Εδώ και πολλά χρόνια οι κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο πιέζονται ώστε να ζητήσουν από τους πολίτες τους να μειώσουν την κατανάλωση ενέργειας για το γενικότερο καλό.
Η ανάγκη για περισσότερη εξοικονόμηση ενέργειας αποτελεί ήδη ένα «παλιό» αίτημα. Ο πόλεμος στην Ουκρανία αναγκάζει την Ευρώπη να περιορίσει την εξάρτηση από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα. Η οικονομική ανάκαμψη μετά την πανδημία δημιουργεί ελλείψεις ηλεκτρικής ενέργειας στην Κίνα. Η ταχεία στροφή προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, τα ακραία καιρικά φαινόμενα και οι υψηλές τιμές των καυσίμων δοκιμάζουν τα δίκτυα από το Τέξας στο Πακιστάν, όπως αναφέρει το Bloomberg.
Η μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής τις επόμενες δεκαετίες θα καταστήσει την κατάσταση πιο δύσκολη και πλέον οι κυβερνητικές πολιτικές πρέπει να προχωρήσουν τόσο μακριά ώστε να συμβαδίζουν με τις προκλήσεις. Αυτό σημαίνει ότι οι ηγέτες των κρατών θα στρέφονται όλο και περισσότερο στους απλούς πολίτες ζητώντας τους να κάνουν θυσίες πέρα από το να πληρώνουν υπερβολικές τιμές στην αντλία βενζίνης.
Πώς η Ιαπωνία απέφυγε το μπλακάουτ
Η προσπάθεια της Ιαπωνίας την περασμένη εβδομάδα να αποφύγει ένα καταστροφικό μπλακάουτ είναι το πιο πρόσφατο παράδειγμα του τι μπορεί να αντιμετωπίσουν σύντομα οι άνθρωποι παντού και πώς μια ενιαία προσέγγιση μπορεί να κάνει τη διαφορά.
Οι επιχειρήσεις και οι κάτοικοι του Τόκιο κλήθηκαν να μειώσουν τη χρήση ενέργειας εν μέσω ελλείψεων.
Η ενέργεια είναι είδος σε ανεπάρκεια σε όλο τον κόσμο μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Όμως η κατάσταση στην Ιαπωνία επιδεινώθηκε ξαφνικά την περασμένη Τρίτη, μετά από το σεισμό μια εβδομάδα νωρίτερα που έκλεισε βασικούς σταθμούς παραγωγής, ενώ ο ψυχρότερος καιρός αύξησε τη ζήτηση θέρμανσης, απειλώντας με διακοπές ρεύματος σε όλο το Τόκιο.
Κατόπιν επείγοντος αιτήματος της κυβέρνησης και των υπηρεσιών κοινής ωφέλειας, τα νοικοκυριά και τα εργοστάσια του Τόκιο μείωσαν δραστικά την κατανάλωση ρεύματος χαμηλώνοντας τον θερμοστάτη και τα φώτα. Σε μόλις 12 περίπου ώρες, η μεγαλούπολη μείωσε τη συνολική κατανάλωση τόσο όσο η ηλεκτρική ενέργεια μιας ολόκληρης ημέρας που χρησιμοποιείται για τον φωτισμό του Las Vegas Strip, αποτρέποντας ένα μπλακάουτ που θα είχε αφήσει έως και 3 εκατομμύρια κτίρια στο σκοτάδι.
«Η Ιαπωνία χρησιμοποιεί εδώ και καιρό μια προσέγγιση εξοικονόμησης ενέργειας βασισμένη στη συμμετοχή των πολιτών, η οποία ήταν από τις πιο επιτυχημένες στον κόσμο», δήλωσε ο Daniel Aldrich, καθηγητής στο Northeastern University της Βοστώνης. «Η μείωση της ζήτησης σε όλη την Ευρώπη – με τον τρόπο που η Ιαπωνία μείωσε τη χρήση ρεύματος – θα βοηθούσε στη μείωση της ζήτησης για ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο που τροφοδοτούν τόσο μεγάλο μέρος της Δυτικής Ευρώπης» πρόσθεσε.
Το κάλεσμα της Ιαπωνίας για δράση αντικατοπτρίζει παρόμοιες προσπάθειες κατά τη διάρκεια της πετρελαϊκής κρίσης στη δεκαετία του 1970, όταν οι παραγωγοί στη Μέση Ανατολή σταμάτησαν να εξάγουν αργό στις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους επειδή υποστήριξαν το Ισραήλ κατά τον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ. Ο τότε Πρόεδρος των ΗΠΑ Ρίτσαρντ Νίξον προέτρεψε τους πολίτες να χαμηλώσουν τους θερμοστάτες τους και να θέσουν όρια ταχύτητας στα 55 μίλια την ώρα για να μειώσουν τη ζήτηση πετρελαίου.
Το παράδειγμα του Κάρτερ
Ο Πρόεδρος Κάρτερ μίλησε απευθείας στον αμερικανικό λαό το 1977, φορώντας μια κίτρινη ζακέτα ζητώντας από τους πολίτες να αναλάβουν ένα μερίδιο του βάρους για την επίλυση του ενεργειακού προβλήματος.
«Πρέπει να αντιμετωπίσουμε το γεγονός ότι η έλλειψη ενέργειας είναι μόνιμη. Δεν υπάρχει τρόπος να το λύσουμε γρήγορα, αλλά αν όλοι συνεργαστούμε και κάνουμε μέτριες θυσίες, αν μάθουμε να ζούμε οικονομικά και θυμόμαστε τη σημασία του να βοηθάμε τους γείτονές μας, τότε μπορούμε να βρούμε τρόπους προσαρμογής και να κάνουμε την κοινωνία μας πιο αποτελεσματική» είχε πει.
Κανένας πρόεδρος των ΗΠΑ μετά τον Κάρτερ δεν επιχείρησε να επικαλεστεί ένα τέτοιο πνεύμα θυσίας από τους πολίτες της χώρας. Ακόμη και ο Τζο Μπάιντεν μέχρι στιγμής έχει ζητήσει μόνο περισσότερη προσφορά τόσο στην εγχώρια αγορά όσο και από μεγάλους παραγωγούς της Μέσης Ανατολής.
Ωστόσο, έχουν χρησιμοποιηθεί πολλές μέθοδοι σε όλο τον κόσμο για τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας. Πέρυσι, η Κίνα διέταξε τα εργοστάσια να κλείσουν για να υπάρξει ανακούφιση στο δίκτυο. Η Καλιφόρνια χρησιμοποιεί ένα ισχυρό σύστημα ανταπόκρισης στη ζήτηση, πληρώνοντας ως αντάλλαγμα τις μεγάλες βιομηχανίες για να σταματήσουν τη λειτουργία τους.
Ορισμένοι πολιτικοί στην Ευρώπη έχουν αρχίσει να προτείνουν στους πολίτες να αναλάβουν το δικό τους μέρος της ευθύνης για να μειωθεί η κατανάλωση ενέργειας και αντίστοιχα οι εισαγωγές φυσικού αερίου από τη Ρωσία, οι οποίες αποτελούν περίπου το 40% των συνολικών εισαγωγών για την Ε.Ε. «Αν δεν θέλετε να κινητοποιηθείτε για την κλιματική αλλαγή, κάντε το ενάντια στον Πούτιν», είπε πρόσφατα ο Κλοντ Τουρμς, υπουργός Ενέργειας του Λουξεμβούργου, σε διαδικτυακό πάνελ.
Ο ΔΟΕ και ο θερμοστάτης
Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας ενθαρρύνει μια προσωρινή μείωση του θερμοστάτη κατά 1 βαθμό Κελσίου από τους καταναλωτές για να συμβάλουν στη μείωση της εξάρτησης από τη Ρωσία. Παρά τις εκκλήσεις του ΔΟΕ, οι κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο ως επί το πλείστον έχουν μειώσει τους φόρους στα καύσιμα ή δίνουν επιδοτήσεις, γεγονός που έχει ενισχύσει την κατανάλωση.
«Μέτρα όπως η μείωση των φόρων μειώνουν την ευαισθησία των καταναλωτών ως προς τις τιμές και περιορίζουν τα κίνητρα. Για το στόχο της Ευρώπης να μειώσει την εξάρτηση από τη Ρωσία θα πρέπει να γίνουν μεγαλύτερες προσπάθειες για την εξοικονόμηση ενέργειας» δήλωσε η Jane Nakano, ανώτερη συνεργάτης στο Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών στην Ουάσιγκτον.
Σίγουρα, πολλές κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο έχουν ζητήσει από τους κατοίκους να περιορίσουν τη χρήση ηλεκτρικής ενέργειας σε περιόδους κρίσης. Αλλά αυτό που κάνει την περίπτωση της Ιαπωνίας μοναδική είναι η έκταση της συνεργασίας μεταξύ πολιτών, επιχειρήσεων και κυβέρνησης.
Κατά τη διάρκεια της κρίσης την Τρίτη, οι εταιρείες έστειλαν τους εργαζόμενους στα σπίτια τους νωρίς και οι παρουσιαστές ειδήσεων παρουσίαζαν τα δελτία υπό χαμηλά φώτα, προκειμένου να περιορίσουν την κατανάλωση. Ο πύργος Skytree του Τόκιο, η ψηλότερη κατασκευή στην Ιαπωνία που συνήθως είναι φωταγωγημένη, σκοτείνιασε.
Η εξοικονόμηση ηλεκτρικής ενέργειας στην Ιαπωνία είναι γνωστή ως «setsuden» και η λέξη έγινε μεγάλη κραυγή τη δεκαετία μετά την ατομική καταστροφή της Φουκουσίμα το 2011. Η τριπλή κατάρρευση έκλεισε τους 54 πυρηνικούς αντιδραστήρες της χώρας, οι οποίοι παρείχαν το 30% της ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας, σχεδόν εν μία νυκτί. Για να κρατήσει τα φώτα αναμμένα, η κυβέρνηση ζήτησε από όλους να εξοικονομήσουν όσο το δυνατόν περισσότερη ενέργεια, κάτι που λειτούργησε. Έτσι, οι επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας μείωσαν γρήγορα τις προγραμματισμένες διακοπές ρεύματος.
Τα επόμενα χρόνια, η Ιαπωνία παρουσίασε περισσότερες καινοτομίες για να μειώσει την περιττή κατανάλωση ενέργειας. Μια από τις πιο αξιοσημείωτες ήταν η προσπάθεια να ενθαρρυνθεί το τυπικά συντηρητικό προσωπικό γραφείου να αντικαταστήσει τα κοστούμια και τις γραβάτες με κοντομάνικα πουκάμισα και άλλα άνετα ρούχα κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, ώστε να περιοριστεί η χρήση κλιματιστικών.
Η έσχατη λύση
Το “Setsuden” λειτουργεί περισσότερο ως έσχατη λύση που έχει κόστος για τους πολίτες και μερικές φορές για την οικονομία, καθώς μπορεί να κλείσει εργοστάσια και εταιρείες, αλλά βοηθάει να διατηρηθεί το δίκτυο σε λειτουργία και οι άνθρωποι να συνεχίσουν να έχουν ρεύμα.
Το «πέρασμα» της ενεργειακής κρίσης στους λαούς είναι το κλειδί και η Ιαπωνία μπόρεσε να πείσει τον μέσο πολίτη να εξοικονομήσει, τονίζοντας το επείγον της κατάστασης.
Η κατάσταση έκτακτης ανάγκης ήταν στο επίκεντρο σε όλο το Τόκιο την Τρίτη, με νοικοκυριά και επιχειρήσεις να βομβαρδίζονται με συνεχείς υπενθυμίσεις της κρίσης. Ένα μπάνερ στο επάνω μέρος της τηλεόρασης τόνιζε την «έλλειψη ρεύματος», ενώ έδειχνε ζωντανά πόση πλεονάζουσα χωρητικότητα παραγωγής είχε απομείνει.
Πριν από το μεσημέρι της επόμενης μέρας, η κρίση πέρασε και ο συναγερμός για έλλειψη ρεύματος σταμάτησε.