Κάθε πρωί ετοιμάζεστε για τη δουλειά, μπαίνετε στο αυτοκίνητό σας και αναρωτιέστε πόση ώρα θα χρειαστεί να περάσετε πίσω από το τιμόνι παραμένοντας εγκλωβισμένοι στην κίνηση μέχρι να φτάσετε στο γραφείο. Δε θα προτιμούσατε να βρίσκεστε στο χώρο εργασίας σας μέσα σε λίγα λεπτά, χωρίς ταλαιπωρία, μποτιλιάρισμα και κυρίως χωρίς εκνευρισμό; Οι ειδικοί εκτιμούν ότι οι καθημερινές μετακινήσεις που υπερβαίνουν τη μία ώρα μπορεί να προκαλέσουν δυσφορία και να οδηγήσουν ακόμα και σε αυξημένα επίπεδα δυστυχίας, όπως και αύξηση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.
Πώς μπορεί να λυθεί αυτό το πρόβλημα που ταλαιπωρεί εκατομμύρια ανθρώπων στον κόσμο; Δεν είναι λίγες οι πόλεις που επιχειρούν να εφαρμόσουν το φιλόδοξο σχέδιο της «πόλης των 15 λεπτών», όπως το Σίδνεϋ, το Παρίσι αλλά και το Κλίβελαντ. Η ιδέα πίσω από τον πολεοδομικό σχεδιασμό πηγάζει από την ανάγκη για καλύτερη ποιότητα ζωής για τους κατοίκους καθώς θα τους επιτρέπει να καλύψουν τις βασικές ανάγκες τους και να μεταβούν από και προς την εργασία τους μέσα σε περίπου 15 λεπτά. Ωστόσο, αυτό δεν είναι πάντα εφικτό.
Όπως αναφέρει η Washington Post παλαιότερα λιγότερο από το 5% του πληθυσμού ζούσε στις πόλεις, αλλά μέσα σε λίγα χρόνια αυτό άλλαξε με ολοένα περισσότερους να εγκαταλείπουν την επαρχία για τα αστικά κέντρα. Μέχρι το 2008 ο αστικός πληθυσμός υπερίσχυε του αγροτικού με το χάσμα να συνεχίζει να διευρύνεται. Σύμφωνα με τις προβλέψεις το 70% του παγκόσμιου πληθυσμού αναμένεται να ζει σε πόλεις μέχρι το 2050. Από την άλλη, η αστική μετανάστευση έχει αυξήσει την ανθρώπινη ευημερία: Υπολογίζεται ότι το 80% της παγκόσμιας οικονομικής δραστηριότητας πραγματοποιείται πλέον στις πόλεις.
Εντούτοις, τα οχήματα αποτελούν την κύρια πηγή αερίων του θερμοκηπίου στις Ηνωμένες Πολιτείες από το 2017. Αναλυτικότερα, οι Αμερικανοί διένυσαν κατά μέσο όρο περίπου μία ώρα καθημερινά οδηγώντας προς τη δουλειά τους το 2019, ενώ το 1980 ο χρόνος που δαπανούσαν ήταν περίπου 44 λεπτά. Σε έρευνα που διεξήχθη στο Τέξας, στην οποία συμμετείχαν 900 γυναίκες και το ερώτημα αφορούσε στις καθημερινές ασχολίες τους και ποιες προτιμούσαν από αυτές περισσότερο, η οδήγηση έφτασε στην τελευταία θέση της κατάταξης, μετά τις δουλειές του σπιτιού.
Όλα αυτά τη στιγμή που η παραμονή στην κίνηση έχει συνδεθεί με περισσότερο άγχος, χειρότερη ψυχική υγεία, χαμηλότερη ικανοποίηση από την εργασία και δυσαρέσκεια για την έλλειψη ελεύθερου χρόνου, σύμφωνα με μελέτη του 2020 που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Transportation.
Τη λύση, λοιπόν, θέλησε να δώσει ο Κάρλος Μορένο, πολεοδόμος και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης στο Παρίσι, ο οποίος είχε οραματιστεί την «πόλη των 15 λεπτών».
Πίσω από την ιδέα βρίσκεται «η προώθηση της βιωσιμότητας και της υγείας με τη μείωση της εξάρτησης από το αυτοκίνητο και την αύξηση της σωματικής δραστηριότητας», κυρίως μέσα από το περπάτημα, το ποδήλατο και τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, χωρίς ωστόσο την κατεδάφιση του υπάρχοντος αστικού συστήματος, αλλά μέσω του επανασχεδιασμού του υπάρχοντος δημόσιου χώρου.
Αυτό το μοντέλο αποκεντρωμένου πολεοδομικού σχεδιασμού βρίσκει κοινούς αποδέκτες σε πολιτικούς και ακτιβιστές σε όλο τον κόσμο που αντιδρούν στην αποκλειστική ανάπτυξη των αστικών κέντρων, καθώς θα σημάνει λιγότερα αυτοκίνητα και περισσότερο χώρο για πεζούς και ποδηλάτες. Στον αντίποδα οι υποστηρικτές συνωμοσιών που «βλέπουν» πίσω από αυτό το φιλόδοξο πλάνο υπονόμευση των ατομικών ελευθεριών και απόπειρα υποδούλωσης περιορίζοντας τις μετακινήσεις και υποχρεώνοντας τον πληθυσμό να ζει σε κλειστές γειτονιές.
Παραβλέποντας την προσπάθεια παραπληροφόρησης, το ερώτημα που προκύπτει είναι πώς μπορεί όλοι μας να ζούμε σε απόσταση 15 λεπτών από τη δουλειά και τις υπηρεσίες που χρειαζόμαστε;
«Η ευημερία των πόλεων εξαρτάται από την αγορά εργασίας. Όσο μεγαλύτερη είναι η αγορά, τόσο πιο καινοτόμα και παραγωγική είναι η πόλη», υποστηρίζει ο Αλαίν Μπερτό, πολεοδόμος στο Ινστιτούτο Marron του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης.
«Χωρίς μια λειτουργική αγορά εργασίας δεν υπάρχει πόλη», τονίζει και αναφέρει πως στόχος του αστικού σχεδιασμού πρέπει να είναι η κινητικότητα, αποτρέποντας την αύξηση του χρόνου που χρειάζεται για τη μετακίνηση και δίνοντας τη δυνατότητα στους πολίτες να διοχετεύσουν τον ελεύθερο χρόνο τους όπου εκείνοι επιθυμούν.
Ιδανικά σε απόσταση 15 λεπτών θα πρέπει να μπορεί να προσεγγίσει κανείς την εργασία του, καθώς και επιχειρήσεις και υπηρεσίες. Εντούτοις, στις ΗΠΑ επικρατεί η φιλοσοφία του αυτοκινήτου με τον μέσο Αμερικανό να οδηγεί περίπου 65 χλμ. την ημέρα (έρευνα του 2017) σε αντίθεση με τα 30 χλμ. ημερησίως το 1969.
Τι χρειάζεται για να μπορεί να εφαρμοστεί το σχέδιο της πόλης 15 λεπτών; Σύμφωνα με τους ειδικούς η απάντηση βρίσκεται στην αύξηση του διαθέσιμου αριθμού κατοικιών, καθώς αυτό θα σημάνει και τη δημιουργία κέντρων λιανικού εμπορίου, αγορών, συγκοινωνιακού δικτύου. Με αυτόν τον τρόπο, οι κάτοικοι, αλλά και οι επιχειρήσεις επωφελούνται αφού η μετακίνηση των πολιτών είναι απλούστερη και πιο σύντομη.
Το σχέδιο αυτό εφαρμόζεται ήδη στο Παρίσι. Εξάλλου, η δήμαρχος της γαλλικής πρωτεύουσας, Αν Ινταλγκό, είχε συμπεριλάβει την ιδέα του Μορένο στην εκστρατεία επανεκλογής της και άρχισε να τη θέτει σε εφαρμογή. Για παράδειγμα σε μία ακτίνα 100 χλμ. στη γαλλική πρωτεύουσα οι πολίτες εξυπηρετούνται από περίπου 1.180 μπουλανζερί και 516 κρεοπωλεία.
«Η αφθονία και η ποικιλία των αρτοποιείων δεν οφείλονται σε σχολαστικό δημοτικό σχεδιασμό αλλά σε μηχανισμούς της αγοράς. Αν οι Παριζιάνοι προτιμούσαν τη ρέγκα από τα κρουασάν για πρωινό, η αγορά θα προσαρμοζόταν και οι έμποροι ρέγκας θα αντικαθιστούσαν σταδιακά τα αρτοποιεία χωρίς κανένα “επανασχεδιασμό” του Παρισιού», υποστηρίζει από την άλλη ο Μπερτό σύμφωνα με την Washington Post.
Απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχή λειτουργία της «πόλης των 15 λεπτών» είναι ο πολεοδομικός σχεδιασμός με επίκεντρο τον άνθρωπο και τις ανάγκες του, θέτοντας ως προτεραιότητα το αποτελεσματικό δίκτυο συγκοινωνιών, με στόχο τη μετακίνηση των πολιτών χωρίς αυτοκίνητο. Παράλληλα, επιβάλλεται η ενίσχυση της δυνατότητας μετακίνησης με ποδήλατο, πατίνι ή τα πόδια.
Στο μέλλον, λοιπόν, όλοι θα μπορούσαμε να κάνουμε τις καθημερινές μας δραστηριότητες μέσα σε μόλις 15 λεπτά.
Διαβάστε ακόμη
Τράπεζες: Γυρίζει η κλεψύδρα για τη διανομή μερίσματος – Τα «ραντεβού» με τον επόπτη
Ποιοι ελεύθεροι επαγγελματίες δεν χρειάζεται να «ανησυχούν» για τα νέα τεκμήρια
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο ΘΕΜΑ