Έχουμε συνηθίσει να αναφερόμαστε στο… ακάματο τέρας της ελληνικής γραφειοκρατίας που ακόμη και στο χώρο των ΑΠΕ απαιτεί πολύχρονες διαδικασίες για την αδειοδότηση μέχρι και τη λειτουργία ενός αιολικού ή φωτοβολταικού πάρκου. Είναι ακριβώς αυτό το πρόβλημα που έρχεται να αντιμετωπίσει το νέο νομοσχέδιο του ΥΠΕΝ το οποίο βρίσκεται ήδη υπό διαβούλευση.
Στο θέμα της γραφειοκρατίας στις ΑΠΕ, όμως, ούτε η υπόλοιπη Ευρώπη πάει πίσω. Και αυτό, αποτελεί, σύμφωνα με το Bloomberg, ένα από τα βασικά εμπόδια για την αντικατάσταση του ρωσικού φυσικού αερίου με «πράσινη» ενέργεια.
«Δέκα χιλιάδες ευρώ για να εκτυπώσετε βιβλία γεμάτα έγγραφα, χρόνια στα δικαστήρια για την υπεράσπιση αγωγών, πρόσληψη τοπικών εργολάβων για να ασκήσουν πίεση σε γραφειοκράτες των μικρών πόλεων». Αυτή την εικόνα δίνει το Bloomberg περιγράφοντας μια κατάσταση που εμποδίζει την βούληση της Ευρώπης να εγκαταλείψει τη Ρωσία και να είναι πιο αυτοδύναμη.
Οι δεσμεύσεις και οι πρακτικές δυσκολίες
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες υποσχέθηκαν να κλιμακώσουν την δυναμικότητα των ΑΠΕ μειώνοντας ταυτόχρονα τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου, αλλά μέχρι τώρα αυτά παραμένουν στα λόγια. Οι ενεργειακοί όμιλοι υποστηρίζουν ότι η γρήγορη παρακολούθηση της ενεργειακής μετάβασης σημαίνει εξάλειψη της γραφειοκρατίας και συμφιλίωση υψηλών, εθνικών φιλοδοξιών για το κλίμα με την περιορισμένη ικανότητα των περισσότερων τοπικών αρχών να τις εφαρμόσουν.
«Υπάρχει μόνο ένας τρόπος για να επιταχυνθεί η παροχή ηλεκτρικής ενέργειας στο σύστημα: Επιταχύνετε την αδειοδότηση»,δήλωσε ο Henrik Andersen, διευθύνων σύμβουλος της Vestas Wind Systems A/S, του μεγαλύτερου κατασκευαστή ανεμογεννητριών στον κόσμο.
Τα σχέδια της Ε.Ε. απαιτούν την ταχεία επέκταση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ιδιαίτερα των χερσαίων αιολικών πάρκων, τα οποία τείνουν να είναι πιο παραγωγικά κατά τη διάρκεια του χειμώνα, την περίοδο αιχμής για την κατανάλωση φυσικού αερίου.
Η Ε.Ε. έχει θέσει στόχο η αιολική ισχύς της να φτάσει τουλάχιστον τα 480 GW έως το 2030, δηλαδή σε επίπεδα υπερδιπλάσια από τα σημερινά. Ωστόσο το BloombergNEF προβλέπει ότι πρόκειται να φτάσει μόνο τα δύο τρίτα αυτού του στόχου.
«Η διαδικασία είναι ιδιαίτερα αναποτελεσματική και υπάρχει τεράστιο περιθώριο βελτίωσης. Προς το παρόν πάει χειρότερα», δήλωσε ο Pietro Radoia, αναλυτής της BNEF.
Ο μεγαλύτερος αγοραστής φυσικού αερίου της Ρωσίας είναι η Γερμανία, όπου η κυβέρνηση δεσμεύτηκε να επιταχύνει την ανάπτυξη της πράσινης ενέργειας μέσω μέτρων όπως η αύξηση των διαθέσιμων περιοχών για ηλιακά πάρκα, η επέκταση των ηλεκτρικών δικτύων και η προσθήκη αιολικών πάρκων στη θάλασσα.
Το νέο πακέτο της Ε.Ε. θα βοηθήσει τη Γερμανία να διπλασιάσει σχεδόν το μερίδιο των ΑΠΕ στην ακαθάριστη κατανάλωση ενέργειας μέσα σε μια δεκαετία, δήλωσε ο υπουργός Οικονομίας Ρόμπερτ Χάμπεκ.
Αλλά η προτεινόμενη νομοθεσία απέχει πολύ από τις προσδοκίες, σύμφωνα με την αγορά. Ο Ρον Σούμαν, πολιτικός σύμβουλος στη Γερμανική Ένωση Αιολικής Ενέργειας τονίζει ότι δεν είναι σαφές γι ‘αυτόν πώς η κυβέρνηση θα εφαρμόσει τις υποσχέσεις της να προσφέρει περισσότερη γη ή να ωθήσει τους τοπικούς αξιωματούχους να λάβουν ταχύτερες αποφάσεις σχετικά με τις άδειες.
«Υπάρχουν κάποιες αλλαγές που θα βοηθήσουν στην ενίσχυση της συσσώρευσης αιολικής ενέργειας. Αλλά η νομοθεσία που έχουμε τώρα δεν πρόκειται να λύσει όλα τα προβλήματα», όπως λέει.
Την ίδια ώρα, η κατασκευή νέων αιολικών πάρκων έχει υποχωρήσει στη Γερμανία τα τελευταία χρόνια. Αυτό συμβαίνει επειδή πολλά από τα προβλήματα είναι πέρα από την αντίληψη των ομοσπονδιακών υπουργείων στο Βερολίνο. Υπάρχει ήδη περιβαλλοντικός νόμος στη Γερμανία που λέει ότι οι αρχές πρέπει να αποφασίσουν για τις αιτήσεις εντός 10 μηνών. Αλλά αυτό το χρονοδιάγραμμα σπάνια τηρείται από τους τοπικούς φορείς λήψης αποφάσεων, λένε οι κατασκευαστές.
Ορισμένες ανεπάρκειες είναι ενσωματωμένες στο σύστημα – όπως η προτίμηση για γραφειοκρατία έναντι ψηφιακών υποβολών. Νωρίτερα φέτος, η EnBW Energie Baden-Wuerttemberg AG ξόδεψε περισσότερα από 10.000 ευρώ για να τυπώσει 36.000 σελίδες για μια αίτηση που αφορά την ανέγερση τριών ανεμογεννητριών στην Γερμανία.
Με αυτή την κατάσταση οι εταιρείες θα ξοδέψουν περίπου 8 εκατομμύρια ευρώ ετησίως μόνο για χαρτιά, εάν η χώρα πετύχει τον στόχο της να προσθέτει 10 GW χερσαίας αιολικής ισχύος ετησίως έως το 2030.
Επίσης, τώρα χρειάζονται τουλάχιστον τέσσερα χρόνια για να ληφθεί άδεια εγκεκριμένη από τις τοπικές αρχές, διπλάσια από το 2017, δήλωσε ο Michael Class, επικεφαλής ανάπτυξης χαρτοφυλακίου παραγωγής για την EnBW.
Και μόλις δοθεί η άδεια, όσοι αντιτίθενται αρχίζουν τις προσφυγές στα δικαστήρια. Αυτές οι προσπάθειες σπάνια πετυχαίνουν, αλλά μπορούν να προσθέσουν χρόνια στη διαδικασία κατασκευής, όπως τονίζει.
Μερικές φορές η καθυστέρηση είναι τόσο μεγάλη που η εταιρεία πρέπει να υποβάλει εκ νέου μέρη της αίτησης επειδή οι τουρμπίνες που σχεδίαζε να χρησιμοποιήσει κατέστησαν παρωχημένες και αποσύρθηκαν από την αγορά.
Ακόμα κι έτσι, οι επικριτές της αναποτελεσματικότητας αναγνωρίζουν ότι οι διαδικασίες αδειοδότησης εφαρμόζονται για κάποιο λόγο και ότι οι υπάλληλοι πρέπει να εξισορροπήσουν την ανάγκη για περισσότερες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας με τις ανησυχίες του τοπικού πληθυσμού.
Μια λύση είναι η αύξηση των προϋπολογισμών για τις τοπικές αρχές, καθώς αυτό το εργατικό δυναμικό δεν έχει αυξηθεί με τον ίδιο ρυθμό με τη ζήτηση για κατασκευή αιολικών πάρκων, και μερικές φορές υπάρχουν μόνο μερικά άτομα σε ένα μικρό γραφείο για να χειριστούν βουνά εγγράφων.
«Οι εταιρείες δεν βοηθούν γιατί όλες υποβάλλουν άδειες δικτύου και περιβαλλοντικές άδειες σε περιοχές που έχουν ήδη μπλοκαριστεί», αναφέρει ο Radoia της BNEF.
Αυτό πυροδοτεί άλλες διαδικασίες. Η Econergy Renewable Energy Ltd. προσλαμβάνει εργολάβους της περιοχής για να επισκέπτονται τοπικούς αξιωματούχους — μερικές φορές καθημερινά — και να τους δίνουν ώθηση, είπε ο Διευθύνων Σύμβουλος Eyal Podhorzer. «Μιλάω μόνο για τοπικούς εμπειρογνώμονες που γνωρίζουν τους κατάλληλους ανθρώπους, που μπορούν να πάνε στο δήμο και να κάνουν ό,τι είναι απαραίτητο για την προώθηση του έργου», προσθέτει.
Κάποιες χώρες αναλαμβάνουν δράση
Ορισμένες χώρες ήδη αναλαμβάνουν δράση. Τόσο η Ισπανία όσο και η Πορτογαλία έχουν περικόψει τις περιβαλλοντικές εγκρίσεις για να βοηθήσουν στον εξορθολογισμό της ανάπτυξης ηλιακής και αιολικής ενέργειας στην Ιβηρική Χερσόνησο.
Τα ηλιακά πάρκα χρειάζονται μόνο μερικούς μήνες για να κατασκευαστούν, πράγμα που σημαίνει ότι τα μέτρα θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην ταχεία ολοκλήρωση της παροχής ηλεκτρικής ενέργειας και στη μείωση των τιμών που έχουν σπάσει τα ρεκόρ τους τελευταίους μήνες. Αλλά αυτό μόνο εάν η Ισπανία επιταχύνει τη διαδικασία σύνδεσης στο δίκτυο. Έτσι, σήμερα περισσότερα από 120 GW προγραμματισμένων ηλιακών έργων — επταπλάσια της υπάρχουσας χωρητικότητας — περιμένουν στην ουρά, με το μεγαλύτερο ανεκτέλεστο στην Ευρώπη.
«Όλοι μιλούν για λιγότερο αέριο από τον Πούτιν. Αυτό θα είναι δυνατό μόνο εάν οικοδομήσουμε εγχώριες ΑΠΕ. Όταν η αδειοδότηση δεν διαρκεί τόσο πολύ, τότε μπορεί να υπάρξει κλιμάκωση» δήλωσε ο Christoph Zipf, εκπρόσωπος της Wind Europe.
Οι κινήσεις της Ελλάδας
Στις χώρες που κινητοποιούνται θα πρέπει να προστεθεί και η Ελλάδα, που ύστερα από μεγάλες καθυστερήσεις, φέρνει ένα νέο θεσμικό πλαίσιο για την επιτάχυνση και την ψηφιοποίηση της αδειοδοτικής διαδικασίας.
Όπως επισημαίνει το ΥΠΕΝ, τα δικαιολογητικά που θα απαιτείται να καταθέτουν οι επενδυτές μειώνονται δραστικά (από 91 σε 54) και περιορίζονται στα απολύτως απαραίτητα, ενώ τα στάδια της αδειοδοτικής διαδικασίας μειώνονται σε 5 από 7. Επίσης δημιουργείται Υπηρεσία μιας Στάσης στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας που θα παρακολουθεί και θα εποπτεύει όλη την αδειοδοτική διαδικασία, από τη λήψη της πρώτης άδειας (Βεβαίωση Παραγωγού), μέχρι και τη λειτουργία του έργου (Άδεια Λειτουργίας). Έτσι δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για τη μείωση του μέσου χρόνου αδειοδότησης νέων έργων ΑΠΕ σε 14 μήνες από 5 χρόνια που είναι τώρα.
Στρατηγικός στόχος έως το 2030 είναι η συνολική εγκατεστημένη ισχύς από ΑΠΕ στην Ελλάδα, να ανέλθει σε 25 GW, από 8,62 GW που είναι σήμερα. Για την υλοποίηση νέων επενδύσεων ΑΠΕ συνολικής ισχύος άνω των 12 GW εκτιμάται ότι θα χρειαστούν επενδύσεις 10 δισ. ευρώ.
Διαβάστε επίσης:
Το νεοκλασικό – φιλέτο επί της Λεωφόρου Αμαλίας που ψάχνει «δεύτερη ευκαιρία» (pics)
Η απάντηση της Ευρώπης στον Πούτιν: Κρίσιμο Συμβούλιο των υπουργών Ενέργειας στις Βρυξέλλες
Λαβρόφ: Ο Ζελένσκι μπορεί να φέρει την ειρήνη αν σταματήσει τις εχθροπραξίες