Οι παγετώνες σε όλο τον πλανήτη λιώνουν με ταχείς ρυθμούς από τις αρχές της δεκαετίας του 1900 με «ένοχο» τον άνθρωπο: Οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα αυξάνουν τη θερμοκρασία, με αποτέλεσμα η παγωμένη επιφάνεια να υποχωρεί ολοένα περισσότερο. Ακόμα και αν περιοριστεί η κλιματική αλλαγή, περισσότερο από το 1/3 των εναπομεινάντων παγετώνων του πλανήτη υπολογίζεται ότι θα εξαφανιστεί πριν από το 2100. Την ίδια ώρα, το 1/3 όσων περιλαμβάνονται στον κατάλογο μνημείων παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO θα έχει εξαφανιστεί ως το 2050 όποιο κι αν είναι το κλιματικό σενάριο.
Οι επιπτώσεις θα είναι σφοδρές σε περιβαλλοντικό επίπεδο, αλλά και για τις ανθρώπινες κοινότητες που αναπτύσσονται σε κοντινές περιοχές, ενώ, μεταξύ άλλων, θα πληγεί η παγκόσμια κληρονομιά κι η φυσική ομορφιά.
Σε μία προσπάθεια να μην ξεχαστούν τα «θύματα» της υπερθέρμανσης, δημιουργήθηκε ο Παγκόσμιος Κατάλογος Νεκρών Παγετώνων (Global Glacier Casualty List – GGCL) που έχουν λιώσει ή κινδυνεύουν να εξαφανιστούν και αφηγείται τις ιστορίες τους.
Όπως αναφέρουν οι εμπνευστές της λίστας με αυτό τον τρόπο υπενθυμίζουν στον άνθρωπο ότι όλοι οι παγετώνες κινδυνεύουν με κάθε περαιτέρω αύξηση της θερμοκρασίας και πως η διατήρησή τους εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον περιορισμό της ανθρωπογενούς υπερθέρμανσης.
Ο κατάλογος GGCL αναπτύχθηκε χάρη στη συνεργασία ανάμεσα στο Πανεπιστήμιο Ράις των ΗΠΑ, το Πανεπιστήμιο της Ισλανδίας, την Ισλανδική Εταιρεία Παγετώνων, την Παγκόσμια Υπηρεσία Παρακολούθησης Παγετώνων και την UNESCO.
Την ίδια στιγμή, η ίδια ομάδα ερευνητών από το Πανεπιστήμιο Ράις ίδρυσε το πρώτο «νεκροταφείο παγετώνων» στο Ρέικιαβικ της Ισλανδίας.
Το… κοιμητήριο παρουσιάστηκε πριν λίγες ημέρες, με τις πρώτες 15 «παγωμένες» επιτύμβιες στήλες να αναγράφουν τα ονόματα των παγετώνων που έπεσαν θύματα της κλιματικής αλλαγής, ωστόσο οι επιστήμονες εκτιμούν ότι θα προστεθούν κι άλλες τα επόμενα χρόνια. Το 2025, εξάλλου, έχει ήδη οριστεί από τον ΟΗΕ ως «διεθνές έτος διατήρησης των παγετώνων» και ως εκ τούτου το έργο είναι ιδιαίτερα επίκαιρο.
Στόχος των ειδικών είναι να ευαισθητοποιήσουν το κοινό για τις περιβαλλοντικές προκλήσεις, με έναν εκ των ιδρυτών του μνημείου, τον ανθρωπολόγο Ντόμινικ Μπουαγιέ, να τονίζει: «Δε χάνουμε πλέον μικρά κομμάτια παγετώνων. Χάνουμε παγετώνες με ονόματα και ταυτότητες με ισχυρή σύνδεση με την προσωπική μνήμη και την πολιτιστική ιστορία. Χάνουμε παγετώνες που βοηθούν στην υποστήριξη της ανθρώπινης ζωής και ανάπτυξης με πολλούς διαφορετικούς τρόπους».
Ο Μπουαγιέ, σύμφωνα με δημοσίευμα του Πανεπιστημίου Ράις, εξήγησε ότι η λίστα GGCL εστιάζει σε παγετώνες που έχουν εξαφανιστεί τα τελευταία 20 χρόνια και σε αυτούς που αναμένεται να λιώσουν τις επόμενες δύο δεκαετίες.
«Όλοι αυτοί είναι παγετώνες συνυφασμένοι με τη ζωή μας. Ανήκουν στην εποχή μας και δεν πρόκειται για αφηρημένες μελλοντικές απώλειες, αλλά για πραγματικές απώλειες που μπορείς να νιώσεις με όλες σου τις αισθήσεις», πρόσθεσε ζητώντας τη βοήθεια του κόσμου να μοιραστούν την ιστορία των θυμάτων αυτών.
Όπως επισημαίνει το Πανεπιστημίου Ράις, μετά την επίσημη παρουσίαση του καταλόγου περίπου 100 άτομα πραγματοποίησαν πεζοπορία στον τόπο του πρώτου νεκροταφείου παγετώνων στον κόσμο, στη χερσόνησο Σελταρνάρνες, κοντά στο Ρέικιαβικ.
Παρατήρησαν τα 15 «μνήματα» σκαλισμένα από τον Ισλανδό γλύπτη πάγου Οτό Μαγκνούσον, οι οποίες βρίσκονται σε μία καταπράσινη έκταση δίπλα στη θάλασσα, τα οποία σταδιακά θα λιώσουν και αυτά συμβολίζοντας την τήξη των παγετώνων. Επικήδειοι διαβάστηκαν και μία χορωδία έπαιξε πένθιμη μουσική.
Η Σιμέν Χάου, ανθρωπολόγος του αμερικανικού πανεπιστημίου, δήλωσε ότι τελετουργίες για τους νεκρούς αποτελούσαν ανέκαθεν μέρος των ανθρώπινων κοινωνιών και πρόσθεσε ότι το νεκροταφείο λειτουργεί ως μέσο πρόσκλησης για δράση ώστε ο άνθρωπος να αντιληφθεί τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής σε συναισθηματικό επίπεδο.
«Ποτέ πριν δεν χρειαστήκαμε ένα νεκροταφείο για τους παγετώνες. Τώρα το χρειαζόμαστε. Και ενώ αυτές οι ταφόπλακες θα λιώσουν – όπως και οι παγετώνες που αναγράφονται σε αυτές- ελπίζουμε ότι η τελετή και εκείνες θα χρησιμεύσουν ως οδυνηρή υπενθύμιση ότι οι παγετώνες του κόσμου είναι καταδικασμένοι στην ίδια μοίρα αν δε δράσουμε άμεσα», είπε η καθηγήτρια, η οποία εμπνεύστηκε το έργο αυτό όταν το 2018 αφηγήθηκε μέσω ντοκιμαντέρ την ιστορία της εξαφάνισης του Okjökull, του πρώτου στην Ισλανδία που έχασε τον «τίτλο» του παγετώνα το 2014 καθώς του απέμειναν λίγα μόνο μέτρα πάγου.
Photo: Pixabay