Η επιμονή ισχυρών επενδυτών όπως η ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή για υποδομές αποθήκευσης ενέργειας αλλά και η προσέλκυση ισχυρών ομίλων όπως η ΔΕΗ, η Μυτιληναίος, ο ΑΔΜΗΕ και άλλων μικρότερων εταιρειών σε ανάλογες τεχνολογίες, αποδεικνύουν ότι η αποθήκευση θα είναι ο τομέας που θα κινητοποιήσει ένα μεγάλο κομμάτι του επενδυτικού ενδιαφέροντος το επόμενο διάστημα.
Το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) που κατατέθηκε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον περασμένο Δεκέμβριο, προβλέπει την κατασκευή νέων αντλησιοταμιευτικών συστημάτων συνολικής ισχύος περίπου 700 MW ως το 2025, για την υποστήριξη της διείσδυσης των ΑΠΕ στην ακαθάριστη τελική κατανάλωση ηλεκτρισμού σε ποσοστό 61% ως το 2030. Σύμφωνα με πρόσφατη ανάλυση της ενεργειακής δεξαμενής σκέψης Green Tank, η ενέργεια που προβλέπεται από το ΕΣΕΚ ότι θα διακινείται συνολικά σε συστήματα αποθήκευσης την επόμενη δεκαετία, συμπεριλαμβανομένων και μικρών αποκεντρωμένων συστημάτων συσσωρευτών, υπολογίζεται ότι μπορεί να ανέλθει μέχρι και σε 2,2 TWh.
Όπως αναφέρεται στην έκθεση, οι στόχοι αυτοί για την αποθήκευση ενέργειας θα πρέπει να αναθεωρηθούν προς τα πάνω όπως και ολόκληρο το ΕΣΕΚ, καθώς στηρίζονται στον προηγούμενο κλιματικό στόχο της ΕΕ για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 40% το 2030. Ο στόχος αυτός πρόσφατα αυξήθηκε και προβλέπεται να φτάσει στο 55%. Αυτό σημαίνει ότι τα έργα των ΑΠΕ θα έχουν ακόμη μεγαλύτερη συμμετοχή στην ηλεκτροπαραγωγή από ότι αναμενόταν.
Η μελέτη αναφέρει ότι για να μπορέσει η χώρα να κερδίσει το στοίχημα, το μερίδιο των ΑΠΕ στην ακαθάριστη τελική κατανάλωση ενέργειας θα πρέπει να κυμανθεί μεταξύ 83% και 88%, δηλαδή 22 με 27 ποσοστιαίες μονάδες περισσότερο από τον υφιστάμενο στόχο. Η κλίμακα αυτή των έργων θα απαιτήσει και σημαντική αύξηση της αποθηκευτικής ισχύος ως το 2030 που εκτιμάται ότι πρέπει να ξεπεράσει τα 3 GW συνδυάζοντας μάλιστα διαφορετικές τεχνολογίες αποθήκευσης, συμπεριλαμβανομένων και τεχνολογιών πράσινου υδρογόνου.
Η κατάσταση σήμερα
Σήμερα, στο ηπειρωτικό δίκτυο της χώρας υπάρχουν μόνο δύο αντλησιοταμιευτικοί σταθμοί, στον Θησαυρό της Δράμας και τη Σφηκιά Ημαθίας, συνολικής ισχύος 699 MW που ανήκουν στην ΔΕΗ. Στο μη διασυνδεδεμένο δίκτυο υπάρχουν δύο πολύ μικρότερα συστήματα αποθήκευσης. Το ένα είναι στο νησί της Τήλου της Eunice, το οποίο αποτελεί το πρώτο υβριδικό σύστημα ΑΠΕ στη Μεσόγειο αποτελούμενο από μία μικρή ανεμογεννήτρια ισχύος 800 KW, ένα μικρό φωτοβολταϊκό ισχύος 160 KWκαι δύο πρότυπους συσσωρευτές με αποθηκευτική ικανότητα 2,8 MWh2.
Το δεύτερο είναι το υβριδικό σύστημα της ΔΕΗ Ανανεώσιμες «Ναέρας» στην Ικαρία, το οποίο τέθηκε σε λειτουργία το 2019. Το έργο αποτελείται από 3 ανεμογεννήτριες συνολικής ισχύος 2,7 MW, δύο μικρά υδροηλεκτρικά συστήματα 1,05 MW και 3,1 MW και συνολική αντλητική ισχύ 3 MW.
Ποιοι ενδιαφέρονται για συστήματα αποθήκευσης
Πέραν όμως από τα δύο υβριδικά έργα, τα τελευταία χρόνια αγώνα δρόμου για την ωρίμανση αντίστοιχων έργων αποθήκευσης κάνει και η ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή. Πρόκειται για τα δύο μεγάλα έργα αντλησιοταμίευσης στην Αμφιλοχία ισχύος 700 MW και στο Αμάρι της Κρήτης δυναμικότητας 180 MW. Ο επικεφαλής του ομίλου κ. Γιώργος Περιστέρης, πρόσφατα συνέδεσε την καθυστέρηση στην λειτουργία των έργων αυτών και με τις δυσλειτουργίες που παρατηρούνται στην αγορά του target model.
Όπως επισήμανε, αν υπήρχαν στο Σύστημα σταθμοί κεντρικής αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας τύπου αντλησοταμίευσης, «θα είχαν αποφευχθεί τα φαινόμενα ανωμαλίας στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. Επίσης, θα επιτυγχανόταν βέλτιστη αξιοποίηση των μεταβλητών ΑΠΕ (αιολικά και φωτοβολταϊκά), ενώ θα παρέχονταν κι όλες εκείνες οι πρόσθετες επικουρικές υπηρεσίες που είναι απαραίτητες για την ευστάθεια του δικτύου».
Στα συστήματα αποθήκευσης με τεχνολογία συσσωρευτών επενδύει και η εταιρεία Μυτιληναίος έχοντας σημαντικά έργα σε Ευρώπη, Αμερική και Αφρική ενώ σχέδια για αποθήκευση ενέργειας έχει και η ΔΕΗ. Στελέχη της εταιρείας έχουν δηλώσει ότι η Επιχείρηση εξετάζει τo ενδεχόμενο συνεργασιών για την ανάπτυξη συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας, κυρίως στον τομέα της αντλησιοταμίευσης και των μπαταριών. Μάλιστα όπως έχει ειπωθεί στο παρελθόν, τα εδάφη των ορυχείων στην Δυτική Μακεδονία και τη Μεγαλόπολη, θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν για τη δημιουργία λιμνών. Η εταιρεία έχει μελετήσει τη δημιουργία ενός μεγάλου αντλητικού έργου στον Αλιάκμονα ωστόσο εκτιμάται ότι πρόκειται για μια μεγάλη επένδυση που η ΔΕΗ θα επιθυμούσε να επιμερίσει, αναπτύσσοντας συνεργασία με τρίτους.
Με την αποθήκευση ενέργειας φλερτάρει τον τελευταίο διάστημα και ο ΑΔΜΗΕ. Πρόσφατα στελέχη της διοίκησης δήλωσαν ότι ο Διαχειριστής έχει ωριμάσει συγκεκριμένες προτάσεις για Μονάδες Αποθήκευσης στο Διασυνδεδεμένο Σύστημα και στα Νησιά, σε συνεργασία με μεγάλες εταιρείες του κλάδου, από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Οι αποθηκευτικοί σταθμοί, σύμφωνα με τον ΑΔΜΗΕ μπορούν να αποτελέσουν χρήσιμο εργαλείο στο Σύστημα Μεταφοράς, καθώς συμβάλλουν στην ευελιξία και αποδοτικότερη εκμετάλλευση του Συστήματος ιδιαίτερα σε συνθήκες υψηλής διείσδυσης ΑΠΕ. Επιπλέον, συνεισφέρουν στην επάρκεια ισχύος των διασυνδεδεμένων νησιωτικών συστημάτων με περιορισμένη ικανότητα στη διασύνδεση και παρέχουν εφεδρεία εκτάκτων αναγκών στα πλήρως διασυνδεδεμένα νησιά. Το τελευταίο διάστημα, ο ΑΔΜΗΕ επεξεργάζεται πιλοτικό έργο αποθήκευσης στη Νάξο, η οποία πρόσφατα διασυνδέθηκε με την Πάρο και τη Μύκονο. Ο ΑΔΜΗΕ εξετάζει την εγκατάσταση πιλοτικού σταθμού συσσωρευτών στον υποσταθμό της Νάξου, μεγέθους 5 έως 10 MW και χωρητικότητας αποθήκευσης 20 έως 40 MWh. Ο σταθμός αυτός θα υποκαταστήσει μέρος της αναγκαίας ισχύος εφεδρείας στις Βόρειες Κυκλάδες. Παράλληλα, θα αξιοποιηθεί από τον ΑΔΜΗΕ στο πλαίσιο της διερεύνησης για τον βέλτιστο τρόπο διαχείρισης συστημάτων συσσωρευτών, που θα συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων του ΕΣΕΚ.
Δύο έργα αποθήκευσης έχει προτείνει και ο όμιλος της Eunice, στις περιοχές Δυτικής Μακεδονίας και της Μεγαλόπολης συνολικής ισχύος 250MWτο κάθε ένα και συνολικής αποθηκευτικής ικανότητας (χωρητικότητα μπαταρίας) 1.000MWh.
Οι τεχνολογίες της αποθήκευσης
Τα χαρακτηριστικά των κυριότερων τεχνολογιών αποθήκευσης ενέργειας, παρουσιάζει στην πρόσφατα νέα έκθεσή του, το Green Tank με τίτλο «Τεχνολογίες Αποθήκευσης Ενέργειας: Προκλήσεις και Προοπτικές». Έμφαση δίνεται στις δύο κυρίαρχες σήμερα τεχνολογίες, την αντλησιοταμίευση και τους συσσωρευτές (μπαταρίες) αλλά και σε δύο αναδυόμενες τεχνολογίες, αυτές της θερμικής αποθήκευσης μέσω μετατροπής μονάδων καύσης λιγνίτη και λιθάνθρακα, καθώς και των τεχνολογιών υδρογόνου, οι οποίες αναμένεται να αποκτήσουν μεγαλύτερα μερίδια στο μέλλον. Όπως σημειώνεται, η αντλησιοταμίευση αποτελεί σήμερα την κυρίαρχη τεχνολογία αποθήκευσης παγκοσμίως. Τα κυριότερα πλεονεκτήματά της είναι η τεχνολογική ωριμότητα, η ταχεία απόκριση και οι αρκετά υψηλοί βαθμοί απόδοσης. Ωστόσο, είναι δύσκολη και χρονοβόρος η εύρεση και η κατασκευή των δύο ταμιευτήρων που απαιτούνται σε συστήματα αντλησιοταμίευσης, ενώ παράλληλα συνοδεύεται από σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις, όπως παρεμβάσεις σε ενδιαιτήματα ειδών – ειδικά υδάτινων οικοσυστημάτων, η αποψίλωση δασών και η αφαίρεση μεγάλης ποσότητας βλάστησης πριν την πλήρωση των ταμιευτήρων.
Tα συστήματα αποθήκευσης με μπαταρίες έχουν ταχύτατες αποκρίσεις, μικρότερους χρόνους εγκατάστασης και μεγαλύτερους βαθμούς απόδοσης από την αντλησιοταμίευση, ενώ είναι σε θέση να προσφέρουν πληθώρα ενεργειακών υπηρεσιών. Η πρόοδος αυτών των τεχνολογιών και η αυξημένη ζήτηση έχουν οδηγήσει σε εντυπωσιακή μείωση του κόστους τους (87% τη δεκαετία 2010-2019) με προοπτικές περαιτέρω μείωσης στα 61 $/KWh ως το 2030. Ωστόσο, μειονεκτήματα των μπαταριών είναι ο μικρός συγκριτικά χρόνος ζωής, η ευαισθησία, ζητήματα ασφάλειας, η πεπερασμένη διαθεσιμότητα πρώτων υλών για την κατασκευή τους και οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις της απόρριψής τους, που επιβάλλουν την ανάπτυξη σχετικών συστημάτων ανακύκλωσης.
Το μεγάλο πλεονέκτημα μετατροπών λιγνιτικών μονάδων σε μονάδες θερμικής αποθήκευσης είναι η αξιοποίηση των υπό απόσυρση μονάδων και των εκτεταμένων συνοδευτικών υποδομών τους διατηρώντας έτσι θέσεις εργασίας στη λιγνιτική βιομηχανία. Επιπλέον, το μέσο θερμικής αποθήκευσης (τηγμένα άλατα ή ηφαιστειακές πέτρες) είναι χαμηλού κόστους και υψηλής ανθεκτικότητας, ενώ οι χρόνοι εγκατάστασης είναι της τάξης των 18 μηνών. Ωστόσο, ο συνδυασμός των τεχνολογιών θερμικής αποθήκευσης με λιγνιτικές μονάδες είναι καινούργιος, γεγονός που συνοδεύεται από διάφορες τεχνικές προκλήσεις, και ο συνολικός βαθμός απόδοσης τέτοιων συστημάτων είναι της τάξης του 40%-45%, σαφώς χαμηλότερος αυτού της αντλησιοταμίευσης και των μπαταριών.
Τέλος, παρά τις μεγάλες προοπτικές που έχει το πράσινο υδρογόνο να συμβάλλει στην απανθρακοποίηση πολλών τομέων της οικονομίας, σήμερα μόλις το 1% του παραγόμενου υδρογόνου προέρχεται από ΑΠΕ, κυρίως λόγω του υψηλού κόστους παραγωγής του. Επιπλέον, η χρήση του υδρογόνου στις μεταφορές, τα κτίρια και την ηλεκτροπαραγωγή είναι εξαιρετικά περιορισμένη σήμερα. Ο κύριος χρήστης υδρογόνου είναι η βιομηχανία, χωρίς ωστόσο να μειώνεται επαρκώς το ανθρακικό αποτύπωμα των σχετικών διεργασιών, καθώς το υδρογόνο που χρησιμοποιείται σε αυτές παράγεται από ορυκτά καύσιμα. Για να αποκτήσει το υδρογόνο τον καθοριστικό ρόλο που του προσδίδεται στην απανθρακοποίηση της ευρωπαϊκής οικονομίας απαιτούνται μακροπρόθεσμες πολιτικές οι οποίες θα τονώσουν τη ζήτηση σε πολλαπλές εφαρμογές ταυτόχρονα, ενώ παράλληλα θα στηρίξουν την έρευνα & ανάπτυξη, έτσι ώστε η παραγωγή πράσινου υδρογόνου να καταστεί οικονομικά ανταγωνιστική.
Σύμφωνα με τον κ. Νίκο Μάντζαρη, αναλυτή πολιτικής του Green Tank, ο νέος κλιματικός στόχος της Ευρωπαϊκής Ένωσης επιβάλλει τη δραστική μείωση της χρήσης όλων των ορυκτών καυσίμων και την αυξημένη συμμετοχή των ΑΠΕ, για την οποία είναι απαραίτητη η ανάπτυξη υποδομών αποθήκευσης ενέργειας αξιοποιώντας ποικιλία τεχνολογιών.
Όπως αναφέρει, η νέα αυτή πραγματικότητα πρέπει να μεταφραστεί σε σημαντικά πιο ενισχυμένους στόχους ΑΠΕ και αποθήκευσης ενέργειας στο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα, η αναθεώρηση του οποίου πρέπει να ξεκινήσει άμεσα, όπως άλλωστε και η κατάρτιση του θεσμικού πλαισίου για την αποθήκευση.
Διαβάστε περισσότερα
Μετακίνηση εκτός νομού: Πότε επιτρέπεται – Αυτά είναι τα απαραίτητα έντυπα
Ροβανιέμι: Ο κορωνοϊός «χτύπησε» και την πατρίδα του Άγιου Βασίλη
Η Κίνα θα ξεπεράσει τις ΗΠΑ – Πότε θα γίνει η μεγαλύτερη οικονομία παγκοσμίως