Αν δεχθούμε ότι πολλές φορές σημασία δεν έχουν μόνο οι μελέτες και τα συμπεράσματά τους, αλλά περισσότερο σε ποια συγκυρία και κυρίως από ποιόν διεξάγονται, τότε η τελευταία ειδική έκθεση του ΙΟΒΕ για τις συνέπειες της απολιγνιτοποίησης, που έγινε ,-στο πλαίσιο του Δελτίου Εξελίξεων στη Βιομηχανία-, για λογαριασμό της Ελληνικής Παραγωγής, αποκτά μια ξεχωριστή βαρύτητα.
Η “Ελληνική Παραγωγή-Συμβούλιο Βιομηχανιών για την Ανάπτυξη” είναι η πρωτοβουλία, -με εμπνευστή τον Μιχάλη Στασινόπουλο του Ομίλου Βιοχάλκο-, που συσπείρωσε ορισμένες από τις πιο “ζωντανές δυνάμεις” της μεταποίησης, προτάσσοντας το αξίωμα ότι για να υπάρξει ανάπτυξη και οριστική έξοδος από την κρίση χρειάζεται ισχυρή βιομηχανία.
Η Ελληνική Παραγωγή ξεκίνησε την πορεία της τον Απρίλιο του 2017 με 12 μέλη και στην πορεία γιγαντώθηκε, φτάνοντας σήμερα να αριθμεί περισσότερα από 60 τακτικά και συνδεδεμένα μέλη.
Η βιομηχανία «ανάχωμα» και «φρένο» στην κρίση
«Η εγχώρια βιομηχανία αποτελεί πραγματικά ανάχωμα και φρένο στην κρίση και είναι αυτή που μας βοηθάει να κρατηθούμε όρθιοι”, ήταν το στίγμα που έδωσε πρόσφατα ο Μ. Στασινόπουλος, περιγράφοντας παράλληλα την ευκαιρία “να σχεδιάσουμε και να θεμελιώσουμε ένα νέο αναπτυξιακό υπόδειγμα περισσότερο παραγωγικό, καινοτόμο κι εξωστρεφές που θα επιτρέψει στη χώρα μας να συμμετάσχει ισότιμα στη νέα πράσινη και ψηφιακή οικονομία προς την οποία κινείται με ταχύτητα η Eυρώπη”.
Υπό αυτό το πρίσμα, ένα από τα πλέον κρίσιμα “στοιχήματα” που καλείται να κερδίσει η χώρα είναι αυτό της απολιγνιτοποίησης. Για το οποίο το ΙΟΒΕ προχώρησε σε μια ειδική έκθεση αποτίμησης της ζημιάς από την ολοκληρωτική απόσυρση του λιγνίτη τόσο σε εθνικό, όσο και τοπικό επίπεδο.
Ο «λογαριασμός» της απόσυρσης του λιγνίτη
Εδώ βέβαια πρέπει να επισημανθεί, -κάτι που αναφέρεται και στην έκθεση-, ότι μετρήθηκαν οι απώλειες, χωρίς ωστόσο να ληφθούν υπόψη τα οφέλη από την εφαρμογή του Σχεδίου Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης.
Σε κάθε περίπτωση όμως, ο “λογαριασμός” της απόσυρσης του λιγνίτη είναι βαρύς. Έτσι, σε εθνικό επίπεδο υπολογίζεται θα φέρει μείωση του ΑΕΠ κατά 1,6 δισ, απώλεια περισσότερων από 19.000 θέσεων εργασίας και μείωση εισοδήματος από εργασία κατά 342 εκατ. ευρώ.
Σε τοπικό επίπεδο πιο επιβαρυμένη εμφανίζεται η Κοζάνη, όπου προβλέπεται μείωση του τοπικού ΑΕΠ κατά 25% (680 εκατ έναντι του 2019), μείωση των τοπικών θέσεων εργασίας κατά 16% (7.500 θέσεις εργασίας), απώλειες στο εισόδημα από εργασία κατά 27% (180 εκατ.). Στη Φλώρινα η μείωση του τοπικού ΑΕΠ φτάνει το 28% (331 εκατ.), η μείωση των τοπικών θέσεων εργασίας το 15% (2.900 θέσεις εργασίας) και οι απώλειες στο εισόδημα από εργασία το 28% (85 εκατ.). Στην Αρκαδία υπολογίζεται μείωση του τοπικού ΑΕΠ κατά 18% (305 εκατ.), μείωση των τοπικών θέσεων εργασίας κατά 9% (3.000 θέσεις εργασίας) και απώλειες στο εισόδημα από εργασία κατά 19% (80 εκατ.).
Οι δράσεις υποστήριξης των πληττόμενων περιοχών
Στην ίδια ειδική έκθεση το ΙΟΒΕ καταγράφει και τα πεδία ενίσχυσης των τριών περιοχών μέσω του Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης της Ε.Ε. που αποτελεί μέρος της Νέας Ευρωπαϊκής Πολιτικής Συνοχής και σε εφαρμογή της Πράσινης Συμφωνίας και του επενδυτικού σχεδίου «Βιώσιμη Ευρώπη».
Στόχος είναι η παροχή υποστήριξης σε περιφέρειες και τομείς που επηρεάζονται περισσότερο από τη μετάβαση προς την πράσινη οικονομία και στηρίζεται σε πυλώνες όπως Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης (ΤΔΜ), Ειδικό Καθεστώς InvestEU, δάνεια από την ΕΤΕπ, και βέβαια ειδικές χρηματοδοτήσεις για παραγωγικές επενδύσεις σε μικρομεσαίες και νέες επιχειρήσεις, σε ανάπτυξη και μεταφορά προηγμένων τεχνολογιών κ.α.
Στην Ελλάδα έχει συγκροτηθεί το Σχέδιο Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης για την Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας και τον Δήμο Μεγαλόπολης με στόχο ακριβώς την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της απολιγνιτοποίησης, μέσω οικονομικού μετασχηματισμού και προσέλκυσης μεγάλων και μικρότερων επενδύσεων. Η χώρα μας υπολογίζεται ότι θα λάβει χρηματοδότηση για το ΣΔΑΜ με συνολικό κεφαλαιουχικό κόστος που εκτιμήθηκε, με βάση τη μέχρι στιγμής αποτύπωση των επενδύσεων, πως θα υπερβαίνει τα 5 δισ. ευρώ.
Οι δράσεις θα χρηματοδοτηθούν στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (ΕΠΔΑΜ) το οποίο θα έχει δυο σκέλη:
- Το συγχρηματοδοτούμενο στο οποίο θα ενσωματωθούν τα εθνικά προγράμματα και θα αναφέρονται οι επενδύσεις που αναμένεται να υλοποιηθούν με τη στήριξη του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης
- Το μη συγχρηματοδοτούμενο που αφορά στις μη επιλέξιμες για το συγχρηματοδοτούμενο σκέλος δραστηριότητες, οι οποίες θα χρηματοδοτηθούν από άλλες πηγές.
Ο κυβερνητικός σχεδιασμός προβλέπει και ένα Μεταβατικό Πρόγραμμα στο οποίο θα ενταχθούν έργα προτεραιότητας, καθώς και έργα που θα προκύψουν κατά τη διαβούλευση.
Στο πλαίσιο όλων αυτών των δράσεων, οι ενισχύσεις και τα φορολογικά κίνητρα θα δοθούν για την προσέλκυση και προώθηση επενδύσεων σε παραγωγικούς κλάδους των 5 πυλώνων του σχετικού Master Plan: α) Καθαρή ενέργεια, β) Βιομηχανία, βιοτεχνία και εμπόριο, γ) Έξυπνη αγροτική παραγωγή, δ) Βιώσιμος τουρισμός και ε) Τεχνολογία και εκπαίδευση.