Τις αναγκαίες προϋποθέσεις για την ολοκλήρωση του υδροηλεκτρικού έργου της Μεσοχώρας φέρνει η χθεσινή απόφαση του ΥΠΕΝ για την έγκριση της νέας ΑΕΠΟ.

Με την εξέλιξη αυτή ανοίγει ο δρόμος ώστε η ΔΕΗ να το ολοκληρώσει και να το θέσει σε λειτουργία, βάζοντας τέλος σε μια χαμένη και εξαιρετικά δαπανηρή ιστορία 35 ετών για αυτό καθαυτό το έργο, αλλά και ακόμη παλαιότερης καθότι συνδέεται με την περίφημη εκτροπή του Αχελώου.

Η αφετηρία, πάντως, για το συγκεκριμένο project θεωρείται το 1986, όταν και ξεκίνησε η κατασκευή των επιμέρους έργων με προϋπολογισμό περί το 1,5 δις ευρώ (τότε σε δραχμές).

Το υδροηλεκτρικό εργοστάσιο στα ορεινά όρη της Πίνδου ολοκληρώθηκε το 2001 και έκτοτε παραμένει αδρανές και απαξιούμενο από τη φθορά του χρόνου. «Συλλέγοντας» παράλληλα, έξι αρνητικές αποφάσεις του ΣτΕ, που σε διάφορα στάδια μπλόκαραν την εξέλιξή του.

Η τελευταία από αυτές, σε συνδυασμό με δεκάδες άλλες αποφάσεις συναρμόδιων φορέων, καθώς και ατυχείς χειρισμούς του παρελθόντος, άφησαν το έργο ανολοκλήρωτο, με τη ΔΕΗ να έχει δαπανήσει περί τα 500 εκατ. ευρώ (σε σημερινές τιμές) για να το χτίσει και να έχει στερηθεί εκτιμώμενα έσοδα της τάξης των 400 εκατ.-600 εκατ. από τη λειτουργία του σε αυτή τη «χαμένη» 20ετία.

Με άλλα λόγια, η ΔΕΗ μετράει άμεση και έμμεση ζημιά πάνω από 1 δις ευρώ μόνο από αυτό το ημιτελές έργο.

Κυβερνητική προτεραιότητα

Τα…νερά ήρθε να ταράξει η εξαγγελία από τον ίδιο τον πρωθυπουργό Κ. Μητσοτάκη τον Ιανουάριο, κατά την επίσκεψή του στην περιοχή μαζί με τον ΥΠΕΝ Κ. Σκρέκα, ότι η ολοκλήρωση και λειτουργία του φράγματος Μεσοχώρας αποτελεί προτεραιότητα για τη σημερινή κυβέρνηση.

Έκτοτε, το κλίμα άλλαξε και έγιναν όλες οι ενέργειες ώστε το…νερό να μπει στο αυλάκι. Έτσι φτάσαμε στη χθεσινή απόφαση του ΥΠΕΝ για τη νέα ΑΕΠΟ με την οποία επιχειρείται να θεραπευτεί η ακύρωση από το ΣτΕ το 2020 των προηγούμενων περιβαλλοντικών όρων που είχαν εγκριθεί το 2017.

Η έγκριση νέας ΑΕΠΟ θα επιτρέψει την ολοκλήρωση των υπολειπόμενων εργασιών, οι οποίες αφορούν κυρίως στο κλείσιμο του φράγματος, την ανανέωση των υφιστάμενων υποδομών και την έναρξη πλήρωσης του Ταμιευτήρα.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις της προηγούμενης διοίκησης της ΔΕΗ, οι πρόσθετες επενδύσεις θα φτάσουν τα 100 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων 20 εκατ. ευρώ θα αφορούν εργασίες επισκευής και στεγάνωσης του φράγματος καθώς και για τη συντήρηση της μονάδας, με τα υπόλοιπα κεφάλαια να διατίθενται για απαλλοτριώσεις αλλά και δημιουργία υποδομών για το νέο οικισμό στον οποίο θα μετακινηθεί ο ομώνυμος υφιστάμενος της Μεσοχώρας.

Τα οφέλη από τη λειτουργία του

Το ΥΗΕ αποτελείται από τρεις μονάδες συνολικής ισχύος 161,6 MW και όταν ολοκληρωθεί θα έχει τα ακόλουθα σημαντικά οφέλη για τη χώρα:

– Παραγωγή καθαρής ηλεκτρικής ενέργειας ισχύος 362 GWh ετησίως, με αποτέλεσμα τον περιορισμό της εκπομπής ρύπων οξειδίων αζώτου, θείου και άνθρακα στην ατμόσφαιρα, της κατανάλωσης των αποθεμάτων στερεών καυσίμων της χώρας και τη μείωση των εισαγόμενων καυσίμων.

– Αποθήκευση νερού, εμπλουτισμός υδροφόρου ορίζοντα και καθοριστική συμβολή στην αντιπλημμυρική προστασία των γύρω περιοχών, λόγω της σημαντικής αποθηκευτικής ικανότητας 250 εκατ. m3 νερού ετησίως.

– Αποφυγή εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO2) της τάξεως των 400.000 τόνων ετησίως.

– Συνεισφορά στην ικανοποίηση των συνεχώς αυξανόμενων αναγκών σε ηλεκτρική ενέργεια, κυρίως κατά τους θερινούς μήνες και κατ’ επέκταση στην ενίσχυση της ευστάθειας και την αύξηση της εφεδρείας στο Ηπειρωτικό Διασυνδεδεμένο Σύστημα.

Αναφερόμενος στη σημασία που θα έχει η ολοκλήρωση του έργου για τη χώρα, ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κώστας Σκρέκας δήλωσε: «Η ολοκλήρωση του φράγματος της Μεσοχώρας είναι ένα εμβληματικό έργο με πολλαπλά οφέλη. Αξιοποιεί το υδατικό δυναμικό το οποίο σήμερα χάνεται για την παραγωγή φθηνής και πράσινης ηλεκτρικής ενέργειας, μειώνοντας τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και περιορίζοντας την εξάρτησή μας από τα ορυκτά καύσιμα. Επίσης, θα συμβάλλει στην προστασία της ευρύτερης περιοχής από πλημμυρικά φαινόμενα, τα οποία εκδηλώνονται συχνότερα και με μεγαλύτερη ένταση λόγω της κλιματικής κρίσης, καθώς έχει δυνατότητα αποθήκευσης περισσότερων από 250 εκατ. κυβικών μέτρου νερού. Τέλος, με τη δημιουργία μιας πανέμορφης λίμνης θα βοηθήσει στην περαιτέρω αναβάθμιση της περιοχής της Πίνδου και των Τρικάλων, που αποτελεί σημαντικό πόλο έλξης τουριστών».

Τι προβλέπει η νέα ΑΕΠΟ

Στην απόφαση έγκρισης της ΑΕΠΟ αναφέρεται ότι «το έργο είναι ήδη σχεδόν κατασκευασμένο στο σύνολό του και οι εργασίες έλαβαν χώρα την περίοδο 1986-2011. Οι υπολειπόμενες εργασίες κυρίως αφορούν αποκαταστάσεις δρόμων, πρανών, επιχωμάτων και επιδιόρθωση εσωτερικά της σήραγγας εκτροπής καθώς και επισκευές, αποκαταστάσεις και συντηρήσεις των υφιστάμενων εγκαταστάσεων λόγω της πολυετούς έκθεσής τους από την αρχική τους κατασκευή».

Τονίζεται ακόμη ότι «το υδροηλεκτρικό έργο αξιοποίησης των υδάτων του ποταμού Αχελώου δεν έρχεται σε αντίθεση με τις κατευθύνσεις του Εθνικού και Περιφερειακού χωροταξικού σχεδιασμού, όπως αυτό έχει επικυρωθεί με την υπ. αρίθμ. 2/07.05.2021 Πράξη του ΚΕ.ΣΥ.ΧΩ.ΘΑ., όπου το εν λόγω Συμβούλιο λαμβάνοντας υπόψη του την από 29.4.2021 εισήγηση της Δ/νσης Χωροταξικού Σχεδιασμού, γνωμοδότησε ομόφωνα ότι θεωρεί το Υδροηλεκτρικό Έργο (ΥΗΕ) Μεσοχώρας, στον ποταμό Αχελώο Περιφερειακής Ενότητας Τρικάλων της εταιρείας ΔΕΗ ΑΕ, συμβατό με το Χωροταξικό Σχεδιασμό (Εθνικό και Περιφερειακό)».

Στην απόφαση διευκρινίζεται ότι μικρά τμήματα της λεκάνης κατάκλυσης του έργου, όπως η σήραγγα προσαγωγής (υπόγειο έργο) και ο σταθμός παραγωγής (ημιυπαίθριο έργο) στη Γλίστρα βρίσκονται εντός προστατευόμενων περιοχών.

Σύμφωνα με τους ειδικότερους όρους, μεταξύ άλλων, προβλέπονται τα εξής:

-Οι επεμβάσεις στο πλαίσιο των εργασιών υλοποίησης και λειτουργίας του έργου θα πρέπει να περιορισθούν εντός της ζώνης κατάληψής του, ήτοι εντός των εκτάσεων για τις οποίες έχει εξασφαλισθεί το δικαίωμα νόμιμης χρήσης.

-Κατά την κατασκευή των υπολειπόμενων επεμβάσεων οι εκσκαφές να περιοριστούν στις απολύτως αναγκαίες. Επίσης, να ληφθούν όλα τα απαραίτητα μέτρα για την αποφυγή διαβρώσεων των εδαφών. Τα πρανή που τυχόν δημιουργηθούν κατά την κατασκευή του έργου, να διαμορφωθούν με τέτοιο τρόπο (π.χ. δημιουργία βαθμίδων σε μεγάλα πρανή), έτσι ώστε να αποφεύγονται οι κίνδυνοί κατολισθήσεων και διαβρώσεων και να διευκολύνεται η αποκατάσταση της βλάστησης σε αυτά.

-Η οποιαδήποτε φθορά βλάστησης κατά την κατασκευή του έργου να περιορισθεί στην απολύτως αναγκαία έκταση και οι επεμβάσεις στο τοπίο στις απολύτως απαραίτητες και αποκλειστικά για τις ανάγκες κατασκευής του έργου. Οι τυχόν επεμβάσεις σε δασικού χαρακτήρα εκτάσεις να γίνουν με τους όρους, τις προϋποθέσεις και τη διαδικασία που προβλέπεται από τη Δασική νομοθεσία και τις υποδείξεις των τοπικών δασικών Υπηρεσιών.

-Να ληφθεί μέριμνα κατά την κατασκευή του έργου για την αποφυγή φθοράς σε υφιστάμενες υποδομές της ευρύτερης περιοχής του. Σε περίπτωση που απαιτείται στο πλαίσιο του έργου τροποποίηση υφιστάμενων υποδομών ή οποιουδήποτε είδους επέμβαση σ’ αυτές, αυτή να πραγματοποιείται σύμφωνα με τις υποδείξεις των αρμόδιων για τις υποδομές φορέων, ώστε να εξασφαλίζεται η ικανοποιητική λειτουργία τους. Η αποκατάσταση των υποδομών θα πρέπει να πραγματοποιείται αμέσως μόλις αυτό καθίσταται τεχνικώς δυνατόν για κάθε κατασκευαστικώς αυτοτελές τμήμα του έργου.

-Να αποκαθίστανται άμεσα τυχόν φθορές στο οδικό δίκτυο των περιοχών επέμβασης. Κατά τη διάρκεια κατασκευής και λειτουργίας των έργου να μην παρεμποδίζεται η οδική επικοινωνία μεταξύ κατοικημένων περιοχών.

-Να λαμβάνονται όλα τα απαραίτητα μέτρα για την προστασία του υδροφόρου ορίζοντα της περιοχής του έργου από τυχόν εισροή μολυσμένων ή ρυπασμένων υδάτων.

– Η αφαιρούμενη φυτική γη να διαφυλαχθεί κατάλληλα έτσι ώστε να χρησιμοποιηθεί στις φυτοτεχνικές αποκαταστάσεις. Μετά την ολοκλήρωση των εργασιών για την κατασκευή του έργου να πραγματοποιηθούν εργασίες αποκατάστασης των πρανών και των λοιπών χώρων που χρήζουν αποκατάστασης με την προσθήκη φυτικής γης, η οποία μπορεί να ληφθεί είτε από την διαμόρφωση των χώρων επέμβασης, εφόσον παρουσιάζει ικανοποιητικό βαθμό καταλληλότητας είτε από άλλες νόμιμες χρήσεις. (απαγορεύεται η οποιοσδήποτε λήψη αυτής από εκτάσεις δασικής μορφής).