«Πονεμένη ιστορία» θα μπορούσε να χαρακτηριστεί η υπόθεση των θαλάσσιων αιολικών πάρκων στη χώρα μας. Κι αυτό γιατί ενώ η Ελλάδα διαθέτει αναμφισβήτητα συγκριτικά πλεονεκτήματα, δηλαδή πολλές περιοχές που θα μπορούσαν υπό τις κατάλληλες συνθήκες να φιλοξενήσουν τέτοια πάρκα, ουδέποτε μέχρι σήμερα έπνευσε «ούριος άνεμος» σε επίπεδο θεσμικού πλαισίου και αδειοδοτικών διαδικασιών. Το αποτέλεσμα είναι ότι ενώ σε άλλες χώρες της Ευρώπης έχουν γίνει άλματα, στην Ελλάδα δεν έχει λειτουργήσει ούτε ένα υπεράκτιο αιολικό πάρκο.
Η παρούσα κυβέρνηση, στο πλαίσιο της φιλόδοξης «στροφής» προς την «πράσινη ενέργεια», έφερε ξανά στο προσκήνιο αυτή την υπόθεση, με την πρόθεση να προχωρήσει σε ένα νέο θεσμικό πλαίσιο που θα επιτρέψει να υλοποιηθούν τέτοιες επενδύσεις. Αυτή την περίοδο βρίσκεται σε εξέλιξη η δημόσια διαβούλευση, με βάση και την πρόταση της ΕΛΕΤΑΕΝ που φαίνεται ότι θα αποτελέσει και τον κορμό του νέου θεσμικού πλαισίου.
Οι πληροφορίες αναφέρουν μάλιστα ότι μέσα στο επόμενο διάστημα και πιθανότατα μέχρι το καλοκαίρι το νέο πλαίσιο θα έχει πάρει σάρκα και οστά…
Το κλίμα στην αγορά
Η γενικότερη κινητικότητα γύρω από τα υπεράκτια αιολικά πάρκα αποτυπώνεται και στην αγορά. Όπου την τελευταία τριετία έχει εκφραστεί η πρόθεση ισχυρών ελληνικών και ξένων ομίλων να επενδύσουν σε αυτό το πολλά υποσχόμενο πεδίο των ΑΠΕ.
Δηλαδή, οι παίκτες τόσο εντός όσο και εκτός συνόρων βρίσκονται «με το όπλο παρά πόδα». Τα δύο βασικά συμπεράσματα που βγαίνουν τόσο από τις παρεμβάσεις όσο και από πληροφορίες, είναι ότι, κατ αρχήν, προτεραιότητα σε επίπεδο επενδυτικού ενδιαφέροντος θα έχουν τα πλωτά αιολικά πάρκα, λόγω του βάθους των ελληνικών θαλασσών, που αποτρέπουν, -σε πρώτη φάση τουλάχιστον-, την εφαρμογή της κλασικής τεχνολογίας σταθερής θεμελίωσης, καθώς απαιτεί ιδιαίτερα υψηλό κόστος εγκατάστασης.
Παράλληλα, οι υποψήφιοι επενδυτές ζητούν να αποφευχθούν τα λάθη του παρελθόντος που οδήγησαν στο σημερινό τέλμα. Η λογική που επικράτησε μέχρι τώρα, ήταν ότι το κράτος θα πρέπει να αποφασίζει πώς, πού και πότε θα γίνονται όχι μόνο οι επενδύσεις, αλλά και οι σχετικές προκαταρκτικές έρευνες για την επιλογή των κατάλληλων περιοχών.
Ιδιωτικοί όμιλοι, ο ΣΕΒ και φορείς της αγοράς «διαμηνύουν» ότι θα πρέπει να δοθεί η δυνατότητα στους ιδιώτες να αρχίσουν να διερευνούν τη βιωσιμότητα των περιοχών ενδιαφέροντος. Στη συνέχεια, με το θεσμικό πλαίσιο που θα έχει διαμορφωθεί να δοθούν οι άδειες και να ξεκινήσουν οι αντίστοιχες επενδύσεις. Σε διαφορετική περίπτωση, υπάρχει κίνδυνος να χαθεί άλλη μια ιστορική ευκαιρία…
Πρόταση υπέρβασης
Αυτήν ακριβώς την αναγκαιότητα ασπάζεται η θεσμική πρόταση του Δημήτρη Μέλισσα (φωτο), καθηγητή του ΕΜΠ και ειδικό σε ζητήματα χωροταξικής, πολεοδομικής και περιβαλλοντικής νομοθεσίας. Στόχος της πρότασής του είναι η Ελλάδα να καταστεί η πέμπτη χώρα στον κόσμο, -μετά τη Σκωτία, την Πορτογαλία, την Γαλλία και τη Ν. Κορέα-, όπου θα εγκατασταθούν πλωτά αιολικά πάρκα.
Όπως τονίζει στο newmoney, «μέχρι να ολοκληρωθεί ο θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός και το ειδικό χωροταξικό για τις ΑΠΕ, να δοθεί στις εταιρίες η δυνατότητα να κάνουν μετρήσεις αιολικού δυναμικού. Δηλαδή, με μηδενικό κόστος για το Δημόσιο, να γίνουν αυτές οι μετρήσεις που θα χρειαστούν περίπου ενάμιση χρόνο και ταυτόχρονα να εξελιχθούν και οι διαδικασίες για την ολοκληρωμένη αδειοδότηση».
Πρόκειται, όπως εξηγεί, για μια χωροταξική πρόταση, η οποία έχει δοκιμαστεί στις υδατοκαλλιέργειες και εδράζεται στην υφιστάμενη νομοθεσία.
Το κρίσιμο momentum
Παράλληλα με την ανάγκη να μη χαθεί το κρίσιμο momentum όσον αφορά το εκδηλωμένο επενδυτικό ενδιαφέρον, υπάρχει και η στρατηγικής σημασίας στόχευση, που μπορεί να κωδικοποιηθεί ως «διεθνοποίηση του Αιγαίου» με προφανές γεωπολιτικό υπόβαθρο.
Η συγκεκριμένη πρόταση, πάντως, απευθύνεται στις σημερινές ρεαλιστικές συνθήκες, διασφαλίζοντας την μη παρενόχληση άλλων δραστηριοτήτων, όπως ο τουρισμός, οι υδατοκαλλιέργειες και η αλιεία. Έτσι, προβλέπει την εγκατάσταση πλωτών αιολικών πάρκων εντός της αιγιαλίτιδας ζώνης, αλλά σε απόσταση 3 έως 11 χιλιομέτρων από τις ακτές. Και περιλαμβάνει κατ’ ελάχιστον έξι στάδια: α) Την αίτηση προέγκρισης χωροθέτησης, όπου δεσμεύεται μία Ευρύτερη Περιοχή Διερεύνησης από τον φορέα, β) Την οριστική χωροθέτηση του έργου, όπου μετά από πρόταση των συναρμοδίων Υπουργών, η θαλάσσια περιοχή χαρακτηρίζεται ως Περιοχή Οργανωμένης Ανάπτυξης Πλωτών Αιολικών Πάρκων (ΠΟΑΠΑΠ), ενώ οριοθετείται με προεδρικό διάταγμα που συμπεριλαμβάνει και την Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ), γ) Την Βεβαίωση παραγωγού ειδικών έργων, σύμφωνα με το άρθρο 10 του ν. 4685/20, δ) Την περιβαλλοντική αδειοδότηση του κυρίως έργου και των συνοδών του, ε) Την οριστική και δεσμευτική προσφορά σύνδεσης, στ) Την εξασφάλιση της τιμής πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ.
Ποιοι ποντάρουν στις ελληνικές θάλασσες
Το επενδυτικό ενδιαφέρον για την ανάπτυξη υπεράκτιων αιολικών πάρκων στις ελληνικές θάλασσες χρονολογείται εδώ και τουλάχιστον μια δωδεκαετία. Στην πρώτη προσπάθεια του 2010, συμμετείχαν ισχυροί ελληνικοί όμιλοι (ΤΕΡΝΑ, Κοπελούζος, RF Energy κ.α.), κατατέθηκαν 23 αιτήσεις και χορηγήθηκαν από τη ΡΑΕ δύο άδειες παραγωγής για θαλάσσια αιολικά πάρκα σταθερής έδρασης. Όλα αυτά έμειναν μετέωρα, ακολούθησε η νομοθετική αναστολή υποβολής νέων αιτήσεων και τελικά το «πάγωμα» κάθε σχετικής δραστηριότητας.
Την τελευταία τριετία το επενδυτικό ενδιαφέρον αναθερμάνθηκε, με πρωτοπόρους τους Σκανδιναβούς.
Η Orsted, δηλαδή η πρώην «ΔΕΗ» της Δανίας DONG, που συγκαταλέγεται στους διεθνείς leaders των θαλάσσιων αιολικών, το καλοκαίρι του 2018 κατέθεσε, -σε συνεργασία με το ITA Group-, πρόταση για ένα εξαιρετικά φιλόδοξο project ανάπτυξης πάρκων σε διάφορες περιοχές του Αιγαίου. Δεν υπήρξε όμως καμία ανταπόκριση.
Σχεδόν έναν χρόνο μετά, οι Νορβηγοί της Equinor (πρώην Statoil) πρότειναν τη δημιουργία πλωτού αιολικού πάρκου στη θαλάσσια περιοχή μεταξύ Tήνου, Σύρου και Mυκόνου. Το ενδιαφέρον των Νορβηγών παραμένει «ζωντανό» όπως επιβεβαίωσε πρόσφατα ο πρέσβης της χώρας κατά τη συνάντησή του με τον ΥΠΕΝ Κ. Σκρέκα.
Αντίστοιχο ενδιαφέρον έχουν δείξει κατά καιρούς και άλλοι μεγάλοι ξένοι όμιλοι όπως η δανέζικη Copenhagen Offshore Partners (COP), η αμερικανική Principle Power, που εξειδικεύεται στην κατασκευή ειδικών πλατφορμών για τέτοια πάρκα, η γαλλική Ideol που θεωρείται από τις αναπτυσσόμενες δυνάμεις του κλάδου, η πορτογαλική EDP Renovaveis, καθώς και εταιρίες από τη Γερμανία, τις ΗΠΑ και αλλού.
Οι Έλληνες παίκτες
Πέρα από το πολυεθνικό ενδιαφέρον, δεδομένο θεωρείται το «παρών» και των μεγάλων ελληνικών ενεργειακών ομίλων, όταν ανοίξει ο δρόμος για αυτές τις επενδύσεις.
Ο όμιλος της ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ ποντάρει ιδιαίτερα στα πλωτά αιολικά πάρκα. Ανήκοντας στους πρώτους που κατέθεσαν τέτοιες επενδυτικές προτάσεις, -από το 2008-9-, αλλά και με «δείγμα γραφής» το μεγάλο project της νησίδας Άγιος Γεώργιος που αποτελεί ένα on shore, αλλά με χαρακτηριστικά off shore αιολικό πάρκο. Πηγές του ομίλου, μιλώντας στο newmoney, τονίζουν ότι εφόσον προχωρήσει ένα κατάλληλο θεσμικό πλαίσιο, η συμμετοχή του θα είναι άμεση, καθώς υπάρχει ήδη μια προεπιλογή κατάλληλων υποψήφιων περιοχών.
Ο όμιλος Κοπελούζου έχει στα σκαριά τη δημιουργία offshore αιολικού πάρκου, συνολικής δυναμικότητας 216 MW, στο Θρακικό Πέλαγος και ειδικότερα στα ανοιχτά του λιμένα της Αλεξανδρούπολης. Ο όμιλος έχει λάβει άδεια παραγωγής από τη ΡΑΕ και Όρους Σύνδεσης από τον ΑΔΜΗΕ, ενώ προχωρεί στη σύνταξη και της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, ευελπιστώντας στην συγκρότηση και ισχύ του νέου θεσμικού πλαισίου σε σύντομο χρονικό διάστημα.
Το ίδιο αναμένουν και άλλοι ισχυροί εγχώριοι παίκτες (Mytilineos, Motor Oil, ΔΕΗ, ΕΛΠΕ κ.α.) ώστε να φανερώσουν και τα δικά τους αντίστοιχα πλάνα…