Πυρκαγιές στον Καναδά που έκαιγαν συνεχώς για πάνω από ένα χρόνο. Πλημμύρες που έφεραν το Ντουμπάι σε αδιέξοδο. Θανατηφόρα ζέστη στους δρόμους του Νέου Δελχί. Το πρώτο εξάμηνο του 2024 έχει αποκαλύψει τα καταστροφικά φαινόμενα που χαρακτηρίζουν πλέον το ταχέως μεταβαλλόμενο κλίμα σε κάθε ήπειρο.
Όπως αναφέρει το Bloomberg, αυτή την εβδομάδα, εκατομμύρια άνθρωποι κατά μήκος της ανατολικής ακτής των ΗΠΑ – της πιο πυκνοκατοικημένης παράκτιας περιοχής της χώρας – θα πνιγούν κάτω από έναν θόλο θερμότητας. Οι θερμοκρασίες στο Central Park του Μανχάταν αναμένεται να φτάσουν τους 35 βαθμούς Κελσίου μέχρι την Παρασκευή. Την ίδια ώρα, στο νότιο άκρο της ακτής, η Φλόριντα βρίσκεται στη δεύτερη εβδομάδα της μάχης με καταρρακτώδεις βροχοπτώσεις τόσο έντονες κοντά στη Σαρασότα που έχουν να εμφανιστούν μόνο μία φορά στα 500 έως 1.000 χρόνια. Οι ζημιές μόνο σε αυτή την περίπτωση μπορεί να ξεπεράσουν το 1 δισ. δολάρια.
Νέες προκλήσεις για τις ΗΠΑ
Μια νέα εποχή ακραίων βροχοπτώσεων ώθησε την Εθνική Ακαδημία Επιστημών των ΗΠΑ να προχωρήσει την Τρίτη σε μια σημαντική επανεκτίμηση για τη «πιθανή μέγιστη βροχόπτωση» της χώρας, έναν οδηγό που καθοδηγεί την ανάπτυξη υποδομών. Αυτός δεν έχει ενημερωθεί από το 1999 σε εθνικό επίπεδο, και σε ορισμένες περιπτώσεις εδώ και… 60 χρόνια. Κάτι που σημαίνει ότι περισσότερα από 16.000 φράγματα και 50 πυρηνικοί σταθμοί, όλα γηρασμένα, αντιμετωπίζουν νέες προκλήσεις και σαφώς κινδυνεύουν.
Η έκθεση παρουσιάζει τρόπους χρήσης σύγχρονων κλιματικών μοντέλων για την ενημέρωση της ανάλυσης ώστε να ληφθεί υπόψη η υπερθέρμανση του πλανήτη. Είναι μια αναγνώριση ότι αυτό που ονομάζεται πλέον “super-wild weather” εισέρχεται σε μια νέα φάση και οι ΗΠΑ πρέπει να είναι προετοιμασμένες, όπως δηλώνει ο συγγραφέας της John Nielsen-Gammon, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο A&M του Τέξας.
Ο καιρός δεν είναι πλέον μια ζαριά. Μοιάζει περισσότερο με το να πετάς ζάρια που έχουν εξάρια στις τρεις πλευρές — ή επτά και οκτώ, λέει η Katharine Hayhoe, διακεκριμένη καθηγήτρια στο Texas Tech University, η οποία μελετά τις κλιματικές επιπτώσεις. Ο ίδιος ο όρος «υπερθέρμανση του πλανήτη» υποδηλώνει ένα είδος προβλεψιμότητας που μπορεί να μην ταιριάζει πλέον στην εποχή μας. «Αυτές τις μέρες νομίζω ότι είναι πολύ πιο κατάλληλο να το αποκαλούμε «παγκόσμια παράξενο». Όπου κι αν ζούμε, ο καιρός μας γίνεται πολύ πιο περίεργος» αναφέρει η Hayhoe.
Τα ακραία φαινόμενα και η Ελλάδα
Η ρύπανση από αέρια του θερμοκηπίου έκανε πέρυσι 1,3 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη τη θερμοκρασία από ό,τι πριν από τη Βιομηχανική Επανάσταση. Ο περασμένος Μάιος σηματοδότησε τον 12ο συνεχόμενο μήνα με μέσες θερμοκρασίες που έσπασαν ρεκόρ για τον πλανήτη και οι ωκεανοί καταγράφουν νέα επίπεδα θερμότητας κάθε μέρα για περισσότερο από ένα χρόνο. Αυτό προκάλεσε τρομερές βροχές και χαλάζι, πιο καταστροφικές καταιγίδες και ακόμη και απροσδόκητα κύματα παγωμένου καιρού. Το Λονδίνο, το Παρίσι, το Βερολίνο και άλλα μέρη της Ευρώπης είδαν τις θερμοκρασίες νωρίτερα τον Ιούνιο να πέφτουν κάτω από τα επίπεδα ακόμη και της παραμονής των Χριστουγέννων!
Είναι η ζέστη και οι ξηρασίες, οι πλημμύρες και οι πυρκαγιές που έχουν γίνει ο πιο παραγωγικός δείκτης του σημερινού παράξενου, άγριου καιρού. Σε ακραία επίπεδα βρίσκεται η απειλή πύρινης λαίλαπας στην Ελλάδα και την Ισπανία, αλλά και στη Γαλλική Ριβιέρα. Τα θερμόμετρα στην Αίγυπτο φλέρταραν με ρεκόρ 51C (124F) νωρίτερα αυτό το μήνα. Οι πλημμύρες έχουν καταστρέψει τις υποδομές και απειλούν τις καλλιέργειες στην Κίνα, ενώ μεγάλο μέρος της Νότιας Ασίας αντιμετωπίζει θερμοκρασίες που δοκιμάζουν τα όρια αντοχής του ανθρώπινου σώματος.
Ακόμη, σα να μην έφτανε η κόλαση του πολέμου, η υπερβολική ζέστη στη Γάζα επιδείνωσε την ανθρωπιστική κρίση. Ένας κατακλυσμός βροχής μετά από χρόνια ξηρασίας στην Ανατολική Αφρική στοίχισε εκατοντάδες ζωές και παρέσυρε ζώα.
Ο Erich Fischer, επιστήμονας του κλίματος στο ETH Zurich προσπάθησε να κάνει για τη ζέστη κάτι παρόμοιο με αυτό που θέλουν να κάνουν οι Αμερικανοί ερευνητές για τις βροχοπτώσεις. Η δουλειά του τα τελευταία χρόνια βοήθησε να αποδειχθεί ότι τα ρεκόρ θερμοκρασίας σε όλο τον κόσμο πέφτουν με όλο και μεγαλύτερα περιθώρια, πράγμα που σημαίνει ότι «αυξάνεται η πιθανότητα ακραίων κλιματικών συνθηκών που καταρρίπτουν ρεκόρ», όπως έγραψε σε μια εργασία του 2021.
Η έρευνα του Fischer ουσιαστικά προέβλεψε τον εξαιρετικά σπάνιο καύσωνα του 2021 που έπληξε τη δυτική Βόρεια Αμερική, όταν η περιοχή γνώρισε τον θερμότερο Ιούνιο που έχει καταγραφεί και πέθαναν 1.400 άνθρωποι. Μια μελέτη που καθοδήγησε ο Fischer πέρυσι εντόπισε μέρη που μπορεί να έχουν μη ανιχνεύσιμη πιθανότητα για κύματα καύσωνα αυτού του μεγέθους. Η λίστα κινδύνου του περιελάμβανε το Παρίσι, το οποίο θα φιλοξενήσει περισσότερους από 1 εκατομμύριο επισκέπτες για τους Θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες.
«Τώρα που γνωρίζουμε ότι αυτά τα γεγονότα γίνονται πιο συχνά, θα πρέπει να περιμένουμε να δούμε περισσότερα από αυτά τα άλματα», λέει ο Fisher. Και το επόμενο κρίσιμο ερώτημα είναι: «Ποιο είναι πραγματικά το μεγαλύτερο γεγονός για το οποίο πρέπει να προετοιμαστούν οι άνθρωποι;»
Με βάση τους πρώτους πέντε μήνες του 2024, είναι βέβαιο ότι η χρονιά θα τελειώσει ως μια από τις πέντε θερμότερες που έχουν καταγραφεί ποτέ. Υπάρχουν πλέον περισσότερες από 60% πιθανότητες να ξεπεράσει το 2023 και να βρεθεί στην κορυφή της λίστας.
Ανάμεσα στις αιτίες που οδήγησαν τις θερμοκρασίες υψηλότερα κατά το πρώτο εξάμηνο του 2024 κάνοντας συχνότερη την εμφάνιση των ακραίων φαινομένων, ήταν το εξασθενημένο El Niño, ένα φυσικό σύστημα στον Ειρηνικό που θερμαίνει την υδρόγειο. Πρόσθετη θερμότητα προήλθε από μια αντίθετη αλλαγή: Οι κανονισμοί που αποσκοπούσαν στον καθαρισμό της ρύπανσης από τη ναυτιλία άρχισαν να μειώνουν τις εκπομπές θείου, το οποίο – αν και επιβλαβές για την υγεία – μπορεί επίσης να βοηθήσει στην ψύξη της ατμόσφαιρας εμποδίζοντας το ηλιακό φως.
Η σκόνη της Σαχάρας
Οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι ο κίνδυνος μπροστά δεν είναι μόνο από καιρικές καταστροφές. Ένας θερμότερος πλανήτης αυξάνει τις πιθανότητες «σύνθετων γεγονότων», όπου πολλαπλές καταστροφές —φυσικές και ανθρωπογενείς— συμβαίνουν την ίδια στιγμή ή στον ίδιο τόπο, επιδεινώνοντας τη συνδυασμένη επίδρασή τους.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το Τέξας, όπου οι υψηλές θερμοκρασίες συνέβαλαν στη μεγαλύτερη πυρκαγιά στην πολιτεία. Ακόμη, οι ασυνήθιστα ξηρές συνθήκες σε περιοχές του Καναδά οδήγησαν σε πρώιμη έναρξη της περιόδου πυρκαγιάς.
Σε άλλες περιπτώσεις, οι επιπτώσεις εξαπλώνονται σε μεγάλο μέρος του πλανήτη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, οι καταιγίδες σκόνης της Σαχάρας τον Μάρτιο που ανέβηκαν βόρεια, κιτρινίζοντας τους ουρανούς στη Σικελία και υποβαθμίζοντας την ποιότητα του αέρα από την Ελλάδα μέχρι τη Γαλλία, όπου επίσης σημειώθηκαν έντονες βροχοπτώσεις. Το φαινόμενο της σκόνης το έχουμε υποστεί φέτος στη χώρα μας αρκετές φορές μέχρι σήμερα.
Σε όλα αυτά έρχονται να προστεθούν οι αυξημένες τιμές των τροφίμων και της ενέργειας που σε συνδυασμό με τις σκληρές καιρικές συνθήκες, μεγεθύνουν τις συνέπειες της μακροχρόνιας ξηρασίας στη Συρία, το Ιράκ και το Ιράν.
«Ο κοινός παρονομαστής εδώ είναι η άνοδος της θερμοκρασίας», λέει ο Amir AghaKouchak, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, ο οποίος έχει μελετήσει τον μελλοντικό κίνδυνο σύνθετων συμβάντων. «Η θερμοκρασία έχει αυξηθεί σημαντικά και συμβάλλει σε όλες [τις καταστροφές] και εντείνει ίσως τη σχέση μεταξύ διαφορετικών κινδύνων», όπως τονίζει.
Ορισμένες περιοχές χρειάστηκε επίσης να αντιμετωπίσουν διαφορετικά ακραία γεγονότα σε γρήγορη διαδοχή. Οι Φιλιππίνες έκλεισαν σχολεία και εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας τον Απρίλιο καθώς οι θερμοκρασίες εκτοξεύτηκαν στα ύψη. Τώρα η κυβέρνηση προειδοποίησε ότι οι αυξημένες βροχοπτώσεις θα μπορούσαν να βλάψουν τον εφοδιασμό τροφίμων της χώρας.
Οι δασικές πυρκαγιές τον Φεβρουάριο σκότωσαν περισσότερους από 100 ανθρώπους στη Χιλή, όπου οι ιστορικές βροχοπτώσεις προκαλούν χάος στο τυπικά ξηρό κλίμα της περιοχής.
Τα ακραία καιρικά φαινόμενα μπορούν να γίνουν ακόμη πιο επικίνδυνα απλά και μόνο λόγω της μεγαλύτερης διάρκειάς τους. Στη Νοτιοανατολική Ασία, για παράδειγμα, η κλιματική αλλαγή σημαίνει πλέον ότι τα κύματα καύσωνα μπορεί να διαρκέσουν για μήνες. Οι παρατεταμένες πλημμύρες άφησαν πίσω τους περισσότερους από 500 νεκρούς στην Κένυα, την Τανζανία, την Ουγκάντα και το Μπουρούντι.
Ολέθριες συνέπειες στην οικονομία
Ο φετινός «παράξενος καιρός» έχει προκαλέσει ολέθριες συνέπειες στην παγκόσμια οικονομία, από τα δίκτυα ηλεκτροδότησης μέχρι τα αεροπορικά ταξίδια.
Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Nature τον Απρίλιο προέβλεψε ότι οι κλιματικές ζημιές θα μπορούσαν να κοστίσουν στην παγκόσμια οικονομία 38 τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίως μέχρι το 2049, επισκιάζοντας τα εκτιμώμενα 6 τρισεκατομμύρια δολάρια που απαιτούνται για τη μείωση των εκπομπών της υπερθέρμανσης του πλανήτη σύμφωνα με τους στόχους της Συμφωνίας του Παρισιού. Την ίδια ώρα οι δαπάνες για καθαρές τεχνολογίες έφτασαν το ρεκόρ των 1,8 τρισ δολαρίων το 2023, σύμφωνα με το BloombergNEF, δηλαδή πολύ λιγότερο από αυτό που χρειάζεται.
Εκτός από αυτά, δεν βοηθάει το γεγονός ότι ορισμένες από τις πιο φιλόδοξες πολιτικές για το κλίμα στον κόσμο δέχονται επίθεση στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ, καθώς οι πολίτες-ψηφοφόροι εμφανίζονται αρνητικοί στη σταδιακή κατάργηση του αερίου και τα μέτρα βιώσιμης γεωργίας. Παράλληλα, οι αναδυόμενες αγορές, που θα χρειαστεί να κάνουν το μεγαλύτερο άλμα προς την καθαρή ενέργεια, αγωνίζονται να κερδίσουν υψηλότερο μερίδιο παγκόσμιων πράσινων επενδύσεων.
Ωστόσο, δεν αρκεί να εστιάσουμε μόνο στη μείωση των εκπομπών, λέει ο Rohit Magotra, αναπληρωτής διευθυντής στην Integrated Research and Action for Development, μια εταιρεία συμβούλων και έρευνας για το κλίμα με έδρα το Νέο Δελχί. Η ταχεία αστικοποίηση σημαίνει ότι αυτές οι καιρικές συνθήκες γίνονται όλο και πιο καταστροφικές και οι πόλεις των αναπτυσσόμενων χωρών πρέπει να κατασκευάσουν συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης και υποδομές ανθεκτικές στο κλίμα.
«Τα ακραία καιρικά φαινόμενα γίνονται πιο έντονα και πιο συχνά χτυπώντας τους πιο ευάλωτους ανθρώπους στον κόσμο. Έτσι, η προσαρμογή είναι τόσο κρίσιμη όσο και ο μετριασμός των συνεπειών» τονίζει.
Διαβάστε ακόμη
Προϋπολογισμός: «Ραβασάκι» από Κομισιόν για το νέο «κόφτη» σε δαπάνες και παροχές
ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή: Η επόμενη μέρα μετά την μεγάλη συμφωνία ύψους 3,2 δισ. με την Masdar
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο ΘΕΜΑ