Της Μαριάννας Τζάννε

Στο κυνήγι του μαύρου χρυσού, που υπόσχεται αμύθητες αξίες στους οperators αλλά και αυξημένα έσοδα στο κράτος και τις τοπικές κοινωνίες, μπαίνουν εντατικά από το 2019, κορυφαίοι παίκτες της διεθνούς αγοράς υδρογοναθράκων, όπως η Αμερικανική Exxon Mobil, η Γαλλική Total, η Ιταλική Edison και η Ισπανική Repsol. Οι διεθνείς πετρελαϊκοί κολοσσοί σε συνεργασία και με ελληνικών συμφερόντων εταιρείες όπως είναι τα ΕΛΠΕ και η Energean Oil & Gas, ευρύτερα γνωστή από τις γεωτρήσεις στον Πρίνο, βάζουν την χώρα μας στον χάρτη της πετρελαϊκής βιομηχανίας και ανοίγουν το δρόμο για διεύρυνση του ερευνητικού πεδίου σε μια ευρεία, αλλά αχαρτογράφητη μέχρι σήμερα γεωγραφική ζώνη που ξεκινά από την Κέρκυρα και φτάνει έως την Κρήτη, αποτελώντας εν δυνάμει την νέα γενιά παραχωρήσεων που αναμένεται να τρέξει μέσα στην επόμενη χρονιά.

Η αυλαία για τα νέα γεωτρύπανα που θα τρυπήσουν τα έγκατα της γης έχει ήδη ανοίξει, με τις εταιρείες να επιδιώκουν να καθησυχάσουν τις τοπικές κοινωνίες, να εξασφαλίσουν την συναίνεση των πολιτών και να επικοινωνήσουν τα οφέλη από τα προγράμματα έρευνας και ανάπτυξης υδρογονανθράκων, κόντρα στην περιβαλλοντική καταστροφή που προβλέπουν τα ακτιβιστικά κινήματα και οι κατά τόπους συλλογικότητες.

Από τα συνολικά 11 θαλάσσια και χερσαία blocs (οικόπεδα) που έχει βγάλει προς παραχώρηση το ελληνικό δημόσιο, ώριμη για παραγωγική γεώτρηση είναι η περιοχή στο Κατάκολο, την οποία θα διαχειριστεί η ελληνικών συμφερόντων Energean Oil &Gas με εισηγμένες πλέον μετοχές στο Λονδίνο και στο Τέλ Αβίβ. Για την περιοχή, η οποία από τον Οκτώβριο του 2016 βρίσκεται σε 25ετή περίοδο εκμετάλλευσης, τα βεβαιωμένα απολήψιμα αποθέματα υπολογίζονται σε 10,5 εκατομμύρια βαρέλια.

Προς το τέλος του έτους, αρχές του 2020 τοποθετείται η έναρξη της β΄φάσης για τις ερευνητικές γεωτρήσεις στο Πατραϊκό κόλπο από την κοινοπραξία των Ελληνικών Πετρελαίων και της Ιταλικής Edison (συμμετοχή 50%-50%) με τους μνηστήρες να δηλώνουν αισιόδοξοι ότι οι “τρύπες” δεν θα πέσουν στο κενό.

Στόχος τα 140 εκατ. βαρέλια στο Πατραϊκό

Οι πρώτες εκτιμήσεις από τις γεωφυσικές και γεωλογικές μελέτες στον Πατραϊκό, δίνουν ως στόχο τα 140 εκατομμύρια βαρέλια απολήψιμα αποθέματα (κατά άλλους επιστήμονες ακόμη και τα 200 εκ. βαρέλια) ωστόσο θα χρειαστούμε τουλάχιστον μία τριετία ακόμη σε ερευνητικό επίπεδο, για να πιστοποιηθεί η ακρίβεια των πρώτων δεδομένων.

Όπως αναφέρουν από τα ΕΛΠΕ, το ερευνητικό στάδιο έχει διάρκεια 7 ετών και χωρίζεται σε 3 φάσεις. «Στη πρώτη ερευνητική περίοδο των τριών ετών, με ακουστικές γεωφυσικές μεθόδους τελευταίας τεχνολογίας ερευνάται το υπέδαφος της περιοχής και θα χαρτογραφηθούν με μεγάλη ακρίβεια στόχοι που πιθανόν να έχει συγκεντρωθεί και αποθηκευτεί πετρέλαιο. Στην δεύτερη ερευνητική περίοδο, εκτελούνται γεωτρήσεις (ερευνητικές γεωτρήσεις) για την επαλήθευση ύπαρξης κοιτάσματος υδρογονανθράκων. Αυτή η φάση θα διαρκέσει 2 χρόνια, μέχρι την άνοιξη του 2021. Θα συνεχιστεί η έρευνα και κατά την τρίτη ερευνητική φάση με πρόσθετες γεωτρήσεις για την περιχάραξη τυχόν ανακαλύψεων μέχρι την άνοιξη του 2023 και θα ακολουθήσει το στάδιο της ανάπτυξης, που συνήθως απαιτεί 4-5 χρόνια, ώστε να έχουμε το πρώτο βαρέλι πετρελαίου».

Σε ότι αφορά τις υπόλοιπες περιοχές, έχουν μονογραφεί από τον υπουργό Περιβάλλοντος κ. Γιώργο Σταθάκη και μέχρι το Φεβρουάριο προγραμματίζεται να έχουν κυρωθεί από την βουλή άλλες τρεις συμβάσεις: ο Κυπαρισσιακός Κόλπος (block 10) που θα διαχειριστεί η κοινοπραξία Total-EΛΠΕ-Εdison, τα blocks Νοτιοδυτικά της Κρήτης και Δυτικά της Κρήτης, που θα διαχειριστεί το σχήμα Total-Exxon Mobil- EΛΠΕ και θα πάει στην βουλή ως ενιαίο έργο και το Ιόνιο (κάτω από την Κέρκυρα έως την περιοχή της Λευκάδας) με Respol-ΕΛΠΕ.

Όπως όλα δείχνουν το Κατάκολο είναι η πλέον προχωρημένη παραχώρηση, μετά τον Πρίνο, που συνεχίζει να αποτελεί το μοναδικό παραγωγικό κοίτασμα της χώρας με μέση ημερήσια παραγωγή 4.100 βαρελιών αργού πετρελαίου και με επιτυχή ανάπτυξη δορυφορικών κοιτασμάτων. Είναι θέμα ημερών ή και λίγων εβδομάδων να ξεκινήσει στην περιοχή, η παραγωγική γεώτρηση στο οικόπεδο “Ε” από την Energean Οil &Gas, με βεβαιωμένα κοιτάσματα 18 εκατομμυρίων βαρελιών από τα 40,5 εκατομμύρια που είναι σε όλη την λεκάνη του Πρίνου. Το οικόπεδο “Ε” θα είναι το πρώτο κοίτασμα που θα παράξει πετρέλαιο από το 1994 που ξεκίνησε ο γηρασμένος πλέον Βόρειος Πρίνος. Το “Ε” παρήγαγε μικρές ποσότητες πετρελαίου το 2010 αλλά έκτοτε σταμάτησε για τεχνικούς λόγους.

“Είναι επιτυχία ότι προχώρησαν τόσο γρήγορα γιατί η ευρωπαϊκή οδηγία για το offshore safety (σ.σ η ΕΔΕΥ έχει οριστεί ως αρμόδια Αρχή για την ασφάλεια των υπεράκτιων εγκαταστάσεων έρευνας και εξόρυξης υδρογονανθράκων) είναι πολύ αυστηρή» τονίζει ο επικεφαλής της Ελληνικής Διαχειριστικής Εταιρείας Υδρογονανθράκων (ΕΔΕΥ) κ. Γιάννης Μπασιάς.

Σε εξέλιξη βρίσκονται αντίστοιχα, οι σεισμικές έρευνες για την περιοχή των Ιωαννίνων (έχει ολοκληρωθεί η πρώτη γραμμή 60 χλμ από τα 400 χλμ). Το έργο αναπτύσσεται από την ισπανική Repsol η οποία εξαγόρασε το 60% της παραχώρησης από την Εnergean Oil &Gas.

ΕΛΠΕ: Όφελος 5 δις δολάρια για το δημόσιο

Η υπό ιδιωτικοποίηση εταιρεία των Ελληνικών Πετρελαίων, διαθέτει ένα ισχυρό χαρτοφυλάκιο παραχωρήσεων καθώς συμμετέχει είτε αυτοτελώς είτε σε κοινοπραξίες σε δέκα οικόπεδα (Βορειοδυτική Πελοπόννησο, Άρτα-Πρέβεζα, στη θαλάσσια περιοχή 2 στο Ιόνιο Πέλαγος, στο οικόπεδο 2 στον Κυπαρισσιακό κόλπο, ΝΔ και Δυτικά της Κρήτης, Πατραϊκό κόλπο, βόρεια της Κέρκυρας -μπλοκ 1, Θρακικό), έχοντας στο πλευρό της, τους διεθνείς κολοσσούς της ενέργειας. Λόγω ζητημάτων γεωπολιτικής στρατηγικής (ΑΟΖ Αλβανίας, Τουρκία) δύο περιοχές προς παραχώρηση που αφορούν το block 1, για το οποίο έχουν καταθέσει προσφορά τα ΕΛΠΕ και το Θρακικό (ΕΛΠΕ και η Καναδική Gafrac), έχουν παγώσει καθώς για την πρόοδο των εργασιών θα χρειαστεί να δοθεί σινιάλο από το υπουργείο Εξωτερικών.

Η σημασία που αποδίδει η πολιτεία στα μεγάλα πρότζεκτ άντλησης πετρελαίου, εξηγεί και την επιμονή της να στεγάσει –ενόψει πώλησης- σε μία εταιρεία όλες τις συμβάσεις παραχώρησης υδρογονανθράκων των ΕΛΠΕ, αυξάνοντας το ποσοστό του δημοσίου στο 51% από 36% που ήταν η αρχική πρόβλεψη.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της εταιρείας, οι οποίες παρουσιάστηκαν και στις πρόσφατες ενημερωτικές ημερίδες που πραγματοποίησαν τα Ελληνικά Πετρέλαια στην περιοχή της Ηπείρου, για ένα κοίτασμα 120 εκατομμυρίων βαρελιών (πολύ κοντά στο παράδειγμα του Πατραϊκού), με ορίζοντα 25ετίας όπως προβλέπει η διάρκεια παραγωγής, τα δημόσια έσοδα υπολογίζονται στο ύψος των 5 δισεκατομμυρίων δολαρίων και σε 20 εκατομμύρια δολάρια αντίστοιχα, για την περιφέρεια.

Η πρόβλεψη υπάρχει στις συμβάσεις παραχώρησης και αντιστοιχεί σε ποσοστό 25% επί των εσόδων του αναδόχου από τα οποία το 20% εισπράττεται ως φόρος από το κράτος και το υπόλοιπο 5% από τις τοπικές κοινωνίες. Εάν αναλογιστούμε ότι τα νούμερα αυτά αφορούν ένα κοίτασμα από τα πολλά που είναι στα σκαριά, είναι φανερό ότι η επιτυχία της στρατηγικής για την ανάπτυξη υδρογονανθράκων, ισοδυναμεί με έσοδα δισεκατομμυρίων την επόμενη 10ετία για το ελληνικό δημόσιο, ικανά να τροφοδοτήσουν τον κουμπαρά του «Κοινού Ταμείου Αλληλεγγύης Γενεών» που θεσπίστηκε το 2014.

Επαφές με μεγάλες εταιρείες για νέες έρευνες

«Δεν πρόκειται να κάνουμε ένα καινούριο γύρο παραχωρήσεων» εξηγεί ο κ. Μπασιάς, λέγοντας ότι η ΕΔΕΥ, έχει εργαστεί εντατικά τους τελευταίους μήνες για να προσελκύσει επενδυτικό ενδιαφέρον και για άλλες ελεύθερες περιοχές, με στόχο να παραχωρήσει μεγάλες επιφάνειες για έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων, σε σχέση με το παρελθόν.

«Μεγάλο μέρος όλης της ζώνης που ξεκινά από την Κέρκυρα και φτάνει ως την Κρήτη, η οποία χωρίζει τη Μεσόγειο σε Ανατολική και Δυτική έχει περιοχές που έχουν παραχωρηθεί για έρευνα (θαλάσσιες –χερσαίες) αλλά και περιοχές που μένουν ακόμη ελεύθερες ενώ παρουσιάζουν ενδιαφέρον». Η ΕΔΕΥ, επιδιώκει να εκφραστεί ενδιαφέρον από εταιρείες και κοινοπραξίες για τις ελεύθερες περιοχές (Νότια της Κρήτης και Νότια του Ιονίου) καθώς η εκδήλωση ενδιαφέροντος θα της επιτρέψει να αποφύγει τη χρονοβόρα διαδικασία ενός νέου γύρου παραχωρήσεων, κερδίζοντας από 6 έως 9 μήνες αλλά και να περιορίσει το κόστος.

O επικεφαλής της ΕΔΕΥ σημειώνει ότι οι παραχωρήσεις του 2014 ήταν πολύ μικρά οικόπεδα και αυτό ήταν κάτι που δεν προσέλκυσε τους ενδιαφερόμενους. Ειδικά αν ληφθεί υπόψη ότι στο τέλος κάθε ερευνητικής φάσης, οι operators πρέπει να επιστρέψουν στο κράτος το 20% έως 25% της αρχικής επιφάνειας, αυτό περιορίζει σημαντικά την έκταση της περιοχής που μελετούν.

Οι νέες προς διερεύνηση περιοχές χωρίζονται σε πέντε μεγάλες ενότητες και βρίσκονται πλησίον των οικοπέδων της Exxon Mobil, της Τοtal και των ΕΛΠΕ, όμως πρόκειται για περιοχές που δεν υπάρχει κανένα προηγούμενο ιστορικό ανακαλύψεων -γεωτρήσεων. Το γεγονός μάλιστα ότι η γεωλογική φύση αυτών των περιοχών είναι ασβεστολιθικά πετρώματα, υποχρεώνει την ΕΔΕΥ από επιστημονικής πλευράς οι αρχικές εκτάσεις των παραχωρήσεων να είναι μεγαλύτερες. Τα τεχνικά χαρακτηριστικά αυτών των περιοχών έχουν ήδη παρουσιαστεί στην Μάλτα και την Ισπανία ενώ είναι διαθέσιμα και στην ιστοσελίδα της Ελληνικής Εταιρείας Υδρογονθράκων για καλύτερη ενημέρωση και διαφάνεια.

Η ΕΔΕΥ έχει ήδη ξεκινήσει διερευνητικές επαφές με operators προκειμένου να σφυγομετρήσει το ενδιαφέρον διεθνών κολοσσών, με εμπειρία σε γεωτρήσεις μεγάλου βάθους, πάνω από 2.500 μέτρα. «Επτά εταιρείες σε όλο τον πλανήτη μπορούν να τρυπήσουν σε αυτά τα βάθη» υπογραμμίζει ο κ. Μπασιάς. Οι πρώτες πληροφορίες μιλούν για κινητικότητα από μεγάλους βιομηχανικούς παίκτες χωρίς ωστόσο να είναι σαφές και σίγουρο εάν αυτή, θα μετουσιωθεί σε εκδήλωση ενδιαφέροντος.

Ρωτήσαμε τον κ. Μπασιά ποιος είναι ο μεγαλύτερος φόβος του. «Να μην βρεθούν σημαντικές ενδείξεις σε κάποιες από τις περιοχές που διερευνώνται» απαντά, καθώς μια τέτοια εξέλιξη θα έδινε αρνητικά μηνύματα στους μεγάλους παίκτες της παγκόσμιας αγοράς έρευνας και εξόρυξης υδρογονανθράκων.