Πριν περίπου 500 εκατ. χρόνια – άλλες εκτιμήσεις κάνουν λόγο για 700 εκατ. χρόνια – εμφανίστηκαν για πρώτη φορά οι μέδουσες. Μπορεί το τσίμπημά τους να είναι επώδυνο και να καταστρέφει τις διακοπές μας, αλλά οι μέδουσες είναι πολύτιμες για το θαλάσσιο οικοσύστημα. Επιπλέον, οι επιστήμονες επισημαίνουν πως η επαφή με τον άνθρωπο είναι εντελώς τυχαία, αφού δε βρισκόμαστε στο… μενού τους, αλλά μπορούμε να βρεθούμε στο δρόμο της και επομένως να μας αγγίξουν τα κνιδοκύτταρα των πλοκαμιών τους. Υπολογίζεται ότι υπάρχουν περισσότερα από 2.000 είδη, αλλά μόνο 70 εξ αυτών προκαλούν τσιμπήματα αρκετά ισχυρά ώστε να βλάψουν τον άνθρωπο. Το μέγεθός τους ποικίλλει, από μερικά χιλιοστά ως περίπου ένα μέτρο κι η εξάπλωσή τους εξαρτάται από τα θαλάσσια ρεύματα, αφού είναι εξαιρετικά αδύναμες ώστε να κολυμπήσουν αντίθετα σε αυτά. Αυτό το στοιχείο δίνει απάντηση στο ερώτημα γιατί είναι τόσο δύσκολο να προβλεφθεί η παρουσία τους στη θάλασσα.

Παρότι μοιάζει απίθανο, μερικά είδη μεδουσών απειλούνται με εξαφάνιση, ωστόσο η ανθρώπινη δραστηριότητα και η κλιματική αλλαγή έχουν συμβάλλει ώστε να παρατηρείται πολλαπλασιασμός των περισσότερων μεδουσών.

Δεν είναι τυχαίο ότι εξαιτίας της θαλάσσιας ρύπανσης, της υπεραλίευσης, της αύξησης της θερμοκρασίας, οι θηρευτές της εξαφανίζονται και εκείνες ευδοκιμούν, επιβεβαιώνοντας τη δεινή κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει ο ωκεανός.

Γιατί, όμως, αυτά τα ιδιαίτερα θαλάσσια όντα, τα οποία συχνά εντυπωσιάζουν με τα έντονα ροζ, κίτρινα, μπλε και μοβ χρώματά τους, αλλά και τη βιοφωταύγεια, είναι σημαντικά;

Πρώτα από όλα αποτελούν βασικό κρίκο της θαλάσσιας τροφικής αλυσίδας και πηγή σημαντικών ουσιών ακόμα και για τη διατροφή του ανθρώπου – δεν είναι λίγοι οι λαοί που τις καταναλώνουν μαγειρεμένες ή ωμές – αλλά αποδεικνύονται σημαντικές και για την ιατρική. Συμβάλλουν στην ανακύκλωση των θρεπτικών συστατικών, όπως το άζωτο και ο φώσφορος στον ωκεανό, τα οποία στη συνέχεια μπορούν να χρησιμοποιηθούν από άλλους θαλάσσιους οργανισμούς για την ανάπτυξη και την επιβίωσή τους.

Τι θα γινόταν αν δεν υπήρχαν μέδουσες; Ορισμένα είδη θαλάσσιων χελωνών θα αναγκάζονταν να βρουν άλλη πηγή τροφής, ενώ οι πληθυσμοί άλλων μικροοργανισμών θα αυξάνονταν κατακόρυφα αφού δε θα υπήρχαν οι μέδουσες.

Η πολυπλοκότητα του οργανισμού των μεδουσών που παρότι δεν έχουν εγκέφαλο είναι ικανές να μαθαίνουν και να θυμούνται, αλλά και να προσαρμόζουν τη συμπεριφορά τους με όσα έχουν κατανοήσει, έχει γοητεύσει τους θαλάσσιους βιολόγους.

Ανάμεσα σε αυτούς και η Ιζαμπέλα Ντ’Άμπρα, ερευνήτρια στο Ζωολογικό Σταθμό Anton Dohrn στη Νάπολη, η οποία μιλώντας στην ιταλική εφημερίδα La Repubblica εξήγησε τους λόγους για τους οποίους οι πλαγκτονικοί οργανισμοί είναι χρήσιμοι ακόμα και για την καταπολέμηση του καρκίνου.

Όπως είπε η ειδικός, η οποία μελετά εδώ και χρόνια τις μέδουσες, το δηλητήριο που απελευθερώνουν για να αμυνθούν και να ακινητοποιήσουν τη λεία τους, παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον από ιατρικής πλευράς.

Η ίδια κι οι υπόλοιποι ερευνητές του Dohrn εστιάζουν στην κυτταροτοξικολογική δράση του δηλητηρίου, καθώς η ουσία αυτή ενδέχεται να μπορεί να εφαρμοστεί για να σταματήσει η αναπαραγωγή των καρκινικών κυττάρων. Επιπλέον, οι επιστήμονες εξετάζουν την πιθανότητα το κολλαγόνο που διαθέτουν οι μέδουσες να μπορεί να αποδειχθεί χρήσιμο για την αναγεννητική ιατρική και την αποκατάσταση του οργανισμού με τα κύτταρα του ίδιου του σώματος. Όπως επισημαίνει, βέβαια, η Ντ’Άμπρα «βρισκόμαστε μόλις στην αρχή της έρευνας για τον τρόπο κατανόησης και αξιοποίησής τους».

Αναφορικά, μάλιστα, με την τεράστια δεξαμενή κολλαγόνου των μεδουσών, η ειδικός εξήγησε πως η μακροζωία των λαών της Ασίας εικάζεται ότι εξαρτάται, μεταξύ άλλων, από την κατανάλωσή του αφού η γνωστή τσούχτρα αποτελεί λιχουδιά. Επιπλέον, πολύτιμες αποδεικνύονται οι πρωτεΐνες και οι αντιοξειδωτικές ενώσεις των μεδουσών, με πολλά συμπληρώματα διατροφής να κυκλοφορούν στο εμπόριο περιέχοντας αυτές τις ουσίες.

Όσο για τα μέτρα που πρέπει να λάβει κανείς για να τις αποφύγει, ουσιαστικά η θαλάσσια βιολόγος υποστηρίζει ότι δεν υπάρχουν, αφού δε μπορεί στην πραγματικότητα να προβλεφθεί σε ποια παραλία μπορεί να βρίσκονται για δύο λόγους.

«Ο πρώτος αφορά στην αναπαραγωγή τους, η οποία έχει εποχιακή τάση και υπάρχουν στιγμές που μπορεί να βρίσκονται εκεί, αλλά είναι τόσο μικρές που δε μπορούμε να τις δούμε και κυρίως δε μπορούμε να τις νιώσουμε στο δέρμα μας. Ο δεύτερος έχει να κάνει με τον τρόπο με τον οποίο κινούνται. Ως πλαγκτονικοί οργανισμοί μετακινούνται, μεταφερόμενοι από ένα παιχνίδι επιφανειακών ανέμων που διέπεται από τον άνεμο», είπε στην ιταλική εφημερίδα.

Όσο για τις υψηλές θερμοκρασίες, εξήγησε ότι παρότι εμείς οι τουρίστες τις βλέπουμε μόνο το καλοκαίρι, οι ειδικοί τις εντοπίζουν όλες τις εποχές του χρόνου, επομένως προσπαθούν να καταλάβουν αν η ζέστη μπορεί να επηρεάσει τον αναπαραγωγικό τους κύκλο κι αν προωθεί ή αναστέλλει την ανάπτυξή τους.

Τι πρέπει να αποφεύγει ένας λουόμενος; Η ειδικός τονίζει ότι πρέπει να αποφεύγεται η μέδουσα ακόμα και όταν βρίσκεται στη στεριά αφού το δηλητήριο στα κνιδοκύτταρά της είναι ακόμα ενεργό προκαλώντας διαφορετικές αντιδράσεις σύμφωνα με τον οργανισμό και καλεί τους ταξιδιώτες να έχουν μαζί τους ένα στικ αμμωνίας που είναι αρκετό για να ανακουφίσει από την ενόχληση.

Photo: Pixabay

Διαβάστε ακόμη

Φορολογικές δηλώσεις: Τα SOS και οι «παγίδες» της παράτασης

Πλειστηριασμοί: Το «Αλκυονίς», ο κλοιός των σφυριών και το «θρίλερ» με την τιμή εκκίνησης

ΑΒΑΞ: Έμφαση σε έργα παραχώρησης και ΣΔΙΤ με συμμετοχή σε διαγωνισμούς ύψους €3,5 δισ.

Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο ΘΕΜΑ