Σε κλίμα ευρύτατης συναίνεσης μεταξύ όλων των εμπλεκομένων εκπονήθηκε το υβριδικό μοντέλο για την ενεργειακή αγορά της Κρήτης, που αναλύθηκε σήμερα κατά τη διάρκεια διαδικτυακής ημερίδας της ΡΑΕ με τη συμμετοχή όλων των θεσμικών φορέων (ΑΔΜΗΕ, ΔΕΔΔΗΕ, ΕΧΕ, ΔΑΠΕΕΠ κ.ά.) καθώς και 250 περίπου εκπροσώπων εταιρειών και άλλων ενδιαφερομένων.
Το υβριδικό μοντέλο, για το οποίο υιοθετήθηκε η σχετική πρόταση του ΕΧΕ, έρχεται να αντιμετωπίσει την ανάγκη ομαλής κάλυψης των ενεργειακών αναγκών της Μεγαλονήσου κατά το μεσοδιάστημα από την έναρξη λειτουργίας της διασύνδεσης με την Πελοπόννησο (μικρό καλώδιο), -όποτε πλέον η Κρήτη δεν θα θεωρείται ΜΣΝ-, μέχρι την ολοκλήρωση της διασύνδεσης με την Αττική (μεγάλο καλώδιο). Με βάση το ισχύον μέχρι σήμερα χρονοδιάγραμμα, η μεγάλη διασύνδεση της Κρήτης προβλέπεται να ολοκληρωθεί εντός του 2023, οπότε το υβριδικό μοντέλο αναμένεται να λειτουργήσει για δύο σχεδόν χρόνια.
Δηλαδή, από την ώρα που θα ρυθμιστούν οι νομοθετικές εκκρεμότητες από το ΥΠΕΝ και καθοριστεί η «δήλη ημέρα» έναρξης λειτουργίας της διασύνδεσης Κρήτης-Πελοποννήσου μέχρι να μπει στην «πρίζα» και η διασύνδεση Κρήτης-Αττικής. Σε αυτό το μεσοδιάστημα, η Κρήτη από Μη Συνδεδεμένο Νησί θα αντιμετωπίζεται ως Μικρό Διασυνδεδεμένο Σύστημα.
Δεδομένου ότι η μικρή διασύνδεση μπορεί να καλύψει μόνο το 30%-35% της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας, το υπόλοιπο μπορεί να καλυφθεί μέσω των αγορών του Διασυνδεδεμένου Συστήματος.
Στο πλαίσιο της διερεύνησης των λύσεων, κρίθηκε ότι η δημιουργία ενιαίας ζώνης όπου οι παραγωγοί και οι προμηθευτές της Κρήτης θα μπορούσαν να συμμετάσχουν απευθείας στις αγορές του Διασυνδεδεμένου Συστήματος θα οδηγούσε σε σημαντικά κόστη ανακατανομής. Άλλωστε, για τη λειτουργία Αγοράς Εξισορρόπησης θα ήταν προϋπόθεση η αναβάθμιση των τοπικών υποδομών (μετρητικές διατάξεις κατάλληλης κλάσης στους υποσταθμούς ΥΤ/ΜΤ και τις μονάδες παραγωγής).
Τελικά εξετάστηκαν δύο λύσεις για το υβριδικό μοντέλο και επελέγη αυτή που προτάθηκε από το ΕΧΕ (έναντι εκείνης του ΑΔΜΗΕ) η οποία προβλέπει τα εξής:
Τα πάγια του συστήματος Υψηλής Τάσης της Κρήτης μεταφέρονται στον ΑΔΜΗΕ, ο οποίος και αναλαμβάνει την ευθύνη λειτουργίας του συστήματος της Κρήτης. Οι προμηθευτές θα αποδίδουν στον ΑΔΜΗΕ την Χρέωση Χρήσης Συστήματος που αντιστοιχεί στους καταναλωτές της Κρήτης. Ο ΑΔΜΗΕ θα εκτελεί και θα δημοσιεύει ενδεικτικό πρόγραμμα κατανομής, ενώ οι μονάδες παραγωγής της Κρήτης δεν θα συμμετέχουν στην Αγορά Εξισορρόπησης του ΕΣΜΗΕ.
Κατά την εκκαθάριση των αποκλίσεων και των λογαριασμών προσαυξήσεων θα λαμβάνεται υπόψη αποκλειστικά η ενέργεια που θα διακινείται από τη μικρή διασύνδεση και όχι το συνολικό φορτίο της Κρήτης.
Με δεδομένη τη λειτουργία της διασύνδεσης Κρήτης-Πελοποννήσου στα 150 MW, ο ΑΔΜΗΕ θα εκτελεί καθημερινά απλοποιημένο πρόγραμμα κατανομής στη βάση προβλέψεων φορτίου και παραγωγής ΑΠΕ, στοιχείων κόστους και διαθεσιμότητας συμβατικής παραγωγής και καλωδίου.
Τα αποτελέσματα αυτής της απλοποιημένης κατανομής θα μεταφράζονται σε εντολές αγοράς και πώλησης, με αποδοχή τιμής, ενώ το φορτίο θα επιμερίζεται στους Εκπροσώπους Φορτίου με ex-ante συντελεστές εκπροσώπησης.
Το ΕΧΕ, από την πλευρά του, θα υποβάλει ατελώς εντολές αγοράς και πώλησης για τη θερμική παραγωγή, εκ μέρους των συμμετεχόντων στην αγορά της Κρήτης, ενώ ο ΔΑΠΕΕΠ θα υποβάλει εντολές για παραγωγή ΑΠΕ.
Πρόκειται ουσιαστικά για μια εικονική αγορά όπου η φόρτιση του καλωδίου θα προκύπτει από τη διαφορά των εντολών αγοράς και πώλησης.
Έτσι, όλες οι συναλλαγές θα εκκαθαρίζονται καθημερινά στην τιμή εκκαθάρισης της DAM σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στους κανονισμούς του ΕΧΕ και της EnExClear. Η εκκαθάριση θέσεων Αγοράς Εξισορρόπησης θα αφορά, όπως προαναφέρθηκε, μόνο την ενέργεια του καλωδίου και όχι του συνολικού φορτίου και της παραγωγής της Κρήτης.
Ισοσκελισμένος ο ΕΛΑΠΕ για τις ΑΠΕ της Κρήτης
Στο πλαίσιο του υβριδικού μοντέλου οι ΑΠΕ της Κρήτης θα αποζημιώνονται μέσω του ΕΛΑΠΕ, καθώς πλέον η Κρήτη θα πάψει να θεωρείται Μη Συνδεδεμένο Νησί. Παράλληλα, εξετάζεται νομοθετική ρύθμιση για τη δημιουργία «Υπολογαριασμού Αγοράς Μικρού Διασυνδεδεμένου Συστήματος».
Με την εκκαθάριση του συνόλου της ενέργειας ΑΠΕ Κρήτης οι Εκπρόσωποι Φορτίου σε καθημερινή βάση θα καταβάλλουν ποσά για την ενέργεια από ΑΠΕ τα οποία θα αποτελούν εισροή στον ΕΛΑΠΕ. Όπως τόνισε ο πρόεδρος του ΔΑΠΕΕΠ Ι. Γιαρέντης, ο βασικός όρος του φορέα ήταν ότι θα έπρεπε μέχρι να φτάσουμε στην οριστική διασύνδεση ο ειδικός λογαριασμός να είναι απόλυτα ισοσκελισμένος. Δηλαδή οι εισροές του υπολογαριασμού της Κρήτης να ισοσκελίζονται από τα έσοδα της Κρήτης.
Η μεγάλη μείωση ΥΚΩ και εγγυήσεων
Όσον αφορά την κρίσιμη παράμετρο των ΥΚΩ κατά τη μεταβατική περίοδο, το ΥΠΕΝ θα πρέπει να προσδιορίσει αν αυτές θα αφορούν μόνο τις τοπικές θερμικές μονάδες ή και τις τοπικές ΑΠΕ.
Η ΡΑΕ για το θέμα αυτό προτείνει να αφορούν μόνο τις θερμικές μονάδες και οι τοπικές ΑΠΕ να εξισώνονται με τις ΑΠΕ του Διασυνδεδεμένου Συστήματος.
Από το προτεινόμενο μοντέλο, πάντως, θα προκύψει σημαντική μείωση των ΥΚΩ καθώς και των εγγυήσεων που δίνουν οι Εκπρόσωποι Φορτίου στον ΔΕΔΔΗΕ. Αρκεί να αναφερθεί ότι οι ΥΚΩ της Κρήτης για το 2020 έφτασαν στα 355.813.852 ευρώ και αναμένεται σημαντική αποκλιμάκωσή τους. Ωστόσο, θα χρειαστεί προσαρμοσμένη μεθοδολογία υπολογισμού τους. Όσον αφορά τις εγγυήσεις, αυτές μειώνονται κατά 16 εκατ. ευρώ (67%), από τα 25 εκατ. ευρώ, στα 9 εκατ. ευρώ. Με βάση το εναλλακτικό μοντέλο που εξετάστηκε, η μείωση θα περιοριζόταν σε 5-6 εκατ. ευρώ.
«Παράδειγμα θεσμικής συνεργασίας»
Η Γενική Γραμματέας Ενέργειας του ΥΠΕΝ Αλεξάνδρα Σδούκου, κατά την εναρκτήρια ομιλία της, αναφέρθηκε στα πολλαπλά οφέλη της ηλεκτρικής διασύνδεσης της Κρήτης, όπως η μείωση των ΥΚΩ, η ανάπτυξη των ΑΠΕ, η ενεργειακή ασφάλεια του νησιού, ενώ εξήρε τη συνδρομή όλων των Διαχειριστών, κάνοντας λόγο για «παράδειγμα θεσμικής συνεργασίας».
Ο πρόεδρος της ΡΑΕ, Αθ. Δαγούμας, από την πλευρά του, αναφέρθηκε στις επίπονες προσπάθειες των στελεχών όλων των φορεών και τόνισε χαρακτηριστικά ότι «έχουμε πετύχει κουλτούρα συνεργασίας που συναντάται μόνο στα σκανδιναβικά κράτη».
Ο κ. Δαγούμας επισήμανε ότι το υβριδικό μοντέλο της Κρήτης έχει ήδη λάβει το πρώτο «πράσινο φως» από την Κομισιόν, ενώ προανήγγειλε τη διοργάνωση δύο ακόμη αντίστοιχων ημερίδων για την αγορά φυσικού αερίου του ΕΧΕ και για το Target Model.