Οι ενεργειακές επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις που προβλέπονται στο πλαίσιο του ελληνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» βρίσκονται στο επίκεντρο της μελέτης με τίτλο «Ο Κομβικός Ρόλος της Ενέργειας στο Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και η Ανάγκη για Επενδύσεις στην Παραγωγή» που έδωσε στη δημοσιότητα χθες το ΙΕΝΕ.

Η μελέτη η οποία εκπονήθηκε από το τμήμα μελετών του Ινστιτούτου παρουσιάζει διεξοδικά τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (Recovery and Resilience Fund), ενώ επισημαίνει παράλληλα τις αδυναμίες και τις ελλείψεις που εντοπίζονται στην επενδυτική στρατηγική του ενεργειακού σκέλους του ελληνικού Σχεδίου.

Όπως σημειώνει η μελέτη, το ελληνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΕΣΑΑ) «Ελλάδα 2.0», το οποίο καταρτίστηκε προκειμένου η Ελλάδα να λάβει στήριξη από τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, αποβλέπει στο να συμβάλλει στην αλλαγή παραδείγματος στην ελληνική οικονομία και στους θεσμούς μέσω φιλόδοξων μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων, προς ένα εξωστρεφές, ανταγωνιστικό και πράσινο οικονομικό μοντέλο.

Εκτιμάται ότι η χρηματοδότηση αυτή θα διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο ώστε να μπορέσει η Ελλάδα να εξέλθει ισχυρότερη από την πανδημία COVID-19.

Ο τομέας της ενέργειας στο επίκεντρο

Ο τομέας της ενέργειας βρίσκεται στο επίκεντρο του «Ελλάδα 2.0», με τις ενεργειακές επενδύσεις να αναμένεται να επισπεύσουν τη γρήγορη έξοδο από την κρίση της πανδημίας και ταυτόχρονα να θέσουν τα θεμέλια για την επιτάχυνση της ενεργειακής μετάβασης.

Ανάμεσα στα έργα που θα λάβουν κονδύλια από το ΕΣΑΑ, ξεχωρίζουν αυτά για την ανάπτυξη και εκσυγχρονισμό των δικτύων ηλεκτρισμού (307 εκατ. ευρώ), που σε συνδυασμό με την αποθήκευση ενέργειας (450 εκατ.), θα οδηγήσουν σε ένα ανθεκτικό σύστημα που θα μπορέσει να στηρίξει την ανάπτυξη των ΑΠΕ.

Στον τομέα των Ανανεώσιμων Πηγών, κομβικό σημείο αποτελεί η ένταξη στο ΕΣΑΑ του νέου θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού καθώς και του χωροταξικού των ΑΠΕ, ώστε να αναπτυχθούν νέες τεχνολογίες, όπως τα θαλάσσια αιολικά πάρκα, που θα αξιοποιήσουν το τεράστιο αιολικό δυναμικό της ελληνικής θαλάσσιας επικράτειας. Επίσης, καθοριστική είναι η στήριξη με 202 εκατ. ευρώ της βιωσιμότητας του ειδικού λογαριασμού ΑΠΕ (ΕΛΑΠΕ).

Υψηλής σημασίας είναι και τα κονδύλια 242 εκατ. ευρώ για την αποκατάσταση των παλαιών ορυχείων λιγνίτη στη Δ. Μακεδονία και τη Μεγαλόπολη, ώστε να αξιοποιηθούν οι εκτάσεις με αναπροσαρμογή των χρήσεων γης και τη δημιουργία οργανωμένων υποδοχέων δραστηριοτήτων.

Επίσης, προβλέπονται κονδύλια για τη δέσμευση και αποθήκευση CO2, καθώς αποτελεί μία υποσχόμενη τεχνολογία κυρίως για τις περιοχές απολιγνιτοποίησης της χώρας.

Σημαντικά κονδύλια διατίθενται και για την εξοικονόμηση ενέργειας, αφού προβλέπονται πόροι ύψους 1,731 δισ. ευρώ για προγράμματα ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ στις κατοικίες, τις επιχειρήσεις και το Δημόσιο.

Στον τομέα της ηλεκτροκίνησης και ειδικότερα για την ανάπτυξη του δικτύου φόρτισης στο ΕΣΑΑ προβλέπονται 220 εκατ. ευρώ για τις συγκοινωνίες (ηλεκτρικά αστικά λεωφορεία, ηλεκτρικά ταξί) και τους φορτιστές, τη στιγμή κατά την οποία το ΥΠΕΝ έχει θέσει στόχο το 2021 να έχουν χωροθετηθεί 10.291 σημεία φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων σε όλη τη χώρα.

Βασικό στοιχείο προβληματισμού που αναδεικνύει η έκθεση του ΙΕΝΕ αποτελεί το γεγονός ότι από το «Ελλάδα 2.0» απουσιάζουν επιδοτούμενες επενδύσεις της ελληνικής βιομηχανίας παραγωγής εξαρτημάτων/συστημάτων για έργα ΑΠΕ και έργα υποδομής, οι οποίες θα επέτρεπαν στην εν λόγω βιομηχανία να διαδραματίσει υποστηρικτικό ρόλο στην κατασκευή έργων ΑΠΕ και να δράσει καταλυτικά στη δημιουργία εγχώριας τεχνογνωσίας, απασχόλησης και εγχώριας προστιθέμενης αξίας με αποτέλεσμα τη μείωση των εισαγωγών προϊόντων/συστημάτων ΑΠΕ και παράλληλα την ενίσχυση των εξαγωγών.

Όπως χαρακτηριστικά υπογραμμίζεται «με τόσα πολλά χρήματα μέσα σε ένα τόσο σύντομο χρονικό διάστημα να κατευθύνονται σε ενεργειακές επενδύσεις, η ενίσχυση της παραγωγικής διαδικασίας αποτελεί μια μεγάλη ευκαιρία για την ενίσχυση της εγχώριας παραγωγής με τη δημιουργία μιας σειράς προϊόντων, συστημάτων και της σχετικής με αυτά τεχνογνωσίας».

Η ελληνική παραγωγική δύναμη

Προς επίρρωση αυτού του συμπεράσματος στην μελέτη καταγράφονται επιλεγμένα παραδείγματα επιχειρήσεων που παράγουν ενεργειακά προϊόντα και συστήματα στην Ελλάδα.

– Ένα πολύ ενδιαφέρον παράδειγμα για το τι μπορεί να σημαίνει η δημιουργία εγχώριας παραγωγής προϊόντων ΑΠΕ, είναι η ελληνική βιομηχανία παραγωγής ηλιοθερμικών συστημάτων, η οποία είναι από τις πλέον ανταγωνιστικές αγορές στην Ευρώπη, καταδεικνύοντας σημαντική εξαγωγική δραστηριότητα. Η ελληνική βιομηχανία ηλιακών θερμικών εξάγει περισσότερο από το 60% της παραγωγής της σε όλο τον κόσμο, όντας η δεύτερη μεγαλύτερη αγορά στην Ευρώπη μετά τη Γερμανία, αφού κατέχει το 15,3% της ευρωπαϊκής ηλιακής θερμικής αγοράς ως προς τη νέα εγκατεστημένη ισχύ το 2019.

-Κορυφαίες εταιρείες περιλαμβάνονται στον τομέα της παραγωγής μετρητικών οργάνων στην ελληνική επικράτεια, οι οποίες θα μπορούσαν να στηρίξουν δυναμικά την προβλεπόμενη ραγδαία ανάπτυξη των έργων ΑΠΕ. Ενδεικτικά, η εταιρεία METRON Energy Applications ιδρύθηκε στην Ελλάδα το 1997 για να προσφέρει ολοκληρωμένες λύσεις κατασκευής στη βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου. Έκτοτε, εξελίχθηκε ραγδαία σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, συμμετέχοντας σε έργα σε περισσότερες από 45 χώρες παγκοσμίως. Επίσης, η ελληνική θυγατρική της Landis+Gyr που εδρεύει στην Κόρινθο, παράγει προηγμένης τεχνολογίας βιομηχανικούς και οικιακούς μετρητές ενέργειας, οι οποίοι διατίθενται σε σχεδόν 80 χώρες και στην γκάμα των προϊόντων της περιλαμβάνει «έξυπνους» μετρητές και συναφή προϊόντα διαχείρισης ενέργειας .

-Ένα άλλο παράδειγμα παραγωγικής επένδυσης είναι ο τομέας των ελληνικών καλωδίων με πρωτοπόρο εταιρεία τα ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΑΛΩΔΙΑ Α.Ε. η οποία αναπτύσσει μεγάλη δυναμική και αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες μονάδες παραγωγής καλωδίων στην Ευρώπη. Εμφανίζει ισχυρό εξαγωγικό προσανατολισμό και έμφαση στην ανάπτυξη προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας, όπως υποβρύχια καλώδια και καλώδια υψηλής και υπερυψηλής τάσης για υπεράκτια αιολικά πάρκα, καλώδια ισχύος για χερσαία αιολικά πάρκα και έργα ηλιακής ενέργειας, ειδικά ηλιακά καλώδια για έργα φωτοβολταϊκών πάρκων, καθώς και ειδικά καλώδια για ανεμογεννήτριες τα οποία είναι ανθεκτικά σε καταπονήσεις. Αξιοσημείωτη πορεία εμφανίζει και η ελληνική βιομηχανία παραγωγής χαλυβδοσωλήνων, με κυριότερο αντιπρόσωπο την ΣΩΛΗΝΟΥΡΓΙΑ ΚΟΡΙΝΘΟΥ, η οποία είναι από τους σημαντικότερους παραγωγούς χαλυβδοσωλήνων διεθνώς για τη μεταφορά υγρών και αερίων καυσίμων (πετρέλαιο και φυσικό αέριο) και ένας σημαντικός προμηθευτής του κλάδου κατασκευών.

-Η εταιρεία SUNLIGHT είναι μία από τις πιο πρωτοπόρες εταιρείες στην παγκόσμια παραγωγή βιομηχανικών μπαταριών και συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας, με εξαγωγές σε 100 χώρες και υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις κι εργοστάσια σε Ελλάδα, Ιταλία και ΗΠΑ που εστιάζει τις επενδύσεις της στην Έρευνα και Ανάπτυξη (R&D). Η μονάδα παραγωγής βιομηχανικών μπαταριών βρίσκεται στην Ξάνθη, όπου δίνεται έμφαση στην τεχνολογία λιθίου για τη δημιουργία συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας

«Τα ανωτέρω παραδείγματα εγχώριων βιομηχανιών στον ενεργειακό τομέα είναι ενδεικτικά των σημαντικών δραστηριοτήτων που έχουν αναπτυχθεί στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, με παραγωγή προϊόντων υψηλών προδιαγραφών», όπως τονίζεται.

Παράλληλα επισημαίνεται ότι «θα μπορούσε η ενεργειακή βιομηχανία μέσα στα επόμενα χρόνια να σχεδιάσει και να παράγει μια μεγάλη γκάμα εγχώριων προϊόντων και συστημάτων για χρήση στις ανεμογεννήτριες (λ.χ. κατασκευή μεταλλικού πύργου και κουβουκλίου), στα φωτοβολταϊκά συστήματα (λ.χ. πλαίσια, καλώδια, υποστυλώματα), στα συστήματα βιοαερίου (λ.χ. δεξαμενές, μετρητικοί σταθμοί), στα συγκεντρωτικά ηλιακά συστήματα (λ.χ. κάτοπτρα), αλλά και σε συστήματα ελέγχου ενεργειακής κατανάλωσης (λ.χ. energy management systems).