Τα έντονα «πυρά» από συγκεκριμένες πλευρές συγκέντρωσε η αναθεωρημένη εισήγηση του ΔΕΣΦΑ για το Πρόγραμμα Ανάπτυξης του ΕΣΦΑ 2022-2031, η οποία είχε τεθεί σε δημόσια διαβούλευση από τη ΡΑΕ.

Με βάση τα όσα δημοσιοποίησε η Αρχή τα σοβαρότερα προβλήματα επικαλείται η ΔΕΔΑ. Σε σχετική επιστολή του Διευθύνοντος Συμβούλου Μ. Τάκα, η οποία σημειωτέον απευθύνεται εκτός από τη ΡΑΕ και στον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κ. Σκρέκα, ενώ κοινοποιείται στον Υπουργό Ανάπτυξης και Επενδύσεων Α. Γεωργιάδη, στο ΤΑΙΠΕΔ και τα ΕΛΠΕ, επισημαίνεται ότι περιέχονται αλλαγές που θέτουν σε κίνδυνο το Πρόγραμμα Ανάπτυξης της ΔΕΔΑ και κατ επέκταση τη σημαντικότερη επένδυση που εκτελείται αυτή τη στιγμή στον τομέα της διανομής του φυσικού αερίου στην Ελλάδα.

Όπως αναφέρεται «αναγκαζόμαστε να επανέλθουμε για πολλοστή φορά στο θέμα των συνεχών χρονικών μετατοπίσεων των έργων του ΕΣΦΑ, οι οποίες δυσχεραίνουν την άρση του ενεργειακού αποκλεισμού μιας μεγάλης μερίδας πολιτών». Παράλληλα, τονίζεται ότι «ακυρώνεται ο υφιστάμενος σχεδιασμός της τροφοδότησης αρκετών πόλεων που περιλαμβάνονται στο Πρόγραμμα Ανάπτυξης της ΔΕΔΑ, δημιουργώντας έτσι μεγάλες επισφάλειες».

Σύμφωνα με τον κ. Μ. Τάκα «η συγκεκριμένη προσέγγιση επ ουδενί πηγάζει από την επιστολή της ΡΑΕ προς το ΔΕΣΦΑ, στην οποία προτείνεται μεν η διερεύνηση εναλλακτικών τρόπων τροφοδότησης των δικτύων διανομής της Δυτικής Μακεδονίας, χωρίς όμως αυτό να συνδέεται με την οποιαδήποτε χρονική μετατόπιση του χρονοδιαγράμματος ένταξης στο σύστημα των νέων Σημείων Εξόδου του ΕΣΦΑ και μάλιστα δίχως να λαμβάνονται υπόψη οι δεσμεύσεις του Προγράμματος Ανάπτυξης της ΔΕΔΑ, σχετικά με την απορρόφηση ευρωπαϊκών και εθνικών πόρων».

Ειδικότερα, οι παρατηρήσεις της ΔΕΔΑ επικεντρώνονται στα ακόλουθα:

-Τροφοδοσία Δυτικής Μακεδονίας

Επισημαίνεται ότι σύμφωνα με το προηγούμενο σχέδιο του υπό διαβούλευση Προγράμματος, η ημερομηνία ένταξης στο σύστημα του Μετρητικού/Ρυθμιστικού Σταθμού της Πορειάς καθώς και του Σταθμού Συμπίεσης CNG (για την τροφοδοσία Καστοριάς, Άργους Ορεστικού και Γρεβενών) στο ίδιο σημείο ήταν τον Ιανουάριο του 2023, ενώ στο εγκεκριμένο Πρόγραμμα Ανάπτυξης 2021-2030 αναφερόταν ο Οκτώβριος του 2022. Στο παρόν σχέδιο μετατοπίζεται για τον Οκτώβριο του 2023. Αντίστοιχα η ημερομηνία ένταξης στο σύστημα του Μετρητικού/Ρυθμιστικού Σταθμού Περδίκκα Εορδαίας μετατοπίστηκε από τον Οκτώβριο του 2022, στον Ιανουάριο του 2023 και τώρα προγραμματίζεται για το Σεπτέμβριο του 2024. Σημειώνεται ότι η ένταξη του συγκεκριμένου Μ/Ρ Σταθμού στο ΕΣΜΦΑ είναι άμεσα συνδεδεμένη και επηρεάζει την ημερομηνία έναρξης λειτουργίας του δικτύου διανομής (μέσης και χαμηλής πίεσης) της Φλώρινας, όπου η ΔΕΔΑ έχει ήδη ξεκινήσει την κατασκευή.

Τονίζεται ακολούθως ότι ελλοχεύει ο κίνδυνος απώλειας εγκεκριμένων επιχορηγήσεων από το ΕΣΠΑ, ενώ θεωρείται βέβαιη η απώλεια της ενίσχυσης ύψους 20 εκατ. ευρώ των οικιακών Τελικών Πελατών της Φλώρινας, που η ΔΕΔΑ εξασφάλισε για την αντικατάσταση συστημάτων θέρμανσης. Παράλληλα, λόγω αδυναμίας υλοποίησης των έργων η ΔΕΔΑ θα βρεθεί εκτεθειμένη σε αξιώσεις αποζημίωσης από εργολάβους με τους οποίους έχουν συναφθεί συμβάσεις.

Περαιτέρω κατατίθεται ο προβληματισμός της ΔΕΔΑ σχετικά με την επάρκεια και την ασφάλεια εφοδιασμού των παραπάνω πόλεων, δεδομένων των ιδιαίτερων κλιματολογικών συνθηκών, των απαιτήσεων αδειοδότησης για την εγκατάσταση δεξαμενών LNG, της συχνότητας της απαιτούμενης μεταφοράς κλπ.

-Αγωγός Υψηλής Πίεσης προς τη Δ. Μακεδονία

Επισημαίνεται ότι η ημερομηνία ένταξης στο σύστημα μετατοπίζεται κατά ένα έτος, από τον Σεπτέμβριο του 2023 στο Σεπτέμβριο του 2024, κάτι που δεν δημιουργεί πρόβλημα στο Πρόγραμμα Ανάπτυξης της ΔΕΔΑ «εάν εξασφαλιστεί ότι η όποια μεταβατική λύση επιλεγεί θα καλύπτει τις ανάγκες των πόλεων που θα τροφοδοτηθούν μέσω του Περδίκκα».

-Τροφοδοσία της Δ. Ελλάδας και Πελοποννήσου

Η ημερομηνία ένταξης του Μετρητικού/Ρυθμιστικού Σταθμού για τις πόλεις Άργος/Ναύπλιο μετατίθεται για 14 μήνες, από τον Οκτώβριο του 2022 στο Δεκέμβριο του 2023, κάτι που επηρεάζει άμεσα την ημερομηνίας έναρξης λειτουργίας των δικτύων διανομής μέσης και χαμηλής πίεσης των παραπάνω πόλεων για τα οποία επίκειται η έγκριση χρηματοδότησης από το ΕΣΠΑ. Αυτό προϋποθέτει την ολοκλήρωση των έργων έως τις 31/12/2023. Άρα η προτεινόμενη μετάθεση καθιστά αδύνατη την υλοποίηση των έργων ανάπτυξης του δικτύου διανομής της ΔΕΔΑ και απομακρύνει την έλευση του φυσικού αερίου στις περιοχές αυτές.

Επισημαίνεται ακόμη η καθυστέρηση ένταξης στο σύστημα του Μετρητικού/Ρυθμιστικού Σταθμού Λιβαδειάς (προβλεπόταν για τον Μάρτιο του 2022), όπου η ΔΕΔΑ έχει ήδη ξεκινήσει την κατασκευή του σχετικού δικτύου διανομής.

Στο πλαίσιο αυτό η ΔΕΔΑ ζητεί:

-Τη διασφάλιση της τροφοδοσίας των πόλεων της Δ. Μακεδονίας, με οποιοδήποτε τρόπο τελικά επιλεγεί, το αργότερο έως το Φεβρουάριο του 2023 μέσω της Πορειάς (Καστοριά, Άργος Ορεστικό) και έως τον Ιούνιο του 2023 μέσω του Περδίκκα (Φλώρινα)

-Την εγκατάσταση σταθμού συμπίεσης CNG στον Περδίκκα για τη διασφάλιση της τροφοδοσίας των Γρεβενών

-Την ένταξη στο ΕΣΦΑ του σταθμού που απαιτείται για την τροφοδοσία του Άργους και του Ναυπλίου το αργότερο έως τον Σεπτέμβριο του 2023.

Θέμα αποζημίωσης

Χαρακτηριστικό της έντονης διαφωνίας της ΔΕΔΑ επί των συγκεκριμένων σημείων είναι το γεγονός ότι όπως δηλώνεται «θα προχωρήσει στον υπολογισμό οποιαδήποτε απώλειας εσόδων εξαιτίας των καθυστερήσεων και επιφυλάσσεται του δικαιώματός της να διεκδικήσει τη σχετική αποζημίωση». Επίσης, εξηγείται ότι η επιστολή κοινοποιείται στο ΤΑΙΠΕΔ και στα ΕΛΠΕ «προκειμένου να αξιολογηθεί εάν οι δυνητικές συνέπειες από την τυχόν εφαρμογή του αναθεωρημένου Προγράμματος Ανάπτυξης του ΔΕΣΦΑ πρέπει να γνωστοποιηθούν στον αγοραστή των μετοχών της ΔΕΠΑ Υποδομών, καθώς μέχρι σήμερα η συναλλαγή δεν έχει ολοκληρωθεί και ότι η αδυναμία υλοποίησης του έργου της ΔΕΔΑ σε σημαντικό αριθμό πόλεων θα επηρεάσει σημαντικά τη διαδικασία της ιδιωτικοποίησης.

Η «Διώρυγα Gas»

Σοβαρά ζητήματα θέτει και η «Διώρυγα Gas», θυγατρικός βραχίονας του Ομίλου Motor Oil που αναπτύσσει το νέο FSRU στους Αγίους Θεοδώρους.

Με αντίστοιχη επιστολή του επικεφαλής της εταιρείας Ιωάννη Κιούφη εκφράζεται η συμφωνία επί της αρχής όσον αφορά την ενίσχυση της δυνατότητας του ΕΣΦΑ να υποστηρίζει αυξημένες ροές φυσικού αερίου τόσο στην κατεύθυνση βορρά-νότου όσο και αντίστροφα, καθώς και επί της επέκτασης της χρήσης του φυσικού αερίου σε μη διασυνδεδεμένες με το ΕΣΦΑ περιοχές μέσω εφαρμογών μικρής κλίμακας ΥΦΑ (ssLNG).

Τονίζεται, ωστόσο, ότι στο νότιο τμήμα του ΕΣΦΑ, όπου και λαμβάνει χώρα το μεγαλύτερο ποσοστό της εθνικής κατανάλωσης φυσικού αερίου λόγω εγγύτητας με τα περισσότερα εργοστάσια ηλεκτροπαραγωγής και το κέντρο κατανάλωσης της Αττικής, υπάρχει ένα και μόνο σημείο εισόδου, αυτό του σταθμού της Ρεβυθούσας.

«Η υπερεξάρτηση από τη Ρεβυθούσα, σε συνδυασμό με την όδευση του συνόλου των διεθνών αγωγών μεταφοράς φυσικού αερίου που εξυπηρετούν τη χώρα μας από τουρκικά εδάφη, πριν αυτοί εισέλθουν στο βόρειο τμήμα του ΕΣΦΑ, δημιουργεί εύλογα ερωτήματα σχετικά με τη διασφάλιση της εθνικής ασφάλειας εφοδιασμού», όπως επισημαίνεται.

Στη συνέχεια τονίζεται ότι «παρά την αυταπόδεικτη ενίσχυση της ασφάλειας εφοδιασμού μέσω της δημιουργίας ενός ακόμη σημείου εισόδου ΥΦΑ από τον τερματικό σταθμό FSRU (Floating Storage and Regasification Unit) που η εταιρεία μας, Διώρυγα Gas, αναπτύσσει στους Αγ. Θεοδώρους Κορινθίας, απουσιάζει από το υπό διαβούλευση Πρόγραμμα Ανάπτυξης η αναβάθμιση του ΕΣΦΑ (είτε 100 χλμ. νέων αγωγών 30” από Μέγαρα έως Λιβαδειά ή νέος σταθμός συμπίεσης στη Λιβαδειά) η οποία, σύμφωνα με τη Μελέτη Αξιολόγησης Νέου Έργου για τη σύνδεση της Διώρυγα Gas (ΔΕΣΦΑ, Αύγουστος 2020), είχε κριθεί ότι είναι απαραίτητη για την εξασφάλιση της πλήρους και αδιάλειπτης πρόσβασης της Διώρυγα Gas στο ΕΣΦΑ».

Όπως αναφέρεται «η πλήρης πρόσβαση της Διώρυγα Gas στο ΕΣΦΑ θα παρείχε στην πρώτη τη δυνατότητα να τροφοδοτήσει το ΕΣΦΑ με ποσότητες φυσικού αερίου άνω των 4 bcm ετησίως (όπως και αποτυπώθηκε κατά τη φάση εκδήλωσης μη δεσμευτικού ενδιαφέροντος), υποκαθιστώντας πολύ σημαντικό κομμάτι των ροών ρωσικού φυσικού αερίου σε περίπτωση διακοπής αυτών».

Το δεύτερο σημείο που επισημαίνει η Διώρυγα Gas αφορά το FSU της Ρεβυθούσας. «Τη στιγμή που το Πρόγραμμα Ανάπτυξης δεν εστιάζει στην ενίσχυση της εθνικής ασφάλειας εφοδιασμού μέσω του νέου σημείου εισόδου της Διώρυγα Gas στο νότιο τμήμα του ΕΣΦΑ, σκοπεύεται η μόνιμη αναβάθμιση του σταθμού της Ρεβυθούσας με την εγκατάσταση FSU και την αύξηση της δυναμικότητας επαναεριοποίησης κατά ~ 22.000 MWh/ημέρα, χωρίς την απαίτηση για οποιοδήποτε άλλο έργο αναβάθμισης του ΕΣΦΑ, εγείροντας εύλογα ερωτήματα σχετικά με την πραγματική δυνατότητα του ΕΣΦΑ να υποδεχτεί νέα δυναμικότητα εισόδου σε αδιάλειπτη βάση καθώς και τους όρους/ προτεραιότητα με τους οποίους διατίθεται η νέα αυτή δυναμικότητα», όπως επισημαίνεται.

Αντιθέτως, αναφέρεται, ότι το Πρόγραμμα Ανάπτυξης περιλαμβάνει την αύξηση ισχύος του σταθμού συμπίεσης στην Κομοτηνή με κύριο στόχο την ενίσχυση των διακινούμενων ροών προς την Βουλγαρία μέσω του αγωγού IGB, οδηγώντας σε επιβάρυνση των Ελλήνων καταναλωτών φυσικού αερίου με €50 εκ. για ένα έργο το οποίο πρωτίστως θα αυξήσει την ασφάλεια εφοδιασμού της γειτονικής χώρας.

Ακολούθως η Διώρυγα Gas προτείνει:

-Την ένταξη στο Πρόγραμμα Ανάπτυξης των απαραίτητων έργων αναβάθμισης για την πλήρη και αδιάλειπτη πρόσβαση της Διώρυγα Gas στο ΕΣΦΑ (είτε 100 χλμ. νέων αγωγών 30” από Μέγαρα έως Λιβαδειά ή νέος σταθμός συμπίεσης στη Λιβαδειά). Επιπρόσθετα και κατά προτεραιότητα, άμεση έναρξη υλοποίησης των έργων αυτών στα πλαίσια της ασφάλειας εφοδιασμού και της απεξάρτησης από το ρωσικό αέριο, κατά τις προσταγές του Σχεδίου REPowerEU.

-Τη μη επιβάρυνση της ΡΠΒ από έργα αναβάθμισης που στοχεύουν στην ενίσχυση της ασφάλειας εφοδιασμού γειτονικών χωρών, χωρίς να έχει προηγηθεί market test στο οποίο να έχουν δεσμευτεί σχετικά οι μελλοντικοί χρήστες της προτεινόμενης αναβάθμισης/ επέκτασης, πληρώνοντας ενδεχομένως μέρος του κόστους.

Τι επισημαίνει η Hengas

Ζητήματα καθυστερήσεων θέτει από την πλευρά της και η Hengas σχετικά τα δίκτυα διανομής φυσικού αερίου που περιλαμβάνονται στους Δήμους Έδεσσας, Νάουσας Σκύδρας και Κορίνθου.

Όπως τονίζει, στο Αναθεωρημένο Πρόγραμμα Ανάπτυξης του ΕΣΦΑ 2022-2031, αναφέρεται ότι για την έξοδο στο Άσπρο και στις δύο περιπτώσεις τροφοδοσίας (είτε μέσω του αγωγού TAP είτε μέσω της χρήσης εγκαταστάσεων ΥΦΑ μικρής κλίμακας) το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης είναι ο Οκτώβριος 2023. Περαιτέρω, η υλοποίηση του έργου «Αγωγός Υ.Π. προς τη Δυτική Μακεδονία» και συνεπακόλουθα του έργου «Μετρητικός και Ρυθμιστικός Σταθμός στην περιοχή του Άσπρους» τοποθετείται τον Σεπτέμβριο του 2024. Σημειώνεται ότι ο παραπάνω προγραμματισμός του ΔΕΣΦΑ προκαλεί σημαντικά προβλήματα στον αναπτυξιακό σχεδιασμό της εταιρείας και αντιβαίνει στην απρόσκοπτη υλοποίηση του εγκεκριμένου Προγράμματος Ανάπτυξης της.

Επισημαίνεται ακόμη πως για την περιοχή της Σκύδρας και της Έδεσσας η Hengas έχει ήδη εκκινήσει τις εργασίες κατασκευής των δικτύων, ενώ άμεσα εγκαθίσταται και ο ανάδοχος για την κατασκευή του δικτύου της Νάουσας. «Η εταιρεία μας εργάζεται τηρώντας με συνέπεια τον σχεδιασμό όπως αυτός αποτυπώθηκε στο Πρόγραμμα Ανάπτυξης 2022-2026. Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα θα είμαστε σε θέση να εκκινήσουμε την τροφοδότηση τελικών καταναλωτών στο τέλος φθινοπώρου του 2022» αναφέρει.

Επιπρόσθετα, τονίζει πως στις εν λόγω περιοχές εδρεύει πλήθος μεταποιητικών βιομηχανιών με σχεδόν αποκλειστική εξαγωγική δραστηριότητα, οι οποίες έχουν μεγάλες ενεργειακές ανάγκες και τελούν σε αναμονή τροφοδότησης με φυσικό αέριο «και στις οποίες έχουμε δεσμευτεί πως θα υπάρχει η δυνατότητα τροφοδότησης τους εντός του 2022».

Σχετικά με την έξοδο στην Κόρινθο, η ένταξη στο σύστημα του έργου «Μετρητικός/ Ρυθμιστικός Σταθμός Κορίνθου» αναμένεται τον Δεκέμβριο του 2023. Σύμφωνα με το επενδυτικό πλάνο της Hengas, για το δίκτυο διανομής της Κορίνθου έχει ήδη πραγματοποιηθεί η προμήθεια του συνόλου των αναγκαίων υλικών για την κατασκευή του δικτύου και έχει προγραμματιστεί η εγκατάσταση του αναδόχου και η εκκίνηση εργασιών τον Σεπτέμβριο του 2022. «Με βάση το αυξημένο ενδιαφέρον βιομηχανιών, αλλά και λοιπών τελικών καταναλωτών να συνδεθούν με το δίκτυο διανομής φυσικού αερίου στόχευση μας είναι τον Μάρτιο του 2023 να καταστεί εφικτή η τροφοδότηση πελατών με φυσικό αέριο. Επομένως καθίσταται επιτακτική η επίσπευση του έργου «Μετρητικός/ Ρυθμιστικός Σταθμός Κορίνθου».

Συμπερασματικά η Hengas καθιστά απολύτως σαφές πως «οποιαδήποτε καθυστέρηση στην υλοποίηση των εξόδων σε Άσπρο και Κόρινθο από την πλευρά του ΔΕΣΦΑ θα προκαλέσει μεγάλη βλάβη στην εταιρεία μας και θα στερήσει από νοικοκυριά και βιομηχανίες τη δυνατότητα τροφοδότησης τους με φυσικό αέριο», χαρακτηρίζοντας παράδοξο, αντιπαραγωγικό και ακατανόητο «το γεγονός πως η εταιρεία μας θα έχει κατασκευάσει ένα πλήρως λειτουργικό δίκτυο διανομής, το οποίο θα παραμένει ανενεργό ως συνέπεια της μη έγκαιρης υλοποίησης των εξόδων από τον ΔΕΣΦΑ»

Ως εκ τούτου αιτείται την ταχύτερη κατασκευή των εξόδων του ΔΕΣΦΑ στο Άσπρο και στην Κόρινθο προκειμένου να καταστεί δυνατή η άμεση έναρξη τροφοδοσίας νοικοκυριών και επιχειρήσεων με φυσικό αέριο.

Η ΕΒΙΚΕΝ

Η ΕΒΙΚΕΝ από την πλευρά της επαναλαμβάνει τις γενικές θέσεις της, με βάση τις οποίες:

-Οι αποφάσεις που θα επιβαρύνουν τον Έλληνα καταναλωτή για αρκετά επόμενα χρόνια χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής. Ακόμα και αν οι τεχνικές μελέτες δείχνουν την ανάγκη ενίσχυσης του Συστήματος στο πλαίσιο του entry-exit, πρέπει να εκτιμάται το πραγματικό οικονομικό όφελος των επενδύσεων.

-Απαιτείται η διενέργεια Market Test για να διαπιστωθεί η αναγκαιότητα και το ενδιαφέρον για επαύξηση της δυναμικότητας του συστήματος.

– Το κόστος των όποιων έργων, που εντάσσονται στο σχέδιο ανάπτυξης του ΕΣΦΑ 2022-2031, τα οποία όμως στην πράξη εξυπηρετούν τις όποιες νέες ιδιωτικές επενδύσεις ή υφιστάμενες μονάδες, θα πρέπει να αναληφθεί εξ ολοκλήρου από τον όποιο επενδυτή ιδιώτη και όχι να κοινωνικοποιηθεί.

Όσον αφορά τα ειδικότερα έργα, η ΕΒΙΚΕΝ:

-Συμφωνεί με την προτεραιότητα για τον Σταθμό Συμπίεσης στην Κομοτηνή προκειμένου να ικανοποιηθούν οι αυξημένες λειτουργικές ανάγκες του Συστήματος και να ενισχυθούν οι ροές προς την Βουλγαρία μέσω του αγωγού IGB.

-Για τις εξόδους Δυτικής Μακεδονίας από τον αγωγό ΤΑΡ συμφωνεί με την εναλλακτική πρόταση η τροφοδοσία των περιοχών αυτών της Δ. Μακεδονίας να υλοποιηθεί με τη χρήση εγκαταστάσεων ΥΦΑ μικρής κλίμακας από το σταθμό φόρτωσης βυτιοφόρων στη Ρεβυθούσα.

-Για τους αγωγούς προς Πάτρα και Ιωάννινα, εν όψει της οριστικής απόφασης για την κατασκευή τους συμφωνεί αφενός για τα Ιωάννινα να προωθηθεί η λύση του «εικονικού αγωγού» (virtual pipeline) μέσω φορτηγών αυτοκινήτων και πλοίων μεταφοράς LNG, αφετέρου για την Πάτρα η λύση της κατασκευής αγωγού με την προϋπόθεση ότι επιτυγχάνεται μικρότερος χρόνος υλοποίησης, όπως προτείνει ο Διαχειριστής.