Το στρώμα του όζοντος είναι μια περιοχή της στρατόσφαιρας της Γης που απορροφά το μεγαλύτερο μέρος της υπεριώδους ακτινοβολίας του Ήλιου. Η λεγόμενη «τρύπα του όζοντος» είναι το φαινόμενο κατά το οποίο το στρώμα μειώνεται σε πάχος με σοβαρές επιπτώσεις για τον άνθρωπο και το περιβάλλον.
Παρά την απαγόρευση χρήσης ουσιών – στο πλαίσιο του Πρωτοκόλλου του Μόντρεαλ – που καταστρέφουν το στρώμα, η τρύπα εξακολουθεί όχι μόνο να υφίσταται αλλά να παραμένει πάνω από την Ανταρκτική για περισσότερο χρονικό διάστημα, σε σύγκριση με το παρελθόν. Οι συνέπειες μπορεί να είναι καταστροφικές, αφού τα ζωικά και φυτικά είδη, όπως φώκιες, πιγκουίνοι και φυτοπλαγκτόν που εντοπίζονται στην περιοχή κινδυνεύουν με εγκαύματα, ακόμα και καρκίνο, εξαιτίας της ηλιακής ακτινοβολίας.
Μπορεί οι επιστήμονες να εκτιμούν ότι το στρώμα του όζοντος θα ανακάμψει πριν από το τέλος του 21ου αιώνα, ωστόσο αυτό που παρατηρείται πλέον είναι η επιμήκυνση του φαινομένου. Συνήθως η τρύπα του όζοντος ανοίγει γύρω στον Αύγουστο και φτάνει στην κορύφωσή της με τη μεγαλύτερη διάμετρο τον Οκτώβριο πριν κλείσει στα τέλη Νοεμβρίου. Εκείνο το διάστημα η χιονοκάλυψη είναι αρκετή ώστε να προστατευτεί η φύση και ο πάγος στην επιφάνεια της θάλασσας έχει ήδη «θωρακίσει» τα υδρόβια είδη.
Εντούτοις, μελέτη του πανεπιστημίου του Γούλονγκονγκ στην Αυστραλία που δημοσιεύθηκε στο Global Change Biology αποκαλύπτει ότι τα τελευταία χρόνια η τρύπα του όζοντος συνεχίζεται μέχρι και τον Δεκέμβριο, που σηματοδοτεί την έναρξη του καλοκαιριού, αφήνοντας εκτεθειμένα ζώα και φυτά στην υπεριώδη ακτινοβολία.
Αιτία της περαιτέρω απώλειας του στρώματος πιστεύεται ότι είναι η ποσότητα καπνού από τις πυρκαγιές που κατέκαψαν τεράστιες εκτάσεις στην Αυστραλία, οι οποίες προκλήθηκαν από την κλιματική αλλαγή.
Η παράταση της περιόδου αυτής συμπίπτει με την αναπαραγωγική περίοδο, καθώς και με το λιώσιμο του χιονιού που αποκαλύπτει τη βλάστηση, επομένως η ακραία έκθεση σε UV-B μπορεί να έρθει σε μια ευάλωτη περίοδο του κύκλου ζωής, επισημαίνει η μελέτη.
«Πολλά ζώα αναπαράγονται στον πάγο της θάλασσας, στις ακτές της Ανταρκτικής και στις παράκτιες περιοχές κατά τη διάρκεια της άνοιξης και του καλοκαιριού. Γνωρίζουμε ότι η αυξημένη ακτινοβολία UV-B εντείνει τον κίνδυνο για καρκίνο του δέρματος και καταρράκτη στους ανθρώπους και δυνητικά παρόμοια βλάβη στα μάτια εμφανίζεται στους πιγκουίνους και τις φώκιες», αναφέρουν οι ερευνητές και συνεχίζουν ότι η αύξηση της υπεριώδους ακτινοβολίας από τα μέσα Οκτωβρίου έως τις αρχές Δεκεμβρίου θα μπορούσε να είναι επιζήμια, ειδικά για νεαρά ζώα, καθώς η αντανάκλαση από την επιφάνεια του θαλάσσιου πάγου θα αυξήσει την έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία για τα ζώα που αναπαράγονται στον πάγο. Ειδικότερα, οι νεοσσοί των πιγκουίνων και τα νεογνά της φώκιας που γεννιούνται τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο ενδέχεται να επηρεαστούν περισσότερο καθώς δεν έχουν ακόμα αναπτύξει το φτέρωμα και το δέρμα που προστατεύει τους γονείς τους.
Παράλληλα, η απώλεια θαλάσσιου πάγου σε συνδυασμό με την τρύπα του όζοντος σημαίνει ότι περισσότερη ακτινοβολία διεισδύει στον ωκεανό, με αποτέλεσμα να πλήττονται οι θαλάσσιοι οργανισμοί. Για παράδειγμα στην περίπτωση του φυτοπλαγκτόν, η ακτινοβολία UV-B μπορεί να επηρεάσει τη φωτοσύνθεση, την αναπνοή του και να μειώσει τις πιθανότητες επιβίωσής του. Αλυσιδωτή είναι η αντίδραση για είδη που τρέφονται από αυτό, όπως το κριλ της Ανταρκτικής (Euphausia superba), το οποίο αν εκτεθεί σε ακτινοβολία UV αυξάνεται το ποσοστό θνησιμότητάς του.
Μπορεί, λοιπόν, με το Πρωτόκολλο του Μόντρεαλ το 1987 να απαγορεύθηκαν τα χημικά, γνωστά ως χλωροφθοράνθρακες ή CFC που χρησιμοποιούνταν ευρέως σε ψυκτικές συσκευές και ενοχοποιήθηκαν για την τρύπα του όζοντος, ωστόσο ο δρόμος για την ανάκτηση του στρώματος του όζοντος μπορεί να είναι ακόμα μακρύς, τη στιγμή που οι πυρκαγιές γίνονται ολοένα πιο συχνές και πιο σοβαρές. Αν η τάση που παρατηρήθηκε συνεχιστεί τότε οι μελετητές εκτιμούν ότι ενδέχεται να καταγραφούν ακόμα περισσότερες ζημιές σε ζώα και φυτά.
Photo: Pixabay
Διαβάστε ακόμη
Μαρία Χάτζου-Dunford (Lifebit): Ο «χρυσός» των δεδομένων που αλλάζει τον χώρο της υγείας (pics)
Ενα ελληνικό foodie hotel στο Covent Garden (pics)
Χρήστος Λυκομήτρος (Lykomitros Steel): Ρίχνει γερά «θεμέλια» στην αγορά υπεράκτιων αιολικών (pics)
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο ΘΕΜΑ