Το «πράσινο» από τη ΡΑΕ εξασφάλισε το Πρόγραμμα Ανάπτυξης του ΔΕΣΦΑ 2022-2031, περιλαμβάνοντας ωστόσο αρκετές ενστάσεις. Παράλληλα, αναλαμβάνεται από την Αρχή πρωτοβουλία για συνάντηση μεταξύ του Διαχειριστή και των ΔΕΔΑ και Hengas σχετικά με τις έντονες αντιδράσεις που προκλήθηκαν κατά τη δημόσια διαβούλευση λόγω της αλλαγής σχεδίων και της χρονικής μετάθεσης συγκεκριμένων έργων.

Η συνολική αξιολόγηση

Σε επίπεδο συνολικής αξιολόγησης η ΡΑΕ θεωρεί ότι το προτεινόμενο Σχέδιο έχει καταρτιστεί από το Διαχειριστή λαμβάνοντας υπόψη τα κριτήρια της υφιστάμενης και της προβλεπόμενης προσφοράς και ζήτησης φυσικού αερίου, εκπλήρωσης των υποχρεώσεων παροχής υπηρεσιών κοινής ωφελείας, ασφάλειας εφοδιασμού, βελτίωσης της επάρκειας και της αποδοτικότητας του ΕΣΦΑ, τροφοδοσίας νέων περιοχών με φυσικό αέριο με στόχο την περιφερειακή ανάπτυξη και διασφάλισης της δυνατότητας πρόσβασης νέων χρηστών.

Επισημαίνεται, ωστόσο, η ανάγκη τακτικής σύνταξης και δημοσιοποίησης της προβλεπόμενης από τον Κώδικα Μελέτης Ανάπτυξης ΕΣΦΑ, τόσο για λόγους διαφάνειας και ενημέρωσης της αγοράς όσο και ως βάση για τη διαμόρφωση των Προγραμμάτων Ανάπτυξης.

Όσον αφορά την επίπτωση του συνολικού προϋπολογισμού των Έργων Ανάπτυξης ΕΣΦΑ στη Μέση Χρέωση Χρήσης ΕΣΦΑ, τονίζεται ότι το κόστος των νέων έργων που εγκρίνονται στο παρόν Πρόγραμμα δεν ξεπερνά τα 42 εκατ. ευρώ., συνεπώς η επίπτωσή τους στη Μέση Χρέωση είναι πολύ περιορισμένη.

Παράλληλα, η αύξηση του κόστους των ήδη προγραμματισμένων έργων ανέρχεται σε 196 εκατ. ευρώ, αλλά είναι αναπόφευκτη, δεδομένης της διεθνούς συγκυρίας

Η ΡΑΕ έλαβε υπόψη της τα αποτελέσματα της δημόσιας διαβούλευσης ιδίως ως προς το χρόνο ολοκλήρωσης των έργων και έκανε συγκεκριμένα σχόλια και υποδείξεις στον Διαχειριστή για την κατά το δυνατόν επίσπευσή τους και ευθυγράμμιση με τα χρονοδιαγράμματα των έργων των Δικτύων Διανομής και συνδεδεμένων ΑΣΦΑ.

Επίσης, «μέτρησε» ιδιαίτερα την ανάγκη εξασφάλισης της οικονομικής αποτελεσματικότητας συγκεκριμένων προτεινόμενων έργων, μέσω μακροχρόνιας δέσμευσης δυναμικότητας σε αυτά. Στη βάση αυτού του κριτηρίου, η Αρχή έθεσε ως προϋπόθεση για την οριστική έγκριση του αγωγού προς τη Δυτική Μακεδονία τη διενέργεια Market Test, το οποίο βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη.

Κατά τον ίδιο τρόπο πρέπει να ληφθεί η οριστική απόφαση για την επαύξηση ή μη της δυναμικότητας του ΕΣΜΦΑ και έχει καλέσει συναφώς τον Διαχειριστή για την υποβολή πρότασης. Παράλληλα, καλείται ο ΔΕΣΦΑ να υποβάλει εισήγηση το αργότερο έως τις 30 Σεπτεμβρίου 2022 σχετικά με τροποποιήσεις που τυχόν απαιτούνται στον Κώδικα Διαχείρισης ΕΣΦΑ, προκειμένου για την διενέργεια Market Test ώστε να διερευνηθεί το ενδιαφέρον και η αναγκαιότητα επαύξησης του Συστήματος.

Οι ενστάσεις της ΡΑΕ

Σχετικά με το νέο έργο «Τροφοδοσία των Ιωαννίνων μέσω εικονικού αγωγού ΥΦΑ μικρής κλίμακας», εξετάστηκαν τρεις εναλλακτικές λύσεις:

– (α) κατασκευή αγωγού υψηλής πίεσης, ως προέκταση του αγωγού Δυτικής Μακεδονίας προς την Ήπειρο, με CAPEX 156 εκατ. ευρώ

-(β) μεταφορά ΥΦΑ από την εγκατάσταση small-scale LNG (ssLNG) της Ρεβυθούσας σε ειδική δεξαμενή στο λιμάνι της Ηγουμενίτσας και από εκεί με βυτιοφόρα στα Ιωάννινα, με CAPEX 85,14 εκατ. ευρώ.

– (γ) μεταφορά ΥΦΑ από την εγκατάσταση small-scale LNG της Ρεβυθούσας σε ειδική δεξαμενή στο λιμάνι της Ηγουμενίτσας και από εκεί με αγωγό στα Ιωάννινα, με CAPEX 106,8 εκατ. ευρώ.

Δεδομένων αυτών, ο ΔΕΣΦΑ εισηγήθηκε ως οικονομικά προσφορότερη λύση την δεύτερη εναλλακτική και εισηγήθηκε τη συμπερίληψη του έργου με κόστος 85 εκατ. ευρώ, όσο δηλαδή το CAPEX της. Στο ποσό αυτό – κατά την κατανόηση της Αρχής -, όπως αναφέρεται, περιλαμβάνονται κόστη για τη διαμόρφωση προβλήτας υποδοχής πλοίων και την εκφόρτωση ΥΦΑ στις εγκαταστάσεις αποθήκευσης, τις εγκαταστάσεις αποθήκευσης, καθώς και για την αγορά του πλοίου και των βυτιοφόρων.

Η ΡΑΕ δεν εγκρίνει προς το παρόν το εν λόγω έργο για τους ακόλουθους λόγους:

• Από την ανάλυση του Διαχειριστή, η λύση τροφοδότησης μέσω ssLNG δεν είναι σημαντικά οικονομικότερη σε σχέση με την κατασκευή αγωγού υψηλής πίεσης, η οποία κατά τα άλλα ενδείκνυται. Από τα στοιχεία της μελέτης καθίσταται σαφές ότι μακροπρόθεσμα (περισσότερα από τα 12 χρόνια), η εναλλακτική του αγωγού υψηλής πίεσης προκύπτει οικονομικότερη.

• Σε κάθε περίπτωση, η Αρχή δεν έχει αποφανθεί σε σχέση με το ρυθμιστικό πλαίσιο λειτουργίας των εικονικών αγωγών, η διαχείριση των οποίων έως τώρα έχουν ανατεθεί στους Διαχειριστές των Δικτύων Διανομής. Σύμφωνα δε με την ίδια απόφαση, η δραστηριότητα της μεταφοράς του φυσικού αερίου με βυτιοφόρα ή πλοία παραμένει ανταγωνιστική και παρέχεται στον Διαχειριστή Διανομής από τρίτο μέσω διαγωνισμού. Συνεπώς, δεν θα ήταν δυνατή η έγκριση του έργου όπως παρουσιάζεται από τον ΔΕΣΦΑ χωρίς την κατάρτιση συνολικού ρυθμιστικού πλαισίου.

• Η Αρχή οφείλει να αναμένει το υπό αναθεώρηση Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα, αλλά και την Εθνική Στρατηγική για το Υδρογόνο, πριν προχωρήσει στην έγκριση νέων μεγάλων επενδυτικών έργων φυσικού αερίου που υπάρχει περίπτωση να μην χρησιμοποιηθούν επαρκώς (stranded assets).

Συνεπώς, η απόφαση μετατίθεται για το Πρόγραμμα Ανάπτυξης 2023-2032. Μεταβατικά, σύμφωνα με τον προγραμματισμό του οικείου Διαχειριστή του Δικτύου Διανομής, το δίκτυο διανομής της πόλης των Ιωαννίνων θα τροφοδοτείται με ΥΦΑ μέσω βυτιοφόρων από την εγκατάσταση Φόρτωσης Φορτηγών ΥΦΑ της Ρεβυθούσας, η οποία θα βρίσκεται σύντομα σε εμπορική λειτουργία.

Ένα ακόμη ζήτημα που είχε προκαλέσει την έντονη αντίδραση της ΔΕΔΑ, αφορά τους Μετρητικούς/Ρυθμιστικούς Σταθμούς Βέροιας και Νάουσας. Πρόκειται για δύο νέους μετρητικούς σταθμούς που θα συνδεθούν με τον αγωγό υψηλής πίεσης προς τη Δυτική Μακεδονία. Ο ΔΕΣΦΑ εισηγείται ως ημερομηνία ένταξης στο Σύστημα τον Σεπτέμβριο 2024, δηλαδή την ημερομηνία ολοκλήρωσης του αγωγού. Η ΡΑΕ προτείνει την κατά το δυνατόν επίσπευση του έργου του αγωγού. Συνεπώς, και επειδή κατατέθηκαν σχετικά αιτήματα κατά την δημόσια διαβούλευση, το χρονοδιάγραμμα των δύο έργων μεταφέρεται αρχικά τον Σεπτέμβριο 2023.

Απαραίτητο το Market Test

Όσον αφορά τον αγωγό Νέας Μεσημβρίας-Ευζώνων/Γευγελή που αφορά στην κατασκευή διασυνδετήριου αγωγού μεταξύ του ΕΣΜΦΑ και του Συστήματος φυσικού αερίου της Βόρειας Μακεδονίας, σύμφωνα με το MoU που έχει υπογραφεί, ο ΔΕΣΦΑ θα κατασκευάσει το τμήμα που βρίσκεται επί ελληνικού εδάφους. Το έργο έχει εγκριθεί από το 2019 υπό την προϋπόθεση θετικού Market Test, δηλαδή δέσμευσης ικανής δυναμικότητας από χρήστες ώστε η κατασκευή του έργου να μην αυξήσει τις χρεώσεις του ΕΣΦΑ, δεδομένου ότι θα εξυπηρετήσει την ασφάλεια εφοδιασμού της Β. Μακεδονίας και όχι της Ελλάδας.

Παράλληλα, το κόστος κατασκευής έχει αυξηθεί από 51 σε 67 εκατ. ευρώ και το χρονοδιάγραμμα υλοποίησής του έχει μετατεθεί από τον Ιούνιο 2024 στον Ιούλιο 2025. Οι μεταβολές αυτές κρίνονται αποδεκτές από τη ΡΑΕ καθώς η αύξηση του κόστους οφείλεται στη γενική αύξηση των πρώτων υλών και η μετατόπιση του χρονοδιαγράμματος στην πορεία του εν εξελίξει Market Test.

Εκτόξευση του κόστους και «κόκκινη κάρτα»

Η αύξηση του κόστους των έργων σε ορισμένες περιπτώσεις είναι ιδιαίτερα μεγάλη. Έτσι στο έργο διασύνδεσης με το FSRU Αλεξανδρούπολης έχει διπλασιαστεί από τα 13 στα 26 εκατ. ευρώ, το οποίο σε κάθε περίπτωση ανακτάται από το τέλος σύνδεσης και δεν επιβαρύνει τις Χρεώσεις Χρήσης του ΕΣΦΑ. Η αύξηση αποδίδεται πέραν της γενικής αύξησης των πρώτων υλών, στην τροποποίηση 14 προδιαγραφών του σταθμού σε πίεση σχεδιασμού έως 110 barg.

Όσον αφορά το έργο «Μετρητικός και Ρυθμιστικός Σταθμός για τη σύνδεση με το FSRU της DIORYGA GAS», το κόστος έχει αυξηθεί από 9,9 σε 15 εκατ. ευρώ. Εδώ όμως η ΡΑΕ βγάζει «κόκκινη κάρτα» στη μετατόπιση του χρονοδιαγράμματος από το 2023 στον Μάρτιο 2025, η οποία «δεν γίνεται κατ’ αρχήν αποδεκτή, καθώς δεν συνάδει με τα χρονοδιαγράμματα για τα οποίο έχει ενημερώσει η DIORYGA GAS την Αρχή, αλλά και επειδή υπό τις παρούσες συνθήκες κρίνεται σκόπιμη η κατά το δυνατόν επιτάχυνση των έργων που θα συμβάλουν στην ασφάλεια εφοδιασμού της χώρας, δεδομένου ότι η συγκεκριμένη υποδομή – εφόσον υλοποιηθεί – λόγω της χωροθέτησής της δύναται να ενισχύσει τον κανόνα Ν-1 της χώρας, ιδίως αν ενισχυθεί το νότιο τμήμα του αγωγού». Η ΡΑΕ καλεί τον ΔΕΣΦΑ και τη DIORYGA GAS σε κοινή συνάντηση για την οριστικοποίηση του χρονοδιαγράμματος.

Τροφοδοσία Δυτικής Μακεδονίας

Για την περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας και σύμφωνα με τις γενικές κατευθύνσεις του Σχεδίου Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης των λιγνιτικών περιοχών, στο Πρόγραμμα Ανάπτυξης 2021-2030 είχαν εγκριθεί τα ακόλουθα έργα:

-«Αγωγός υψηλής πίεσης προς τη Δυτική Μακεδονία». Ο αγωγός ξεκινά από την περιοχή του υφιστάμενου βανοστασίου στα Τρίκαλα Ημαθίας και έχει μήκος 122 χλμ. Το έργο περιλαμβάνει Μετρητικό/Ρυθμιστικό (Μ/Ρ) σταθμό στην περιοχή της Καρδιάς για την τροφοδοσία των εγκαταστάσεων τηλεθέρμανσης στις περιοχές της Πτολεμαΐδας, της Κοζάνης και του Αμύνταιου, καθώς και βανοστάσια για την τροφοδοσία λοιπών καταναλώσεων της περιοχής. Επιπλέον, προβλέπεται σύνδεση με τους Μ/Ρ σταθμούς Άσπρους και Περδίκκα, οι οποίοι επρόκειτο να συνδεθούν αρχικά με έξοδο του ΤΑΡ, έως ότου κατασκευαστεί ο αγωγός. Προβλέπεται, επίσης, ένας κλάδος για την τροφοδοσία της Νάουσας και της Βέροιας, καθώς και αναμονές για μελλοντικές επεκτάσεις όπως αυτή προς την Πόρεια. Ο εκτιμώμενος προϋπολογισμός του έργου στο ΠΑ 2021-2030 ανερχόταν σε 110 εκατ.ευρώ και η ημερομηνία ένταξής του στο Σύστημα ήταν ο Σεπτέμβριος 2023. Κατά την πρώτη υποβολή του Σχεδίου ΠΑ 2022-2031 ο προϋπολογισμός του έργου αναπροσαρμόστηκε σε 147 εκατ. ευρώ και η ημερομηνία ολοκλήρωσης παρέμεινε ίδια.

Ωστόσο, στο αναθεωρημένο υποβληθέν σχέδιο του ΠΑ 2022-2031, η ολοκλήρωση του αγωγού έχει μετατοπιστεί κατά ένα έτος, ήτοι στον Σεπτέμβριο 2024, αγνοώντας δηλαδή το γεγονός ότι έχει προγραμματιστεί και τροφοδότηση νέων δικτύων διανομής, το δε κόστος έχει αυξηθεί στα 167 εκατ. ευρώ.

– «Υποδομές εικονικού αγωγού ΥΦΑ μικρής κλίμακας για την τροφοδοσία των περιοχών της Πόρειας, του Άσπρους και του Περδίκκα». Το έργο αυτό έχει ενταχθεί από τον Διαχειριστή στα Προγραμματισμένα Έργα, ως υλοποίηση της απόφασης επέκτασης του ΕΣΦΑ στις περιφέρειες της Δυτικής Μακεδονίας, στο πλαίσιο έγκρισης του ΠΑ 2020-2029. Ωστόσο, όπως αναφέρεται, δεν έχει εγκριθεί per se και εξετάζεται στην παρούσα απόφαση ως νέο έργο. Η ΡΑΕ ζήτησε από τον ΔΕΣΦΑ τη διερεύνηση εναλλακτικής λύσης προμήθειας των περιοχών αυτών μέσω εικονικού αγωγού ΥΦΑ μικρής κλίμακας (ssLNG). Από τη συγκριτική ανάλυση του κόστους από τον Διαχειριστή, προέκυψε ότι η επιλογή για την προσωρινή τροφοδοσία των περιοχών Περδίκκα και Άσπρους μέσω ssLNG μεταβατικά έως τη λειτουργία του αγωγού προς τη Δυτική Μακεδονία και η μόνιμη τροφοδοσία μέσω ssLNG της περιοχής της Πόρειας είναι η πλέον οικονομικά αποδοτική.

Για το λόγο αυτό, ο ΔΕΣΦΑ το ενέταξε στο υπό νέο Πρόγραμμα Ανάπτυξης. Ωστόσο, η ΡΑΕ δεν εγκρίνει προς το παρόν το εν λόγω έργο και αποφασίζει:

– την μη μετακίνηση – προς ώρας – των χρονοδιαγραμμάτων που έχουν εγκριθεί με το Πρόγραμμα Ανάπτυξης 2021-2030 για τον Αγωγό Υψηλής Πίεσης προς τη Δυτική Μακεδονία και για τους Μ/Ρ Σταθμούς Πόρειας, Άσπρους και Περδίκκα,

– την άμεση οργάνωση συνάντησης μεταξύ των ΔΕΣΦΑ, ΔΕΔΑ και Hengas, με στόχο την κοινή συμφωνία σε ρεαλιστικότερο – πλέον – χρονοδιάγραμμα και για την εξεύρεση της βέλτιστης μεταβατικής λύσης για την τροφοδοσία των δικτύων διανομής, σύμφωνα και με την πρόταση του ΔΕΣΦΑ.

– την μη απένταξη των έργων «Μετρητικός/Ρυθμιστικός Σταθμός στην περιοχή της Πόρειας» και «Σταθμός CNG στην περιοχή της Πόρειας».

Παράλληλα, όπως τονίζεται στην απόφαση της ΡΑΕ, όσον αφορά στα Μ/Ρ Κορίνθου και Άργους-Ναυπλίου, η προτεινόμενη καθυστέρηση είναι 14 μήνες, λαμβάνοντας – κατά τον ΔΕΣΦΑ – υπόψη την πορεία ολοκλήρωσης των έργων διανομής. Ωστόσο, σύμφωνα με τις παρατηρήσεις που κατέθεσαν οι Διαχειριστές Διανομής στις δημόσιες διαβουλεύσεις, τα έργα έχουν εκκινήσει και επίκειται η έγκριση χρηματοδότησης από το ΕΣΠΑ 2014-2020 της Περιφέρειας Πελοποννήσου, το οποίο λήγει την 31/12/2023, ημερομηνία κατά την οποία οφείλει να είναι λειτουργικό το σύνολο των έργων. Συνεπώς, η μετατόπιση του χρονοδιαγράμματος για τα έργα Μ/Ρ Κορίνθου και Άργους-Ναυπλίου δεν γίνεται κατ’ αρχήν αποδεκτή και παραμένει στην εγκριθείσα στο ΠΑ 2021-2030 ημερομηνία (Οκτώβριος 2022). Η οριστικοποίηση του χρονοδιαγράμματος θα λάβει χώρα κατά την συνάντηση μεταξύ των ΔΕΣΦΑ, ΔΕΔΑ και Hengas.