Κοντά στην υπογραφή μιας νέας συμφωνίας με τις τρεις μεγάλες τσιμεντοβομηχανίες της χώρας, Τιτάνα, ΑΓΕΤ –Lafarge και Χάλυψ βρίσκεται η κυβέρνηση σε μία προσπάθεια να κλείσει άλλο ένα μεγάλο περιβαλλοντικό μέτωπο με τεράστιες κοινωνικές προεκτάσεις, αυτό της διαχείρισης των αποβλήτων. Όπως αναφέρει σε συνέντευξή του στο newmoney o Γενικός Γραμματέας Διαχείρισης Αποβλήτων κ. Μανώλης Γραφάκος στόχος είναι να μπει ένα νέο πλαίσιο δεσμευτικού χαρακτήρα, βάσει του οποίου η εγχώρια ενεργοβόρα βιομηχανία θα αναλάβει να απορροφήσει περί τους 800.000 τόνους των παραγόμενων ποσοτήτων επεξεργασμένων υπολειμμάτων ανακύκλωσης. Με τον τρόπο αυτό θα μειωθεί η ταφή των αποβλήτων, η οποία σήμερα εφαρμόζεται στο 80% των αστικών απορριμμάτων, περιορίζοντας αντίστοιχα και την μεγάλη περιβαλλοντική όχληση.
Ο κ. Γραφάκος προεξοφλεί ότι θα υπάρξει ενδιαφέρον και από άλλες βιομηχανίες με στόχο να περιοριστεί και η ανάγκη νέων αυτόνομων μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης. Ο επικεφαλής της γενικής γραμματείας διαχείρισης αποβλήτων, ο οποίος πρόσφατα πήρε τα εύσημα από την Κομισιόν για την ωρίμανση των σχετικών έργων, υποστηρίζει ότι παρά τις αδυναμίες και τις δυσκολίες με τις προσφυγές μεταξύ των αναδόχων, το πρόγραμμα δημοπρατήσεων νέων μονάδων θα συνεχιστεί σε όλη την χώρα μέχρι τα τέλη του έτους. Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη.
-Το κυβερνητικό σχέδιο για την διαχείριση των αποβλήτων προβλέπει την ενεργειακή αξιοποίηση για μείωση στο 10% των προς ταφή απορριμμάτων έως το 2030. Διακρίνουμε όμως μια διστακτικότητα που βρίσκεται αυτός ο σχεδιασμός;
Ο σχεδιασμός είναι οι μονάδες επεξεργασίας αποβλήτων να μπορούν να παράξουν δευτερογενές καύσιμο (SRF/RDF), το οποίο σε προτεραιότητα θα πηγαίνει στην ενεργοβόρα βιομηχανία. Σήμερα, έχουμε την τσιμεντοβιομηχανία, η οποία μπορεί να αντλήσει περίπου το μισό, δηλαδή 800.000 τόνους από το παραγόμενο υλικό αλλά πιστεύουμε ότι θα υπάρξουν και άλλες ενεργοβόρες βιομηχανίες στη χώρα που θα ενδιαφερθούν και για το υπόλοιπο. Θα χρειαστούν βέβαια πρόσθετες επενδύσεις για να μπορέσουν να το αξιοποιήσουν και να το αντικαταστήσουν με συμβατικά καύσιμα κάτι που αποτελεί συνεχεία του εθνικού σχεδιασμού και είναι σε εφαρμογή και των κοινοτικών οδηγιών.
-Σήμερα όμως αυτή η πρακτική εφαρμόζεται ήδη στα τσιμεντάδικα και μάλιστα με εισαγόμενα απόβλητα γεγονός που προκαλεί αντιδράσεις…
Ναι υπάρχει αυτό που λέτε αλλά σε πολύ μικρότερη έκταση. Το capacity της τσιμεντοβιομηχανίας θα τετραπλασιαστεί καθώς επίκεινται μια νέα συμφωνία με τις τρεις τσιμεντοβιομηχανίες της χώρας. Η συμφωνία αυτή θα βάζει χρονοδιαγράμματα και ποσότητες και θα αποτελέσει μια ασφαλής λύση στο που θα πάει το υπόλειμμα. Οι τιμές θα είναι ιδιαίτερα ανταγωνιστικές και ανάλογα με την απόσταση της μονάδας μπορεί να είναι έως και μηδενικές.
Περιμένουμε όμως ότι θα εκδηλωθεί ενδιαφέρον και από άλλες ενεργοβόρες βιομηχανίες που σήμερα χρησιμοποιούν ορυκτά καύσιμα και θα θελήσουν να κάψουν εναλλακτικά καύσιμα. Από εκεί και μετά υπάρχει και η δυνατότητα να δημιουργηθούν αυτόνομα στην χώρα, μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης που θα απορροφήσουν το υπόλειμμα όπου χρειάζεται να απορροφηθεί.
-Γιατί χρειάζεται να γίνει αυτή η συμφωνία και τι θα προβλέπει;
Είμαστε σε συζητήσεις με την τσιμεντοβιομηχανία για να καθορίσουμε τις τελικές ποσότητες SRF/RDF (απορριματογενή καύσιμα) που θα παίρνουν από τις μονάδες αποβλήτων. Πρόκειται για μια συμφωνία κατανόησης, καθώς υπήρχε μία αντίστοιχη από την προηγούμενη κυβέρνηση η οποία όμως μπαίνει σε μια νέα βάση καθώς ο καθένας θα αναλάβει τις δικές του δεσμεύσεις, με συγκεκριμένες επενδύσεις που και για τα τρία τσιμεντάδικα (ΤΙΤΑΝ, ΑΓΕΤ-Lafarge, Χάλυψ) υπολογίζονται σε 60 έως 70 εκ. ευρώ αλλά και με συγκεκριμένες ποσότητες. Εξασφαλίζουμε έτσι ότι η εγχώρια τσιμεντοβιομηχανία σε ανταγωνιστικές τιμές έναντι κάθε άλλης λύσης θα παίρνει το υπόλειμμα των μονάδων. Είναι σημαντικό γιατί για πρώτη φορά τα εργοστάσια αποβλήτων θα ξέρουν που να διοχετεύσουν το υπόλειμμα που παράγουν.
-Επί θητείας σας έχουμε το μεγαλύτερο κύμα διαγωνισμών απορριμμάτων σε όλη την Ελλάδα. Πόσα από αυτά τα έργα έχουν ανάδοχο;
Από τους 19 διαγωνισμούς εργοτάξια έχουμε μόνο σε ένα στην Ζάκυνθο καθώς τα έργα καθυστερούν όπως άλλωστε και όλα τα μεγάλα έργα λόγω ενστάσεων. Όμως και ο χρόνος που μεσολαβεί από την δημοπράτηση μέχρι την εγκατάσταση του εργολάβου είναι ένα με δύο χρόνια, ανάλογα με τις προσφυγές. Δεν είναι κάτι καινούριο και δεν είναι μόνο στα δικά μας έργα. Να θυμίσω ότι μέχρι σήμερα δεν είχαμε δημοπρατήσεις. Όταν αναλάβαμε το υπουργείο δεν υπήρχε κανένας διαγωνισμός σε εξέλιξη. Σήμερα έχουμε ένα ανάδοχο, σε δημοπρατήσεις που πύκνωσαν τέλος του 2020 με αρχές 2021. Δεν είναι τυχαίο ότι παρά τις παρατηρήσεις της Κομισιόν για τις αδυναμίες στο σχεδιασμό και την υλοποίηση των έργων στην Ελλάδα, εντούτοις πρόσφατα η Γενική Διεύθυνση Περιφερειακής Πολιτικής της ΕΕ επιδοκιμάζει την πρόοδο που έχει συντελεστεί στην ωρίμανση των έργων και στη δημοπράτηση νέων συμβάσεων.
-Ένα από τα δομικά και διαχρονικά προβλήματα των έργων αυτών είναι οι απορροφήσεις και οι συμβασιοποιήσεις. Που βρισκόμαστε σε αυτό τον τομέα;
Πρακτικά έχουμε «σώσει» το πρόγραμμα καθώς έχουμε κάνει overbooking στις εντάξεις που είναι κάτι πολύ σημαντικό. Πλέον το μεγάλο στοίχημα είναι οι συμβασιοποιήσεις και εδώ έχουμε το πρόβλημα με τους «τσακωμούς» των αναδόχων που προανέφερα αλλά πιστεύω ότι έχουμε ακόμη χρόνο για να πετύχουμε υψηλότερους ρυθμούς. Σε σχέση με τον Ιούλιο του 2019 που αναλάβαμε έχουμε εγκεκριμένη χρηματοδότηση για έργα ύψους 869 εκ. ευρώ (από 447 εκ. το 2019) και συμβασιοποιημένα έργα 301 εκ. (από 151 εκ. ).
-Ποιες είναι οι άμεσες προτεραιότητες της γενικής γραμματείας αποβλήτων που θα δώσετε έμφαση το επόμενο διάστημα;
Μετά και την ψήφιση του νομοσχεδίου για την ανακύκλωση επικεντρωνόμαστε στην εφαρμογή του, στο να αποκτήσουμε μια κουλτούρα πρόληψης διαχείρισης αποβλήτων, επαναχρησιμοποίησης, ανακύκλωσης, δίνοντας ιδιαίτερο βάρος στα πρώτα στάδια της διαχείρισης. Συνεχίζουμε επίσης με εντατικούς ρυθμούς να βοηθούμε τους φορείς διαχείρισης ώστε εντός του έτους να δημοπρατηθούν και κάποιες νέες μονάδες που είναι απαραίτητες. Ήδη, τις επόμενες μέρες δημοπρατούνται οι διαγωνισμοί για τα έργα σε Ηράκλειο, Πάτρα, η ΣΔΙΤ Ρόδου και Κάρπαθος. Αξίζει να σημειώσω ότι όλες οι μονάδες έχουν χωροθετηθεί κάτι που καταρρίπτει και το μύθο ότι οι κοινωνίες δεν θέλουν δίπλα τους τα σκουπίδια.
-Οι πολίτες όμως ανταποκρίνονται στις επιταγές της κυκλικής οικονομίας; Μέχρι τώρα βλέπουμε το αντίθετο καθώς οι μπλε της ανακύκλωσης γεμίζουν με απόβλητα τροφίμων.
Ανταποκρίνονται και τους αγγίζει το θέμα της ανακύκλωσης. Αυτό που θέλουν είναι υποδομές στο δήμο τους για ανακύκλωση και κομποστοποίηση και εκτιμούμε ότι με το πρόγραμμα «πληρώνω όσο πετάω» θα έχουν και ένα επιπλέον οικονομικό κίνητρο για να εφαρμόσουν το μοντέλο της ιεράρχησης των αποβλήτων, μέσα στο ίδιο τους το σπίτι γιατί από εκεί ξεκινά η προσπάθεια διαχωρισμού των απορριμμάτων. Είμαστε αισιόδοξοι ότι έχουμε την κοινωνία μαζί μας. Σε ότι αφορά το παράδειγμά σας για τον μπλε κάδο σε κάποιες περιπτώσεις ισχύει ότι πράγματι πέφτουν και οργανικά απόβλητα αλλά εκεί πρέπει να δούμε αν υπάρχουν δίπλα και οι άλλοι κάδου που απαιτούνται ώστε οι πολίτες να κάνουν την σωστή επιλογή. Το στοίχημα πλέον είναι να έχουμε ζεύγη κάδων ή τριπλέτες κάδων, ώστε να υπάρχει όλη η υποδομή που χρειάζεται και να γίνεται σωστά η ανακύκλωση.