Το 2021 προβλέπεται να ξεκινήσει η λειτουργία του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης που θα σηκώσει το βάρος της απολιγνιτοποίησης σε όλη την Ευρώπη αλλά και στην χώρα μας, αφού προηγουμένως έχει ωριμάσει το εθνικό σχέδιο για την μετά λιγνίτη εποχή και έχει προηγηθεί η διαβούλευση με τις τοπικές κοινωνίες.
Στόχος είναι μέχρι τα τέλη Ιουνίου να έχει ολοκληρωθεί το master plan που θα διαχειριστεί όλο το σχέδιο της αναγκαστικής απολιγνιτοποίησης.
«Είμαι βέβαιος ότι θα γίνει συστηματική δουλειά, το ζήτημα ξεπερνά το ΥΠΕΝ, είναι προτεραιότητα του πρωθυπουργού να υπάρξει ένα πλήρες σχέδιο» δήλωσε την Πέμπτη, αμέσως μετά την διυπουργική επιτροπή ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Κωστής Χατζηδάκης που έχει τεθεί επικεφαλής του κυβερνητικού οργάνου. Όπως σημείωσε, είναι πολύ σημαντική η ευρωπαϊκή διάσταση και η Ελλάδα προσδοκά στη στήριξη της ΕΕ μέσω του Ταμείου και της ΕΤΕπ για την αντιμετώπιση των δυσμενών επιπτώσεων της απολιγνιτοποίησης.
Σήμερα κατά τη συνεδρίαση της πρώτης διυπουργικής έγινε μια γενική επισκόπηση των κατευθύνσεων και αποφασίστηκε ο τρόπος εργασίας, σε στενή συνεργασία με τη Συντονιστική Επιτροπή.
Στην διυπουργική συμμετείχε και η Ευρωπαία Επίτροπος, αρμόδια για θέματα Συνοχής και Μεταρρυθμίσεων κ. Ε. Φερέιρα. Σε δηλώσεις της αμέσως μετά την ολοκλήρωση της συνεδρίασης δήλωσε ότι η απεξάρτηση από το λιγνίτη και τον άνθρακα, δεν είναι εύκολη διαδικασία, αλλά περίπλοκη, ωστόσο διαχειρίσιμη και υπογράμμισε ότι παρόμοιες μεταβάσεις έχουν γίνει σε όλη την Ευρώπη και τον κόσμο.
Η κ. Φερέιρα, πρόσθεσε επίσης ότι αυτή την εβδομάδα, η ΕΕ αποφάσισε από ένα κουμπαρά 100 δις. για την μετάβαση της Ευρώπης στην επόμενη μέρα, 7,5 δις. να διατεθούν για τη στήριξη στην μετά λιγνίτη εποχή. «Δουλεύουμε για να μειώσουμε την επιβάρυνση των πολιτών και να περάσουμε στη βιώσιμη οικονομία. Δεν γίνεται να επιμένουμε σε κάτι που ανήκει στο παρελθόν» είπε η Ευρωπαία Επίτροπος, υπογραμμίζοντας πάντως ότι τα κεφάλαια δεν επαρκούν.
Όπως σημείωσε, ο διαμοιρασμός των χρημάτων έγινε με τρία κριτήρια, πρώτον οικονομικά, με βάση την ένταση των δραστηριοτήτων εξόρυξης και δεύτερον κοινωνικά με βάση τον αριθμό και το είδος εργασιών που εξαρτώνται. Επίσης, με βάση το πόσο πλούσια είναι μία χώρα, ώστε να μπορεί να χρηματοδοτήσει η ίδια τη μετάβαση.
Μέχρι το 2027, υπολογίζεται ότι για την χώρα μας θα διατεθούν κοινοτικοί, εθνικοί αλλά και ιδιωτικοί πόροι συνολικού ύψους από 3,7 δισ. μέχρι 4,4 δισ. ευρώ. Για το εθνικό σχέδιο θα υπάρξει μελέτη της Παγκόσμιας Τράπεζας αλλά θα ανατεθούν και άλλες μελέτες όχι μόνο για τα ενεργειακά αλλά και για την αναπτυξιακή πορεία των περιοχών που πλήττονται με δράσεις στους τομείς της βιομηχανίας, της γεωργίας και του αγροτουρισμού.
Σύμφωνα με τον υφυπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Γεράσιμο Θωμά, το Εθνικό Πρόγραμμα Δίκαιης Μετάβασης, θα έχει ίδια δομή με το ταμείο συνοχής (επιχειρησιακά προγράμματα, κυρίως στις πράσινες επενδύσεις, επιλέξιμες δαπάνες στον αγροτικό, βιομηχανικό τομέα αλλά και στην έρευνα, την τεχνολογία, την επανεκπαίδευση και την αναβάθμιση). Θα μπορεί επίσης να χρηματοδοτήσει και έργα μεγαλύτερης κλίμακας.
Ο κ. Χατζηδάκης τόνισε πάντως ότι το είδος των έργων αλλά και τα κεφάλαια που θα διατεθούν θα είναι συνάρτηση και άλλων κινήτρων όπως για παράδειγμα τα φορολογικά, για την ίδρυση νέων επιχειρήσεων.
Για το 2020, για την απολιγνιτοποίηση θα διατεθούν πόροι από το ΕΣΠΑ, τα έσοδα από το τέλος ΔΕΗ (130 εκατ. ευρώ) και 60 εκατ. ευρώ, τα οποία θα διατεθούν από το Πράσινο Ταμείο.