώ είναι διαχειρίσιμη και μπορεί εύκολα να διακανονιστεί. Ωστόσο, δεν είναι λίγοι εκείνοι που επικρίνουν την ΕΥΔΑΠ, λέγοντας ότι, αντί να κυνηγά την ενίσχυση του δικού της ταμείου, οφείλει να προστατεύσει τους πολίτες οι οποίοι τους τελευταίους μήνες σφυροκοπούνται από την ακρίβεια στο ρεύμα, καθώς με την πολιτική της τους επιβαρύνει με πρόσθετα κόστη αφού καλούνται να επωμιστούν μαζί με την αποπληρωμή των οφειλών και τα τέλη επανασύνδεσης νερού που ανέρχονται σε 37,20 ευρώ.

Με βάση τα στοιχεία της ΕΥΔΑΠ, στο τέλος Δεκεμβρίου του 2021 οι ληξιπρόθεσμες και μη οφειλές των ιδιωτών ξεπερνούσαν τα 200 εκατ. ευρώ, από τις οποίες περίπου 177 εκατ. αφορούσαν χρέη ιδιωτών πελατών, περί τα 10 εκατ. ήταν σε διακανονισμό και 45 εκατ. ήταν τα χρέη Δημοσίου και Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) προς την ΕΥΔΑΠ, για τους οποίους δεν γίνεται αποκοπή νερού.

Κάθε εβδομάδα η Εταιρεία αξιολογεί τις ληξιπρόθεσμες οφειλές και εξετάζει πόσοι από τους πελάτες πληρούν τα κριτήρια για αποκοπή, αναφέρει στέλεχός της. Γι’ αυτούς ακολουθεί ένα πρόγραμμα ενημέρωσης που γίνεται μέσω SMS, e-mail ή επιστολής υπενθύμισης ώστε να εξαντληθεί η πίεση και να πληρώσουν. Οταν παρέλθει αυτό το στάδιο, η ΕΥΔΑΠ βγάζει το πρόγραμμα τεχνικών ενεργειών το οποίο συμπεριλαμβάνει όλα τα νοικοκυριά που έχουν ανεξόφλητους λογαριασμούς και δεν έχουν ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις τους.

Σε αυτούς αποστέλλεται από την Εταιρεία ενημερωτική προειδοποίηση ότι τους έχει εντάξει σε πρόγραμμα διακοπής. Εάν και σε αυτό το κάλεσμα δεν ανταποκριθούν εντός 3 ή 4 ημερών, τότε η παροχή νερού κόβεται. Αρμόδιες πηγές της ΕΥΔΑΠ με γνώση των διαδικασιών επισημαίνουν ότι σε αυτή την κατηγορία υπόκεινται μόνο όσοι έχουν προσκομίσει τα προσωπικά τους στοιχεία επικοινωνίας. Για τους υπόλοιπους η διακοπή γίνεται εντελώς απροειδοποίητα.

Τονίζουν μάλιστα ότι η Εταιρεία ακολουθεί και ορισμένες παράδοξες πρακτικές. Για παράδειγμα, μπορεί να μην κόβει το νερό σε εκπρόθεσμους λογαριασμούς (π.χ. 105 ευρώ) και να ενεργοποιεί αποκοπές για νέους λογαριασμούς με πολύ μικρότερες οφειλές (π.χ. 25 ευρώ), απλώς γιατί αθροίζουν χρέος (130 ευρώ)!

Εντός Μαίου η νομοθετική ρύθμιση για ΕΥΔΑΠ – ΕΥΑΘ

Την ίδια στιγμή, η ΕΥΔΑΠ και η Εταιρεία Υδρευσης και Αποχέτευσης Θεσσαλονίκης (ΕΥΑΘ) τελούν εν αναμονή των κυβερνητικών αποφάσεων που θα ευθυγραμμίζονται με την πρόσφατη απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ), με την οποία κρίθηκε αντισυνταγματική η μεταβίβαση των μετοχών των δύο κρατικών μονοπωλίων στο Υπερταμείο με νόμο που ψηφίστηκε το 2016 και εκχώρησε την πλειοψηφία των μετοχών τους στην Ελληνική Εταιρεία Συμμετοχών και Περιουσίας (ΕΕΣΥΠ), η οποία ελέγχεται από το Ελληνικό Δημόσιο. Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, εντός του Μαΐου αναμένεται η τελική ρύθμιση, την οποία επεξεργάζεται ομάδα εξειδικευμένων νομικών.

Στην κυβέρνηση και το Υπερταμείο φαίνεται να προκρίνουν τη λύση ενός υβριδικού μοντέλου, το οποίο θα επιτρέψει την παραμονή των μετοχών των δύο εταιρειών στο Υπερταμείο, θεραπεύοντας τους λόγους για τους οποίους το ΣτΕ ακύρωσε την απόφαση με τρόπο που δεν θα αφήνει άλλα περιθώρια προσφυγών και θα δίνει μεγαλύτερο έλεγχο των δύο Εταιρειών στο κράτος. Πρόκειται για μια επιλογή υψηλού ρίσκου που θα πρέπει να είναι καλά στηριγμένη για να μη βάλει σε νέες περιπέτειες το Υπερταμείο.

Σύμφωνα με την απόφαση του ΣτΕ, αν και το Ελληνικό Δημόσιο είναι ο μοναδικός μέτοχος του Υπερταμείου, το γεγονός ότι αυτό δεν διατηρεί άμεσα τον ιδιοκτησιακό έλεγχο και τη δυνατότητα εκλογής της πλειοψηφίας των μελών των διοικητικών συμβουλίων των δύο Εταιρειών κρίνεται αντισυνταγματικό.

Η απόφαση θεωρεί ότι η αποξένωση από το Ελληνικό Δημόσιο μετατρέπει κατ’ ουσίαν τη δημόσια επιχείρηση σε ιδιωτική καθιστώντας αβέβαιη τη συνέχιση της παροχής προσιτών υπηρεσιών υψηλής ποιότητας. Συνθήκη όμως που αντίκειται στις επιταγές του Συντάγματος, δεδομένου του μονοπωλιακού χαρακτήρα των υπηρεσιών, οι οποίες μάλιστα αφορούν την παροχή ενός φυσικού αγαθού απαραίτητου για την επιβίωση. Πληροφορίες αναφέρουν ότι υπάρχουν σχετικές συζητήσεις και με τους θεσμούς για τις αλλαγές στο στάτους των δύο Εταιρειών λόγω των δεσμεύσεων που άφησαν τα μνημόνια και ότι η προτεινόμενη λύση συνιστά μια πρόταση η οποία μπορεί να γίνει αποδεκτή από πλευράς τους, δημιουργώντας παράλληλα έναν σύγχρονο τρόπο διακυβέρνησης που θα ικανοποιεί και τους επενδυτές-μετόχους των δύο εισηγμένων εταιρειών.

Σε αντίθετη περίπτωση, η ελληνική πλευρά θα πρέπει να αναζητήσει άλλα ισοδύναμα μέτρα ώστε να καλύψει τα κενά που δημιουργούν οι αξίες των δύο Εταιρειών (εφόσον μεταβιβαστούν στο Δημόσιο), οι οποίες, βάσει της χρηματιστηριακής αποτίμησης, των υψηλών ταμειακών διαθεσίμων και της αυξημένης μερισματικής πολιτικής, δημιουργούν ένα κενό ύψους περί το 1 δισ. ευρώ στο Υπερταμείο που δεν θα μπορούσε να καλυφθεί εύκολα από άλλα assets. Με την επικείμενη ρύθμιση θα υπάρξουν πρόνοιες, μεταξύ άλλων, και σε επίπεδο εταιρικής διακυβέρνησης με ενισχυμένο ρόλο ελέγχου των δύο Εταιρειών από το κράτος και το αρμόδιο υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, που είναι το επισπεύδον υπουργείο.

Αυτό συνεπάγεται και διοικητικές αλλαγές στις δύο Εταιρείες, οι οποίες όμως δεν φαίνεται να αποτελούν, τουλάχιστον σε αυτό το στάδιο, άμεση προτεραιότητα των αρμόδιων αρχών. Η σχετική ρύθμιση πρέπει να επισπευσθεί, καθώς εν όψει των γενικών συνελεύσεων δεν πρέπει να υπάρχουν ασάφειες σχετικά με το ποιος ελέγχει τις μετοχές των δύο Εταιρειών Υδρευσης και Αποχέτευσης.