Σε μια περίοδο διαδοχικών κρίσεων και πρωτοφανούς γεωπολιτικής έντασης, όπου το φυσικό αέριο έχει αναδειχθεί σε «όπλο», αλλά και μέσο…εκτόξευσης του ενεργειακού κόστους, η ελληνική ενεργειακή αγορά κάνει ένα καθοριστικό βήμα προς τα εμπρός.
Η έναρξη λειτουργίας από σήμερα του Βάθρου Εμπορίας Φυσικού Αερίου στο Ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας εγκαινιάζει ένα νέο κεφάλαιο που θα επιτρέψει την πραγματοποίηση ανώνυμων συναλλαγών προς όφελος όλων των ενδιαφερομένων στην αγορά.
Αποτελεί, άλλωστε, ένα βήμα που, όπως και το ίδιο το Χρηματιστήριο Ενέργειας το οποίο έρχεται να συμπληρώσει, καθυστέρησε αρκετά χρόνια για τη χώρα μας.
Έτσι, έστω και υπό τις παρούσες εμπόλεμες συνθήκες, η ανάπτυξη ανταγωνιστικής βραχυπρόθεσμης χονδρεμπορικής αγοράς θα καταστήσει δυνατή την ευελιξία στην προμήθεια φυσικού αερίου από οποιαδήποτε πηγή, δεδομένης και της δρομολόγησης σημαντικών έργων υποδομής.
Η νέα πλατφόρμα που ξεκινά από σήμερα, υποκαθιστά το Βάθρο Εξισορρόπησης που λειτουργεί ο ΔΕΣΦΑ και εγγυάται μια κατ αρχήν ρευστότητα, ώστε να παραχθούν σήματα τιμής. Ωστόσο, η περαιτέρω ενίσχυση των συναλλαγών στο Βάθρο Εμπορίας είναι αυτή που μπορεί να επιτρέψει τη μετεξέλιξή του σε regional gas trading hub.
Όλα ασφαλώς θα κριθούν στην πράξη και με δεδομένες τις δυσκολίες της συγκυρίας. Το ζητούμενο, πάντως, είναι η διαφοροποίηση των πηγών τροφοδοσίας, η ενίσχυση της ασφάλειας εφοδιασμού και βέβαια η επίτευξη ανταγωνιστικών τιμών.
Στην αφετηρία, το προϊόν που αποτελεί αντικείμενο διαπραγμάτευσης στο Βάθρο Εμπορίας Φυσικού Αερίου είναι βραχυπρόθεσμο ημερήσιο προϊόν, που αφορά την τρέχουσα ημέρα, έως και τις τρεις επόμενες.
Πώς φτάσαμε έως εδώ
Για να φτάσουμε στη σημερινή έναρξη λειτουργίας προηγήθηκαν εργώδεις προσπάθειες από όλους τους αρμόδιους φορείς.
Υπενθυμίζεται ότι με τον Νόμο 4425/2016 δόθηκε η δυνατότητα στο Χρηματιστήριο Ενέργειας να διαχειρίζεται Αγορές Φυσικού Αερίου για τη λειτουργία των οποίων απαιτείται έγκριση από την ΡΑΕ. Η Αρχή από το 2019-20 ξεκίνησε με πρωτοβουλία της, συνεργασία με το ΥΠΕΝ, την ΕΧΕ Α.Ε. και τον ΔΕΣΦΑ για τη διαμόρφωση του πλαισίου λειτουργίας της οργανωμένης βραχυπρόθεσμης αγοράς φυσικού αερίου μέσω Βάθρου Εμπορίας.
Μετά από σχετικές εισηγήσεις των αρμόδιων Διαχειριστών και φορέων, αλλά και πολύμηνες διεργασίες και διαβουλεύσεις η ΡΑΕ προχώρησε στην έγκριση δέκα αποφάσεων που οριοθετούν το δευτερογενές πλαίσιο για τη λειτουργία του.
Στις 11 Μαρτίου και στο πλαίσιο σχετικής εκδήλωσης υπογράφηκε σύμφωνο συνεργασίας μεταξύ του Ελληνικού Χρηματιστηρίου Ενέργειας και του ΔΕΣΦΑ για τη λειτουργία του νέου Βάθρου Εμπορίας Φυσικού Αερίου.
Στην ίδια εκδήλωση παρουσιάστηκαν το προτεινόμενο πλαίσιο και οι βασικές έννοιες της Νέας Πλατφόρμας Συναλλαγών, καθώς και οι νέες ρυθμίσεις για Εξισορρόπηση, Εμπορία (Trading) και Εκκαθάριση στην Ελληνική Αγορά Φυσικού Αερίου.
Η Γενική Γραμματέας Ενέργειας και Ορυκτών Πόρων του ΥΠΕΝ Αλεξάνδρα Σδούκου, μιλώντας στην εκδήλωσε τόνισε, μεταξύ άλλων ότι «η ύπαρξη μιας ανταγωνιστικής βραχυπρόθεσμης χονδρικής αγοράς παρέχει μεγαλύτερη ευελιξία όσον αφορά την προμήθεια φυσικού αερίου, καθώς διευκολύνει τη διαφοροποίηση των πηγών εφοδιασμού, δεδομένης της έναρξης μεγάλων έργων υποδομής».
Παράλληλα, επισήμανε ότι «η νεοσύστατη πλατφόρμα αναμένεται να αυξήσει τη ρευστότητα στην αγορά και να στέλνει μηνύματα σχετικά με τις τιμές που θα μπορούσαν να προσελκύσουν νέες επενδύσεις. Επιπλέον, η ενίσχυση των συναλλαγών στην Πλατφόρμα Εμπορίας Φυσικού Αερίου πρόκειται να στηρίξει τη μετατροπή της σε περιφερειακό κόμβο εμπορίας φυσικού αερίου». Ακόμη δήλωσε ότι «το Υπουργείο υποστηρίζει πλήρως τη λειτουργία μιας τέτοιας διαφανούς και χωρίς διακρίσεις spot αγοράς φυσικού αερίου που θα ωφελήσει τους τελικούς καταναλωτές».
Κατά την τοποθέτηση του, ο CEO του Ελληνικού Χρηματιστήριου Ενέργειας, Καθ. Γιώργος Ιωάννου, επισήμανε ότι «η πλατφόρμα συναλλαγών είναι στρατηγικής σημασίας για την Ελλάδα. Η δημιουργία μιας spot αγοράς φυσικού αερίου θα αυξήσει τη διασυνδεσιμότητα στην αγορά ενέργειας της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και θα βελτιώσει τη ρευστότητα της αγοράς στην ευρύτερη περιοχή». Ακόμη τόνισε πως «πιστεύουμε ακράδαντα ότι η διαφανής διαμόρφωση των τιμών του νέου Βάθρου Εμπορίας θα παρέχει τόσο στους συμμετέχοντες στην αγορά όσο και στους επενδυτές τα σήματα τιμών για τις βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες αποφάσεις τους και θα ενισχύσει τη συνολική αποτελεσματικότητα της αγοράς».
Από την πλευρά της η Maria Rita Galli, CEO του ΔΕΣΦΑ, σημείωσε ότι «ακόμη και σε αυτούς τους ταραχώδεις καιρούς, η Πλατφόρμα Συναλλαγών Φυσικού Αερίου θα προσφέρει πολλαπλά οφέλη, με σημαντικότερο την αναζήτηση τιμών, βοηθώντας τους παράγοντες της αγοράς να βελτιστοποιήσουν τις συνθήκες εφοδιασμού προς όφελος των καταναλωτών, ενισχύοντας επίσης την ασφάλεια εφοδιασμού. Ταυτόχρονα, θα χρησιμεύσει ως βασικό εργαλείο στη μελλοντική αγορά φυσικού αερίου που θα βασίζεται στις ανανεώσιμες πηγές φυσικού αερίου».
Ο Πρόεδρος της ΡΑΕ Δρ. Αθανάσιος Δαγούμας, τόνισε, μεταξύ άλλων, ότι «δεδομένων των συνθηκών, τώρα περισσότερο από ποτέ, έχει προκύψει η ανάγκη διαφοροποιημένης παροχής φυσικού αερίου και είναι εξαιρετικής σημασίας η ύπαρξη τιμών σήμανσης του φυσικού αερίου. Και στις δύο πλευρές θα συμβάλει η λειτουργία της Πλατφόρμας Εμπορίας Φυσικού Αερίου».