Χειρουργικές ή υψηλής προστασίας, οι μάσκες αποτέλεσαν το πρώτο «όπλο» κατά της μετάδοσης του κορωνοϊού όταν ξέσπασε η πανδημία Covid-19. Η ζήτηση είχε φτάσει σε τέτοια επίπεδα που το κόστος τους είχε εκτοξευθεί, με πωλητές σε δημοφιλείς ηλεκτρονικές πλατφόρμες να διαθέτουν πακέτο 60 τεμαχίων από μάσκες προστασίας FFP3 έναντι 859,59 ευρώ, συν 100 ευρώ για τα έξοδα αποστολής. Η αισχροκέρδεια είχε χτυπήσει «κόκκινο» εκείνη την περίοδο, καθώς η αγωνία για το αύριο, οι αμήχανοι χειρισμοί των κυβερνήσεων και τα μέτρα που περιόριζαν τις μετακινήσεις είχαν καλλιεργήσει εύφορο έδαφος για τους επιτήδειους, οι οποίοι εντέλει κατάφεραν να αποκομίσουν τεράστια κέρδη.
Επιπλέον, η άνευ προηγουμένου ζήτηση οδήγησε σε αύξηση της παραγωγής τους, με σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι σύμφωνα με έρευνα του Τεχνολογικού Ινστιτούτου Μασαχουσέτης (ΜΙΤ), ένα μόλις χρόνο από την έναρξη της πανδημίας, παράγονταν καθημερινά 7.200 τόνοι ιατρικών αποβλήτων, τεράστιο μέρος των οποίων ήταν μάσκες μίας χρήσης.
Σύμφωνα με άλλη έρευνα, σε παγκόσμιο επίπεδο, 65 δισ. γάντια χρησιμοποιούνταν κάθε μήνα το ίδιο διάστημα, με τον αριθμό των μασκών να διπλασιάζεται και να φτάνει τα 129 δισ. το μήνα, δηλαδή περίπου 3 εκατ. το λεπτό.
Διαφορετική μελέτη υπολόγιζε σε 3,4 δισ. τις μάσκες που απορρίπτονταν καθημερινά, με την Ασία να κατακτά την πρωτιά αφού εκτιμάται ότι 1,8 δισ. μάσκες (στην Κίνα σχεδόν 702 εκατ.) κατέληγαν – στην καλύτερη περίπτωση – στον κάδο. Στην πραγματικότητα, όμως, πολλές από αυτές «κολύμπησαν» μέχρι τη θάλασσα, αφού βρήκαν το δρόμο όταν πετάχτηκαν από αδιάφορους πολίτες σε ποτάμια και ρυάκια.
Μπορεί, λοιπόν, να τις χαρακτηρίζουμε αναλώσιμες αφού χρησιμοποιούνται μία φορά και στη συνέχεια απορρίπτονται, όμως, μένουν στη φύση για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Εξάλλου, είναι κατασκευασμένες από πλαστικές ίνες, κυρίως πολυπροπυλένιο, επομένως η διάρκεια ζωής τους μπορεί να αγγίξει τη δεκαετία. Αν συνυπολογιστούν, δε, τα μικροπλαστικά και νανοπλαστικά που προκύπτουν από τη διάσπασή τους, τότε μπορεί να παραμείνουν ακόμα και για αιώνες στη φύση.
Όπως αναφέρει μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Environmental Advances μία μόνο μάσκα μπορεί να απελευθερώσει έως και 173.000 μικροΐνες την ημέρα στις θάλασσες, θέτοντας σε κίνδυνο πολλά ζωικά είδη και επηρεάζοντας το οικοσύστημα.
Σε μία προσπάθεια να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα που προκύπτει από την λανθασμένη διάθεση χρησιμοποιημένων μασκών, οι επιστήμονες αναζητούν λύσεις ώστε να αποτραπεί περαιτέρω ρύπανση.
Μία από τις πρόσφατες έρευνες ειδικών από το Κέντρο Φυσιολογίας Εντόμων και Οικολογίας (ICIPE), στο Ναϊρόμπι της Κένυας αποκαλύπτει ότι η προνύμφη σκαθαριού της οικογενείας Alphitobius τρέφεται με πολυστυρένιο, από το οποίο συνήθως κατασκευάζονται συσκευασίες για φαγητό.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι προνύμφες μπορούσαν να καταναλώσουν σχεδόν το 50% του πολυστυρενίου το οποίο τους είχαν… σερβίρει, με το ποσοστό να αυξάνεται αν στο μενού εντασσόταν λίγο πίτουρο ή φλοιοί σιτηρών.
Στο παρελθόν άλλα είδη εντόμων παρουσίασαν ανάλογη συμπεριφορά, ωστόσο αυτή είναι η πρώτη φορά που τεκμηριώνεται η ικανότητα του αφρικανικού αλευροσκώληκα να καταναλώνει και να επεξεργάζεται πλαστικά.
Θα μπορούσε, επομένως, ένα τέτοιο σκουλήκι να επιστρατευθεί και για την κατανάλωση των πεταμένων μασκών, ή αποδεικνύονται πολύ… άνοστες για τους γευστικούς κάλυκές τους;
Οι αλευροσκώληκες είναι ικανοί να επιβιώσουν χωρίς τροφή ή νερό ακόμα και για οκτώ μήνες, ενώ δε διστάζουν να φάνε άτομα της αποικίας τους αν δεν έχουν πρόσβαση σε τροφή.
Ερευνητική ομάδα από τα Τμήματα Βοτανικής και Ζωολογίας και το Κέντρο Έρευνας Βιοποικιλότητας στο Πανεπιστήμιο της Βρετανικής Κολομβίας στον Καναδά, αποφάσισε να ετοιμάσει ένα μενού ειδικά διαμορφωμένο για προνύμφες της οικογένειας τενεβριονίδων.
Σε αντίθεση με προηγούμενες μελέτες για τις οποίες χρησιμοποιήθηκε πλαστικό σε σκόνη, οι επιστήμονες επέλεξαν μία πιο ρεαλιστική εκδοχή, προσφέροντας ως γεύμα μία μάσκα προστασίας από πολυπροπυλένιο και πολυγαλακτικό οξύ.
Η ομάδα επεξεργάστηκε το πλαστικό της μάσκας, στο οποίο πρόσθεσε πίτουρο και το πρότεινε στα σκουλήκια διαπιστώνοντας ότι άρχισαν να τρώνε το μείγμα με μεγάλη προθυμία.
Όπως αναφέρει η μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Biology Letters, τα σκουλήκια κατανάλωσαν περίπου το 50% των μικροπλαστικών που προέκυψαν σε διάστημα ενός μήνα, με το καθένα από αυτά να έχει φάει 150 σωματίδια. Μάλιστα, διαπίστωσαν ότι η κατανάλωση πλαστικού δεν μείωσε αισθητά τη διάρκεια ζωής τους, ούτε επηρέασε την ανάπτυξή τους, ενώ πήραν και βάρος.
Εντούτοις, όπως αναφέρει το Science News, θα χρειάζονταν 100 σκουλήκια και 138 ημέρες, ή περίπου 4,5 μήνες, για να φάνε μόνο μία μάσκα προσώπου.
Παρότι τα μικροσκοπικά αυτά πλάσματα μπορούν να καταναλώσουν ορισμένα πλαστικά, το μεγάλο χρονικό διάστημα που απαιτείται για να διασπάσουν μία μόνο μάσκα αναδεικνύει την κλίμακα του προβλήματος της πλαστικής ρύπανσης που αντιμετωπίζει ο πλανήτης.
Σύμφωνα με το Eurekalert, επόμενο βήμα της επικεφαλής της μελέτης, Μισέλ Τσενγκ, είναι να διερευνηθεί ο πεπτικός μηχανισμός των εντόμων και ο τρόπος με τον οποίο είναι δυνατή η διάσπαση των μικροπλαστικών ώστε να προκύψουν πληροφορίες που ενδεχομένως θα μπορούσαν να φανούν χρήσιμες στον αγώνα κατά της πλαστικής ρύπανσης.
«Ίσως μπορούμε να αρχίσουμε να βλέπουμε τα έντομα ως φίλους. Σκοτώνουμε εκατομμύρια έντομα κάθε μέρα από τα γενικά φυτοφάρμακα. Τα ίδια ακριβώς έντομα από τα οποία θα μπορούσαμε να πάρουμε πληροφορίες για να διασπάσουμε αυτά τα πλαστικά και άλλες χημικές ουσίες», είπε η Τσενγκ.
Διαβάστε ακόμη
Λογαριασμοί ρεύματος: Στο 1,5 λεπτό/kWh η επιδότηση για τον Δεκέμβριο (γράφημα)
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα