Για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν σήμερα τα έργα βιομάζας, καθώς και τις λύσεις αλλά και τις μεγάλες προοπτικές για αυτά στην «επόμενη μέρα» του εθνικού ενεργειακού τοπίου μιλάει σήμερα στο newmoney ο Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Ανάπτυξης Βιομάζας και Πρόεδρος του ΙΤΑ Group Αντώνης Γερασίμου.
Στην κατηγορία της βιομάζας περιλαμβάνεται οποιοδήποτε υλικό προέρχεται άμεσα ή έμμεσα από το φυτικό κόσμο και συγκεκριμένα τα αυτοφυή ή καλλιεργούμενα ενεργειακά φυτά, τα υποπροϊόντα και κατάλοιπα της φυτικής, ζωικής, δασικής και αλιευτικής παραγωγής, της μεταποίησης καθώς και το βιολογικής προέλευσης μέρος των αστικών λυμάτων και σκουπιδιών. Όλα αυτά με την κατάλληλη αξιοποίηση και επεξεργασία μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή ενέργειας.
Είναι ένας τομέας στον οποίο έχουν επενδύσει ισχυροί όμιλοι (ΤΕΡΝΑ, Ελλάκτωρ κ.α.), καθώς και μια σειρά μεταποιητικών ή αγροτικών επιχειρήσεων.
Στη χώρα μας η συνολική εγκατεστημένη ισχύς βιοενέργειας φτάνει τώρα σε 97,9 MWe, ενώ σε ό,τι αφορά τα έργα καύσης και αεριοποίησης βιομάζας, υπό διαδικασία αδειοδότησης βρίσκονται άνω των 700 MWe, πολλά από τα οποία όμως, είναι αμφίβολο αν θα υλοποιηθούν.
Με συσσωρευμένη εμπειρία πολλών δεκαετιών στο χώρο των ΑΠΕ, αλλά και ως επικεφαλής ενός ομίλου με διαφοροποιημένες δραστηριότητες, – το ΙΤΑ Group διαθέτει αιολικά και φωτοβολταικά έργα, projects τηλεθέρμανσης, αφαλάτωσης, αλλά και θερμοκηπιακής γεωργικής παραγωγής-, ο Α. Γερασίμου τοποθετείται για το εγχείρημα της απολιγνιτοποίησης, προτάσσοντας την ανάγκη η Πολιτεία να δώσει κίνητρα δημιουργώντας τις προϋποθέσεις μίας σύγχρονης «πολυκαλλιέργειας» που θα διαδεχτεί εποικοδομητικά την «μονοκαλλιέργεια» του λιγνίτη.
Παράλληλα, ανήκοντας σε αυτούς που διέβλεψαν από πολύ νωρίς την προοπτική στον τομέα των θαλάσσιων αιολικών πάρκων, -στο παρελθόν είχε καταθέσει επενδυτική πρόταση μαζί με τον δανέζικο όμιλο Orsted-, επισημαίνει τα «κλειδιά», κατά την άποψή του, για το άνοιγμα αυτής της πολλά υποσχόμενης νέας αγοράς και στην Ελλάδα.
-Ως πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Ανάπτυξης Βιομάζας, δώστε μας μια εικόνα για τη σημερινή κατάσταση στον κλάδο.
Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία σχετικά με τον κλάδο της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από βιομάζα (Bio-electricity), στην Ελλάδα βρίσκονται ενεργοποιημένες περί τις 20 μονάδες βιομάζας με συνολική ισχύ 15,3 MWe και περί τις 45 μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης βιοαερίου με συνολική εγκατεστημένη ισχύ 82,6 MWe. Επομένως, η συνολική εγκατεστημένη ισχύς βιοενέργειας φτάνει σε 97,9 MWe. Ειδικά σε ό,τι αφορά τα έργα καύσης και αεριοποίησης βιομάζας, υπό διαδικασία αδειοδότησης βρίσκονται άνω των 700 MWe, πολλά από τα οποία όμως δεν πρόκειται τελικά να υλοποιηθούν για διάφορους λόγους, με κυριότερους την πλημμελή προετοιμασία, την υποχρηματοδότηση και την αδυναμία εξασφάλισης μακροπρόθεσμων συμβάσεων παροχής βιομάζας από αγρότες, καλλιεργητές ή μεταποιητικές επιχειρήσεις.
-Ποια είναι τα προβλήματα για τη βιομάζα στην Ελλάδα, ιδιαίτερα μάλιστα αφότου ενέσκηψε και η πανδημία;
Το βασικό πρόβλημα του κλάδου έχει να κάνει με την έλλειψη κατανόησης από Πολιτεία, αδειοδοτούσες αρχές και τοπικές κοινωνίες ότι η αξιοποίηση της βιομάζας έρχεται να λύσει χρονίζοντα περιβαλλοντικά προβλήματα (όπως π.χ. η πρόκληση πυρκαγιών από την ανοιχτή καύση γεωργικών υπολειμμάτων, η απουσία ουσιαστικής διαχείρισης δασών), να προσφέρει πολλές και σταθερές θέσεις εργασίας σε όλη την εφοδιαστική αλυσίδα αξίας και να τονώσει τις τοπικές οικονομίες και κοινωνίες.
Για να εξασφαλίσουν όμως τα έργα βιομάζας τη βιωσιμότητά τους μέσα στο τρίπτυχο ενέργεια-περιβάλλον-οικονομία, θα πρέπει να αναγνωριστεί η πολυπλοκότητα που εμπεριέχουν λόγω της ανάγκης διαρκούς συλλογής, τροφοδοσίας και επεξεργασίας των πρώτων υλών, λειτουργίας δηλαδή των μονάδων με όρους κανονικών μεταποιητικών επιχειρήσεων και όχι απλώς σταθμών ΑΠΕ, όπως συμβαίνει με άλλες μορφές ανανεώσιμης ενέργειας.
Επιπλέον και ειδικότερα κατά το τελευταίο δωδεκάμηνο, οι εταιρείες του κλάδου αντιμετώπισαν σοβαρά προβλήματα λόγω της πανδημίας που ακόμη μας ταλαιπωρεί. Οι αδειοδοτηθείσες εταιρείες που βρίσκονται σε φάση κατασκευής, λειτουργώντας πάντα με γνώμονα το συντονισμό των πολιτικών αντιμετώπισης της πανδημίας εκάστης χώρας προέλευσης του προς εγκατάσταση εξοπλισμού, αναγκάστηκαν να κινηθούν με συνεχείς αναθεωρήσεις του χρονοδιαγράμματος κατασκευής των έργων τους. Σημειωτέον ότι η κατασκευή ενός έργου βιομάζας ανεξαρτήτως τεχνολογίας είναι η πλέον απαιτητική, με το αντίστοιχο ύψος μίας επένδυσης για 0,5 MWe να κυμαίνεται από 1,5 έως και 4 εκατ. ευρώ, ύψος ποσού διόλου ευκαταφρόνητο. Για αυτά τα έργα ο Σύνδεσμος ζητά την ουσιαστική κατανόηση των αδειοδοτικών αρχών και τη διευκόλυνση με την παροχή κατάλληλης διάρκειας παράτασης ενεργοποίησης των μονάδων.
Οι 5 αναπτυξιακοί άξονες
-Μιλήστε μας για τις προοπτικές που υπάρχουν.
Ως ΕΛΕΑΒΙΟΜ εντοπίζουμε 5 βασικούς αναπτυξιακούς άξονες, οι οποίοι είναι σε θέση με πλήρη συμμόρφωση σε συγκεκριμένα ισχύοντα κριτήρια αειφορίας να δείξουν το δρόμο. Συγκεκριμένα:
- Χρήση Αγροτικών Υπολειμμάτων για Παραγωγή Στερεών Βιοκαυσίμων ως εγχώριου ανανεώσιμου καυσίμου σε θερμοκήπια, αγροκτηνοτροφικές μονάδες, βιοτεχνίες και βιομηχανίες.
- Ανάπτυξη των Δασικών Καλλιεργειών Μικρού Περίτροπου Χρόνου (Short Rotation Coppice – SRC).
- Δημιουργία τοπικών δικτύων Τηλεθέρμανσης και Συμπαραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και θερμότητας με Βιομάζα.
- Παραγωγή Βιομεθανίου και Ανανεώσιμων Αερίων προς έγχυση σε δίκτυα ορυκτού αερίου και προς χρήση ως καύσιμο μεταφορών.
- Ανάπτυξη νέας γενιάς υγρών βιοκαυσίμων από λιγνοκυτταρινική βιοαιθανόλη.
Η ουσιαστική συμβολή της βιοενέργειας εντάσσεται μέσα στο πλαίσιο μετασχηματισμού του εθνικού ενεργειακού τοπίου, είτε αυτόνομα, είτε σε συνέργειες με άλλες ΑΠΕ, παίζοντας το ρόλο της «ενέργειας βάσης»- αδιάλειπτης διαθεσιμότητας και αποθηκευσιμότητας, τόσο στην παραγωγή θερμικής ενέργειας (βιο-θερμότητα), όσο και στην ηλεκτροπαραγωγή, τη συμπαραγωγή και τα βιοκαύσιμα.
Εξίσου σημαντικό στόχο αποτελεί η ενδυνάμωση του ρόλου και της συνεισφοράς της βιομάζας μέσα στο πλαίσιο της ταχέως αναπτυσσόμενης κυκλικής και βιο-βασισμένης οικονομίας.
Όλα αυτά απαιτούν όμως σταθερότητα στην οικονομία, στις δραστηριότητες του πρωτογενούς τομέα και του διασυνδεμένου με αυτόν δευτερογενούς, εφαρμογή βιώσιμης διαχείρισης των δασών και εμπέδωση πνεύματος συνεργατισμού μεταξύ των «κρίκων» της εφοδιαστικής αλυσίδας
Δεδομένης της στρατηγικής προτεραιότητας για την απανθρακοποίηση και τη στροφή στην «πράσινη ενέργεια», πώς κρίνετε τον σχεδιασμό για την «επόμενη μέρα» στις περιοχές της απολιγνιτοποίησης;
Μέσα στο πλαίσιο του σχεδιασμού για μία δίκαιη αναπτυξιακή μετάβαση των περιοχών της απολιγνιτοποίησης έχει ξεκινήσει ήδη μία σημαντική δουλειά χαρτογράφησης των δυνατοτήτων των περιοχών και του δυνητικού ενδιαφέροντος παρουσίας επιχειρήσεων και φορέων με διάφορες αναπτυξιακές προτάσεις.
Εκείνο που θα πρέπει να προσεχθεί και να εξασφαλιστεί καθ’όλη αυτήν την πορεία της μετάβασης είναι η ουσιαστική ενημέρωση και συμπερίληψη των τοπικών κοινωνιών και αρχών για μία νέα οικονομία που θα εδράζεται σε ένα οικοσύστημα «βιοποικιλότητας». Ένα οκοσύστημα που θα περιλαμβάνει δραστηριότητες σε όλους τους τομείς: στην ανανεώσιμη ενέργεια, στην σύγχρονη γεωργία, στη μεταποίηση, στην αγροδιατροφή, στον τουρισμό, στην εκπαίδευση, στη διά βίου μάθηση.
Γι’αυτό και η Πολιτεία θα πρέπει να δώσει κίνητρα συμβατά με τις ειδικές συνθήκες λειτουργίας κάθε οικονομικής δραστηριότητας και να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις μίας σύγχρονης «πολυκαλλιέργειας» που θα διαδεχτεί εποικοδομητικά την «μονοκαλλιέργεια» του λιγνίτη.
Για τα θαλάσσια αιολικά πάρκα
-Στο παρελθόν είχατε καταθέσει, ως ΙΤΑ Group, μια πρόταση για μεγάλη επένδυση θαλάσσιων αιολικών πάρκων στο Αιγαίο σε συνεργασία με ισχυρό ευρωπαϊκό όμιλο. Δεδομένου ότι τώρα η υπόθεση επανέρχεται στο προσκήνιο, διαβλέπετε πιθανότητα αναβίωσης αυτής της πρότασης;
Πράγματι, είχαμε εκπονήσει πριν πολλά χρόνια την πρώτη πρόταση θαλάσσιου αιολικού πάρκου, με συνεργάτη κορυφαία εταιρεία συμβούλων της Ευρώπης στη μελέτη θαλάσσιων αιολικών πάρκων, εισάγοντας και παρουσιάζοντας τότε την τεχνολογία στη ΡΑΕ και στις αρχές. Η πρόταση βασίστηκε σε προμελέτη μας με αναλυτικά τεχνικά στοιχεία του ελληνικού θαλάσσιου χώρου, που συζητήθηκε με τον ισχυρότερο παγκοσμίως ευρωπαϊκό όμιλο στα θαλάσσια αιολικά πάρκα.
Σκοπός μας ήταν η εκδήλωση επενδυτικού ενδιαφέροντος στην Ελλάδα στη μόνη τεχνολογία των ΑΠΕ που μπορεί ταυτόχρονα να εξασφαλίσει υψηλή ενεργειακή αποδοτικότητα, ελάχιστη περιβαλλοντική όχληση και υψηλή εγχώρια προστιθέμενη αξία για τις εθνικές υποδομές. Το ζητούμενο παραμένει, η αποφασιστική και συντονισμένη κυβερνητική προσπάθεια στην τάχιστη διαμόρφωση όλων των απαιτούμενων ρυθμίσεων του θεσμικού πλαισίου για την προσέλκυση επενδυτών, την αδειοδότηση και υλοποίηση των έργων με τις πλέον ανταγωνιστικές τιμές.
– Τι θα προτείνατε όσον αφορά το νέο θεσμικό πλαίσιο;
Η εμπειρία μας στα εγχώρια δρώμενα των ΑΠΕ σε συνδυασμό με την εμπειρία του ισχυρότερου επενδυτή παγκοσμίως των έργων Θαλάσσιων Αιολικών Πάρκων υποδεικνύουν ότι η κυβερνητική πρωτοβουλία στη διαμόρφωση του νέου θεσμικού πλαισίου είναι απαραίτητο να στραφεί συντονισμένα και ταυτόχρονα στους κεντρικούς στόχους και στις νομοθετικές ρυθμίσεις για την τεχνική αξιολόγηση, την περιβαλλοντική αδειοδότηση και το μηχανισμό πρόκρισης και εγγυήσεων των συγκριμένων επενδύσεων. Επιγραμματικά, θα έλεγα:
- Οριοθέτηση κατάλληλου στόχου προς υλοποίηση συνολικής θαλάσσιας αιολικής ισχύος τουλάχιστον 2 GW, όπως η εγχώρια και κυρίως η διεθνής εμπειρία προκρίνει. Μόνο ένα τέτοιο σημαντικό μέγεθος ισχύος θα μπορούσε ταυτόχρονα να επιτύχει τους υψηλούς στόχους ενεργειακής αποδοτικότητας των ΑΠΕ για το 2030, την επίτευξη υψηλής εγχώριας προστιθέμενης αξίας των επενδύσεων, την προσέλκυση των ισχυρών και έμπειρων επενδυτών και ανταγωνιστική τιμή
- Συνδυασμένη υλοποίηση ΘΑΠ που να βασίζονται κυρίως στην ανταγωνιστική και τεχνολογικά/εμπορικά εφαρμοσμένη τεχνολογία σταθερής πάκτωσης στον βυθό και δευτερευόντως σε πλωτή τεχνολογία
- Τάχιστη χωροθέτηση και ενεργειακά προσδιοριζόμενη ισχύ ΘΑΠ σε όλες τις τεχνικά κατάλληλες θαλάσσιες ζώνες
- Άμεση εξέταση και συμπερίληψη της ηλεκτρικής διασύνδεσης από τον ΑΔΜΗΕ των προτεινόμενων θαλάσσιων περιοχών πλησίον υπαρχόντων ή μελλοντικών σημείων διασύνδεσης ΥΤ με δέσμευση ηλεκτρικού περιθωρίου και κατάλληλη διαστασιολόγηση υποβρυχίων καλωδίων και κέντρων Υ/Τ
- Άμεση νομοθετική πρόβλεψη ανάπτυξης των προτεινόμενων ΘΑΠ με κατάλληλη περιεκτική νομοθετική παρέμβαση στα πλαίσια του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού και του ΕΧΠ για τις ΑΠΕ και προετοιμασία της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων των εν λόγω περιοχών και έργων
- Αυτά τα απαραίτητα στάδια με κατάλληλο συντονισμό και επίσπευση μπορούν συνολικά να περαιωθούν εντός ενός έτους, με τη διαδικασία των μεγάλων έργων από ένα κέντρο (“one stop shop”) και του fast track
- Διαγωνιστική διαδικασία των προκρινόμενων πεδίων ΘΑΠ με αυστηρά κριτήρια προεπιλογής επενδυτών σε συνδυασμό με μηχανισμό ενίσχυσης και εγγύησης/σταθεροποίησης τιμών, όπως σήμερα ενδεικτικά υλοποιείται μέσω συμβολαίων διαφορικής προσαύξησης των απονεμόμενων τιμών των διαγωνισμών (“contracts for difference”– CfD).
Οι δράσεις του ΙΤΑ Group
-Ο Όμιλος ΙΤΑ διαθέτει αρκετές και διαφοροποιημένες δραστηριότητες. Ποιες είναι τώρα οι προτεραιότητές σας;
Διαχρονικά, στα 30 και πλέον χρόνια της διαδρομής μας στην υπηρεσία των ΑΠΕ και της προστασίας του περιβάλλοντος, το χαρτοφυλάκιό μας απαρτιζόταν και συνεχίζει να περιλαμβάνει μία ποικιλία έργων, όπως αιολικά και φωτοβολταϊκά πάρκα, μονάδες συμπαραγωγής θερμότητας και ηλεκτρισμού υψηλής αποδοτικότητας, τηλεθέρμανση, αφαλάτωση με χρήση ΑΠΕ, υδροπονικά θερμοκήπια προϊόντων υψηλής διατροφικής αξίας και, πιο πρόσφατα, παραγωγή πιστοποιημένων ζωοτροφών με έντονο εξαγωγικό πρόσημο και «πράσινο» χαρακτήρα.
Συνεχίζουμε να βαδίζουμε πάνω στις ίδιες επιτυχημένες οδούς καινοτομίας και παράλληλα οραματιζόμαστε και σχεδιάζουμε μαζί με επιλεγμένους συνεργάτες από την Ελλάδα και το εξωτερικό ένα μοναδικό εκπαιδευτικό-πολιτιστικό-περιβαλλοντικό πάρκο σε περιοχή δραστηριοποίησης του Ομίλου μας, το οποίο θα φέρει πιο κοντά τον άνθρωπο στο φυσικό περιβάλλον και θα τον κάνει να συνειδητοποιήσει ότι η σχέση του με αυτό δεν είναι υπερβατική και αποκομμένη αλλά αλληλένδετη και ανταποδοτική.
-Έχετε αναπτύξει στις Σέρρες το πρωτοποριακό project της μηδικής. Σε ποιο στάδιο βρίσκεται τώρα;
Πραγματικά, είμαστε περήφανοι, καθώς πρόκειται για ένα project μοναδικό παγκοσμίως, που μετατρέπει το εξαιρετικό τριφύλλι των Σερρών σε ζωοτροφή υψηλής διατροφικής αξίας. Είναι μια σημαντική καινοτομία του ομίλου ΙΤΑ που αξιοποιεί τη θερμική ενέργεια από το εργοστάσιο της Θέρμης Σερρών (επίσης μέλος του ομίλου μας) για την αφύγρανση της μηδικής.
Η μονάδα αφύγρανσης έχει τεθεί σε δοκιμαστική λειτουργία και ήδη έχουμε προχωρήσει σε συμφωνίες με αγρότες της περιοχής που με τη συνεργασία μας, κερδίζουν προστιθέμενη αξία στο προϊόν τους, ενισχύοντας το εισόδημά τους. Τον επόμενο μήνα ξεκινά η διαδικασία της παραγωγής και ήδη υπάρχει έντονο ενδιαφέρον από το εξωτερικό για την αγορά των ποσοτήτων κατεργασμένης μηδικής.