Δέκα δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) θα μπορεί να αεριοποιεί η Ελλάδα μέχρι το τέλος του 2023 με τη λειτουργία της νέας πλωτής δεξαμενής της Gastrade στην Αλεξανδρούπολη, κάτι που θα της επιτρέψει να διπλασιάσει τη δυναμικότητα της χώρας σε αέριο και να περιορίσει την εξάρτηση από τα ρωσικά καύσιμα.
Μαζί με τις εγκαταστάσεις της Ρεβυθούσας, το νέο τέρμιναλ θα μπορεί να καλύψει τις ανάγκες και άλλων χωρών στα Βαλκάνια και τη ΝΑ Ευρώπη. Οπως αναφέρει με συνέντευξή του στο «ΘΕΜΑ» ο διευθύνων σύμβουλος της ΔΕΠΑ Εμπορίας Κώστας Ξιφαράς (η ΔΕΠΑ ελέγχει το 20% των μετοχών της Gastrade), οι εγκαταστάσεις του ΔΕΣΦΑ, μαζί με το FSRU της Αλεξανδρούπολης και τον ελληνοβουλγαρικό αγωγό IGB, ο οποίος θα τεθεί σε εμπορική λειτουργία μέχρι τα τέλη Ιουλίου, καθιστούν την Ελλάδα ενεργειακό hub που θα συνδέσει τις χώρες των κεντρικών Βαλκανίων με το αέριο της Κασπίας και τον αγωγό TAP. Παράλληλα, θα δώσει πρόσβαση σε υγροποιημένο φυσικό αέριο είτε μέσω του σταθμού της Ρεβυθούσας, είτε μέσω του νέου τερματικού σταθμού της Αλεξανδρούπολης στις συγκεκριμένες χώρες που σήμερα τροφοδοτούνται αποκλειστικά από φυσικό αέριο μέσω αγωγών.
«Πλέον οι ενεργειακές υποδομές της Ελλάδας μετατρέπονται σε υποδομές της Ευρώπης, ενισχύουν την περιφερειακή συνεργασία και συμβάλλουν ώστε να βελτιωθούν ο ανταγωνισμός και η ασφάλεια εφοδιασμού», τονίζει το στέλεχος της ΔΕΠΑ. Αναφορικά με το θερμό γεωπολιτικό περιβάλλον που προκαλούν ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι απαιτήσεις Πούτιν για πληρωμές σε ρούβλια, ο κ. Ξιφαράς αποκαλύπτει ότι την περασμένη εβδομάδα με επιστολή της προς τη ΔΕΠΑ και άλλες ευρωπαϊκές εταιρείες η Gazprom δίνει απαντήσεις στα ερωτήματα που είχαν τεθεί και αποσαφηνίζει βασικές παραμέτρους του νέου μηχανισμού. Ο επικεφαλής της ΔΕΠΑ αναφέρει ότι οι διευκρινίσεις αυτές ήταν απαραίτητες ώστε να ξεκαθαρίσει η ελληνική πλευρά αρκετά ζητήματα που συνδέονται με το νέο καθεστώς πληρωμών για να αποφασίσει μέχρι το τέλος Μαΐου το επόμενο βήμα, σε πλήρη συνεννόηση με το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας και την ελληνική κυβέρνηση. Ο κ. Ξιφαράς διατυπώνει αρκετές αμφιβολίες για την απόφαση της Ε.Ε. για κοινές προμήθειες φυσικού αερίου, λέγοντας ότι οι ποσότητες που απαιτούνται για την ανεξαρτητοποίηση από το ρωσικό αέριο δεν καλύπτονται από τα 15 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα που πρόσφατα ανακοίνωσε η κυρία Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
– Πόσο σημαντικό είναι το έργο της πλωτής μονάδας LNG στην Αλεξανδρούπολη για την ενεργειακή ασφάλεια της χώρας και πώς κουμπώνει με τις υπόλοιπες υποδομές που προγραμματίζονται στην ευρύτερη περιοχή;
Η κρίση στην ενέργεια και η σταδιακή απεξάρτηση από το ρωσικό αέριο επιταχύνουν την υλοποίηση στρατηγικών υποδομών με τις οποίες θα ενισχύσουμε και θα διαφοροποιήσουμε τις οδεύσεις και τις πηγές εφοδιασμού με φυσικό αέριο, ενώ ταυτόχρονα θα συμβάλουμε στην επίτευξη του εθνικού στόχου να καταστεί η Ελλάδα περιφερειακό ενεργειακό hub. Γι’ αυτόν τον λόγο έχουμε ήδη προχωρήσει σε επενδύσεις σε έργα υποδομής, όπως ο τερματικός σταθμός LNG στην Αλεξανδρούπολη, η κατασκευή του οποίου ξεκινά πλέον αμέσως, μετά την επίσημη έναρξη των εργασιών. Η Gastrade, στην οποία η ΔΕΠΑ Εμπορίας συμμετέχει με 20%, αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες ενεργειακές επενδύσεις που υλοποιούνται στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια. Θα συμβάλει στη διαφοροποίηση των πηγών εφοδιασμού της χώρας με φυσικό αέριο και την ενεργειακή επάρκειά της, ενώ παράλληλα θα ενισχύσει και τον ανταγωνισμό πιέζοντας τις τιμές προς τα κάτω, με όφελος για τους καταναλωτές.
Το νέο τέρμιναλ είναι προγραμματισμένο να λειτουργήσει τον Νοέμβριο του 2023 και θα διπλασιάσει τη δυνατότητα της Ελλάδας να αεριοποιεί φυσικό αέριο. Μαζί με τη Ρεβυθούσα, θα ξεπεράσουμε τα 10 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα, γεγονός που θα μας επιτρέψει να καλύψουμε όχι μόνο τις δικές μας ενεργειακές ανάγκες, αλλά και άλλων χωρών στα Βαλκάνια και τη ΝΑ Ευρώπη. Ολα τα έργα υποδομών όπως η Ρεβυθούσα, το FSRU της Αλεξανδρούπολης, ο ελληνοβουλγαρικός αγωγός IGB, ο οποίος θα δώσει τη δυνατότητα αυξημένης φυσικής ροής προς τη Βουλγαρία, λειτουργούν σε συνέργεια. Πλέον οι ενεργειακές υποδομές της Ελλάδας μετατρέπονται σε υποδομές της Ευρώπης, ενισχύουν την περιφερειακή συνεργασία και συμβάλλουν ώστε να βελτιωθούν ο ανταγωνισμός και η ασφάλεια εφοδιασμού. Παράλληλα, η ΔΕΠΑ συμμετέχει ή/και στηρίζει διεθνή πρότζεκτ όπως οι αγωγοί TAP, IGB και EastMed, οι οποίοι θα διαμορφώσουν το αυριανό ενεργειακό τοπίο. Τα έργα αυτά θα αξιοποιηθούν στο μέλλον και για καθαρές μορφές ενέργειας όπως το υδρογόνο και το βιομεθάνιο.
– Η Αλεξανδρούπολη φιλοδοξεί να διαδραματίσει ευρύτερο ρόλο στα Βαλκάνια και όχι μόνο. Ακούσαμε τον πρωθυπουργό να λέει ότι με τις νέες υποδομές θα μπορούμε να εξάγουμε αέριο και σε χώρες όπως η Μολδαβία και η Ουκρανία. Πώς μπορεί να επιτευχθεί αυτός ο φιλόδοξος στόχος;
Θα πρέπει κανείς να εξετάσει τις ποσότητες που θέλει να εξαγάγει σε άλλες χώρες. Αν θέλουμε να στείλουμε, για παράδειγμα, αέριο με φυσική ροή στη Ρουμανία, υπάρχουν περιορισμένες δυνατότητες γιατί η σύνδεση μεταξύ Βουλγαρίας – Ρουμανίας είναι ένας μικρός αγωγός δυναμικότητας περίπου 1,5 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων. Aυτό που εξετάζεται είναι αν μπορεί να μεταφερθεί αέριο μέσω του Trans Balkan Pipeline (TBP), που ξεκινούσε από Ουκρανία, Μολδαβία, Ρουμανία και έφτανε στη Βουλγαρία, φέρνοντας το ρωσικό αέριο προτού κατασκευαστεί ο Turkish Stream. Το ερώτημα πλέον είναι αν μπορεί να χρησιμοποιηθεί ο αγωγός αυτός για ανάστροφη ροή, ώστε να στείλουμε σημαντικές ποσότητες φυσικού αερίου βορειότερα. Από τις μέχρι σήμερα μελέτες φαίνεται ότι ο TBP μπορεί να εξυπηρετήσει αυτό τον στόχο.
– Πώς εξελίσσονται τα άλλα ενεργειακά πρότζεκτ της ΔΕΠΑ; Πότε θα αρχίσει να ρέει αέριο στον ελληνοβουλγαρικό αγωγό IGB. Πόσο ρεαλιστική είναι, κατά τη γνώμη σας, η υλοποίηση του EastMed, τον οποίο έχουν ενταφιάσει οι ΗΠΑ;
Οσον αφορά τον αγωγό IGB, το κατασκευαστικό στάδιο θα ολοκληρωθεί, σύμφωνα με τον προγραμματισμό, μέχρι τα τέλη Μαΐου. Από εκεί και πέρα τρέχουν οι διαδικασίες πιστοποίησης της εταιρείας και της διοίκησης, ως ανεξάρτητο σύστημα μεταφοράς αερίου, από τις ρυθμιστικές αρχές Ελλάδας και Βουλγαρίας, που αναμένεται να ολοκληρωθούν το αργότερο έως τα τέλη Ιουλίου, όταν και θα ξεκινήσει η εμπορική λειτουργία του. Ωστόσο, σε έκτακτες συνθήκες και εφόσον χρειαστεί, θα μπορεί να αξιοποιηθεί ο αγωγός και από τα τέλη του τρέχοντος μήνα. Σε ό,τι αφορά τον EastMed, ο φορέας υλοποίησης του έργου (IGI Poseidon) συνεχίζει την ωρίμανσή του και βρίσκεται σε προχωρημένες συζητήσεις με προμηθευτές από το Ισραήλ και άλλες εμπορικές εταιρείες. Καθοριστικός παράγοντας για την υλοποίηση του EastMed είναι να συμφωνήσουν οι χώρες παραγωγοί αερίου στη ΝΑ Μεσόγειο να εξάγουν επαρκείς ποσότητες μέσω του αγωγού στην Ευρώπη – ένας στόχος απολύτως εφικτός.
– Υπάρχουν πληροφορίες ότι τουλάχιστον δύο ελληνικές εταιρείες που προμηθεύονται ρωσικό αέριο έχουν ανοίξει λογαριασμούς ή έχουν πληρώσει με το νέο σύστημα συναλλαγών τη Μόσχα; Τι στάση κρατά η ΔΕΠΑ στο θέμα αυτό;
Η ΔΕΠΑ επεξεργάζεται νομικά όλα τα δεδομένα αναφορικά με τις εμπορικές σχέσεις, αλλά και την πιθανή παραβίαση των κυρώσεων. Η ρωσική πλευρά έδωσε διευκρινίσεις με επιστολή που εστάλη στα μέσα της προηγούμενης εβδομάδας σε όλους τους πελάτες της στην Ε.Ε. σχετικά με το θέμα των πληρωμών. Μέχρι σήμερα υπήρχαν σοβαρές ανησυχίες σε σχέση με τις συναλλαγές, ωστόσο η Gazprom με την επιστολή της αποσαφήνισε δύο θέματα: πρώτον, ότι εφόσον έχει πληρωθεί ο πρώτος λογαριασμός, ανεξάρτητα από τον χρόνο μετατροπής του νομίσματος (ευρώ ή δολάρια) σε ρούβλια, η συναλλαγή θα θεωρείται ασφαλής, επομένως ο προμηθευτής δεν διατρέχει τον κίνδυνο διακοπής της παροχής φυσικού αερίου. Δεύτερον, ότι δεν θα αναμειχθεί πουθενά στη διαδικασία η Κεντρική Τράπεζα της Ρωσίας, καθώς οι εκκαθαρίσεις των συναλλαγών αυτών θα γίνονται από ανεξάρτητο φορέα.
– Μετά τις διευκρινίσεις της ρωσικής πλευράς, θεωρείτε ότι δεν υπάρχει ρίσκο στις συναλλαγές με την Gazprom;
Οι παραπάνω διευκρινίσεις ήταν απαραίτητες για να μπορέσουμε να αξιολογήσουμε πιθανό ρίσκο, είτε ως προς την ασφάλεια τροφοδοσίας της χώρας με αέριο, είτε ως προς την πιθανότητα παραβίασης των κυρώσεων της Ε.Ε. στη Ρωσία. Από πλευράς μας, έχουμε κάνει αρκετές τηλεδιασκέψεις σε νομικό και τεχνικό επίπεδο με την Gazprom ώστε να αποσαφηνίσουμε τις απαιτήσεις που διέπουν το νέο καθεστώς πληρωμών – και θα αποφασίσουμε μέχρι τέλος Μαΐου το επόμενο βήμα, σε πλήρη συνεννόηση με το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας και την ελληνική κυβέρνηση.
– Πόσο μακριά πιστεύετε ότι μπορεί να πάνε η ενεργειακή κρίση και ο ρωσο-ουκρανικός πόλεμος και πότε εκτιμάτε ότι θα δούμε την άκρη στο τούνελ;
Η ενεργειακή κρίση προηγείται του πολέμου καθώς ξεκίνησε ήδη από το β’ εξάμηνο του 2021. Η πανδημία έφερε μια παγκόσμια ανισορροπία στην ενέργεια, όπως και σε όλη την εφοδιαστική αλυσίδα. Με την επανεκκίνηση της παγκόσμιας οικονομίας, και ειδικά της ασιατικής, οι τιμές όλων των προϊόντων και υπηρεσιών οδηγήθηκαν σε υψηλά επίπεδα. Το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία επιδείνωσε την κατάσταση και επέτρεψε σε πολλούς να κερδοσκοπήσουν. Θα χρειαστούν ρυθμιστικές παρεμβάσεις σε επίπεδο τόσο κρατών, κάτι που κάνει ήδη η χώρα μας με το νέο γενναίο ενεργειακό πακέτο που εξαγγέλθηκε, όσο και Ε.Ε., ώστε να επιστρέψουμε σε πιο βιώσιμα επίπεδα τιμών, που είναι σίγουρο όμως ότι δεν θα είναι αντίστοιχα με εκείνα της περιόδου προ της κρίσης, καθώς οι τιμές θα παραμείνουν σχετικά ψηλά.
– Η χώρα μας, χωρίς ευρωπαϊκή ομπρέλα στα μέτρα στήριξης, έχει τις αντοχές να αντιμετωπίσει μόνο με εθνικούς πόρους τις υψηλές τιμές στην ενέργεια και να μετριάσει τις μεγάλες επιπτώσεις από τις γεωπολιτικές αναταράξεις;
Η Ευρώπη ήδη έπρεπε να είχε δημιουργήσει ένα ευρωομόλογο για να στηρίξει όλες τις εθνικές οικονομίες για την αντιμετώπιση του ενεργειακού κόστους. Το γεγονός ότι δεν έχει πάρει εγκαίρως αποφασιστικά μέτρα δείχνει ότι οι χώρες μεταξύ τους έχουν διαφορετικά συμφέροντα. Ενα επιπλέον στοιχείο που εμποδίζει μια ενιαία πολιτική είναι ότι δεν επιδρά κατά τον ίδιο τρόπο σε όλα τα κράτη η αύξηση των τιμών ενέργειας, γιατί η κάθε χώρα έχει διαφορετικό μείγμα ενέργειας. Κάποιες έχουν περισσότερα πυρηνικά, άλλες μεγαλύτερη διείσδυση ΑΠΕ, ορισμένες δική τους παραγωγή φυσικού αερίου, ενώ άλλες εισάγουν αέριο από τη Ρωσία σε προνομιακές τιμές. Το μεγαλύτερο πρόβλημα όμως είναι ότι η Ε.Ε. δεν κατάφερε να βελτιώσει συνολικά την ανταγωνιστικότητά της τα προηγούμενα χρόνια έναντι των ΗΠΑ και της Ασίας. Βλέπουμε, επομένως, μια ανισότητα που προϋπήρχε, αλλά σήμερα έχει γίνει πιο έντονη λόγω της κρίσης και, αν δεν υπάρξουν ούτε τώρα κοινές πρωτοβουλίες, δεν θεωρώ ότι η Ευρώπη μπορεί να ατενίζει τη συνοχή της με αισιοδοξία.
– Υπό το πρίσμα αυτό, θεωρείτε ότι μπορεί να προχωρήσει η απόφαση της τελευταίας Συνόδου Κορυφής για κοινές προμήθειες αερίου και πόσο ανταγωνιστικές τιμές θα μπορούσαμε εξασφαλίσουμε;
Είναι μια σημαντική πρωτοβουλία, αλλά δύσκολη στην υλοποίηση. Περιμένουμε από την Ε.Ε. και τις υπηρεσίες της να παρουσιάσουν το μοντέλο με το οποίο θα επιτευχθεί. Προφανώς, οι ποσότητες που απαιτούνται για την ανεξαρτητοποίηση από το ρωσικό αέριο δεν καλύπτονται από τα 15 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα που πρόσφατα ανακοίνωσε η κυρία Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Θα μπορούσε να θεωρηθεί ένα πρώτο βήμα εφόσον δημιουργούσε πίεση στις τιμές, κάτι όμως που προς το παρόν δεν είναι ορατό. Αυτό, λοιπόν, που περιμένουμε από την κοινή διαπραγμάτευση είναι ανταγωνιστικές τιμές σε επίπεδο παραγωγών και προμηθευτών και φθηνότερη ενέργεια από εκείνη που είχαμε το αμέσως προηγούμενο διάστημα. Εκτός όμως από τις τιμές, προβληματισμό δημιουργούν και οι απαιτήσεις των παραγωγών LNG οι οποίοι απαιτούν μακροχρόνια συμβόλαια 10, 15 και 25 ετών προκειμένου να προχωρήσουν σε νέες επενδύσεις στις υποδομές τους. Κάτι που, κατά τη γνώμη μου, δεν καλλιεργεί τις αρχές της συνεργασίας και της αλληλεγγύης σε αυτή τη δύσκολη στιγμή που τα ευρωπαϊκά νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις χρειάζονται στήριξη.
Σε ό,τι αφορά την ασφάλεια εφοδιασμού, είμαστε σε συνεχή επαφή με τους προμηθευτές μας, είτε αυτό αφορά τα μακροχρόνια συμβόλαιά μας LNG, είτε τη spot αγορά ώστε να καλύψουμε οποιαδήποτε διαταραχή υπάρξει τόσο στη χώρα μας όσο και σε γειτονικές χώρες που προμηθεύονται αέριο από τη ΔΕΠΑ.
– Πώς αντιμετωπίζει η ΔΕΠΑ τις προκλήσεις του ενεργειακού μετασχηματισμού και πόσο έχει ωριμάσει το επενδυτικό σχέδιο στις ΑΠΕ;
Η ΔΕΠΑ Εμπορίας διαθέτει έναν μακροπρόθεσμο στρατηγικό σχεδιασμό διευρύνοντας τις δραστηριότητές της και τη χρήση του φυσικού αερίου και υιοθετώντας παράλληλα μια ολιστική προσέγγιση της μετάβασης προς την πράσινη ενέργεια. Εχουμε αντιληφθεί εγκαίρως τις αυξημένες απαιτήσεις από τον ενεργειακό τομέα και προχωρούμε δυναμικά στην εξασφάλιση διαφοροποιημένων πηγών ενέργειας για τη χώρα.
Επιπλέον, συμβάλλουμε ενεργά στην επίτευξη των στόχων του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα, καθώς και της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και έχουμε ήδη αναπτύξει τον τομέα των ΑΠΕ με τη δημιουργία ενός «πράσινου» χαρτοφυλακίου άνω των 200 MW σε φωτοβολταϊκά πάρκα. Οι εργασίες για την κατασκευή του έργου αναμένεται να ξεκινήσουν το καλοκαίρι, σε συνεργασία με την κοινοπραξία που διαχειρίζεται συνολικά το χαρτοφυλάκιο των 500 MW στην περιοχή της Κοζάνης. Παράλληλα, συνεχίζουμε τις επενδύσεις στο φυσικό αέριο, που αποτελεί το καύσιμο-γέφυρα, και αξιοποιούμε τεχνολογίες αιχμής, όπως το small scale LNG και το CNG, ώστε να επεκταθεί η χρήση του σε όλη την Ελλάδα, ακόμα και περιοχές εκτός εγκατεστημένου δικτύου. Τέλος, προετοιμάζουμε το έδαφος για την εισαγωγή των ανανεώσιμων αερίων στο ενεργειακό μείγμα, που για εμάς είναι στρατηγική προτεραιότητα, γι’ αυτό και σχεδιάζουμε πιλοτικά έργα υδρογόνου και βιομεθανίου.
Διαβάστε ακόμα:
Έρχεται νέο ηλεκτροσόκ από τον πληθωρισμό – Διψήφιο άλμα μετά από 28 χρόνια